وبلاگ

استاد مشاور: دکتر طاهره صبوری برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده…………………………………………………………………………………………… استاد مشاور: دکتر طاهره صبوری برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده………………………………………………………………………………………………………………… 1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 2 فصل اول: کلیات تحقیق 1-1 بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………… 4 1-2 سوال تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 5 1-3 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5 1-4 فرضیه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5 1-5 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 5 1-6 روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………. 5 1-7 ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………. 5 1-8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………… 6 1-9 سوابق تحقیق………………………………………………………………………………………………… 6 1-10 محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………….. 8 1-11 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………… 8 1-12 واژه ها و مفاهیم……………………………………………………………………………………………. 9 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 2 -1 ژئومورفولوژی …………………………………………………………………………………………….. 11 2-2 نگرش سیستمی در ژئومورفولوژی……………………………………………………………………… 11 2 – 3 پدیده های ژئومورفولوژی…………………………………………………………………………….. 12 2 -3-1 خط الراسها ……………………………………………………………………………………………. 12 2 -3- 2 دامنه…………………………………………………………………………………………………….. 12 2 -3-2-1 انواع دامنه ها ……………………………………………………………………………………… 12 2 -3-2-2 بریدگی شیب یا تغییر ناگهانی شیب دامنه ها ……………………………………………….. 13 2 -3-2-3 پرتگاه ها…………………………………………………………………………………………….. 13 2 -3-2-4 فرسایش دامنه ها…………………………………………………………………………………… 14 2 -3-3 مخروط افكنه ………………………………………………………………………………………….. 15 2- 4 مورفومتری (ریخت سنجی)…………………………………………………………………………….. 16 2-5 سیستم فرسایش رودخانه ای …………………………………………………………………………… 16 2 -5-1 مئاندر…………………………………………………………………………………………………….. 16 2 -5-2 كانیون……………………………………………………………………………………………………. 17 2 -5-3 دره رود………………………………………………………………………………………………… 17 2-6 برنامه ریزی ژئومورفیک………………………………………………………………………………….. 17 2- 7 طبیعی ………………………………………………………………………………………………………. 18 2-7-1 خطر و احتمال خطر ………………………………………………………………………………….. 18 2-7-2 خطرهای محیطی ………………………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 خطرات طبیعی اقلیمی ……………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 -1 هیدرولوژیکی ………………………………………………………………………………….. 19 2-7-2-1 -2 زمین شناسی ……………………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 -3 بیولوژیک ……………………………………………………………………………………….. 20 2-7-2-1 -4 تکنولوژیک ……………………………………………………………………………………… 20 2-7-2-1 -5 زلزله ……………………………………………………………………………………………… 21 2-7-2-1 -6 زمین لغزش …………………………………………………………………………………….. 21 2-7-2-1-7 بهمن برف ……………………………………………………………………………………….. 22 2-7-2-1-8 خشکسالی ……………………………………………………………………………………….. 23 2-8 مخاطرات رودخانه ای ………………………………………………………………………………….. 23 2-9 دلایل سیل ………………………………………………………………………………………………….. 24 2-9 -1 دلایل طبیعی …………………………………………………………………………………………… 24 2-9 -2 دلیل انسانی ……………………………………………………………………………………………. 25 2-10 انواع سیل …………………………………………………………………………………………………. 25 2-10-1 سیل ناگهانی ………………………………………………………………………………………….. 25 2-10-2 سیل رودخانه ای……………………………………………………………………………………… 25 2-10-3 سیل ساحلی …………………………………………………………………………………………… 26 2-11 مشخصات سیل ………………………………………………………………………………………….. 26 2-11-1 پیش بینی سیل های رودخانه ای………………………………………………………………….. 26 فصل سوم: مواد و روشها 3-1 مواد……………………………………………………………………………………………………………. 28 3-2 روش…………………………………………………………………………………………………………. 32 3-2-1 روش SPI……………………………………………………………………………………………….. 33 فصل چهارم: یافته های تحقیق 4-1 موقعیت………………………………………………………………………………………………………. 35 4-2 بررسی توپوگرافی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 35 4-3 زمین شناسی حوضه ………………………………………………………………………………………. 38 4-4 خاكهای حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………………………….. 41 4-5 پوشش گیاهی حوضه گشت رودخان………………………………………………………………….. 44 4-6 فیزیوگرافی حوضه آبریز گشت رودخان ……………………………………………………………. 49 4-6 -1 حوضه آبریز…………………………………………………………………………………………….. 49 4-6 -2 خصوصیات ژئومتری حوضه………………………………………………………………………… 51 4-6-2-1 مساحت حوضه آبخیز……………………………………………………………………………… 51 4-6-2-2 محیط حوضه…………………………………………………………………………………………. 51 4-6-2-3 شبكه رودخانه……………………………………………………………………………………….. 51 4-6-2-4 تراكم شبكه رودخانه حوضه گشت رودخان………………………………………………….. 52 4-6-2-5 رده بندی رودخانه………………………………………………………………………………….. 52 4-6-2-6 نسبت انشعاب……………………………………………………………………………………….. 53 4-6-2-7 طول آبراهه اصلی…………………………………………………………………………………… 53 4-6-2-8 شكل حوضه………………………………………………………………………………………….. 54 4-6-2-8-1 ضریب فشردگی (گراویلیوس) ……………………………………………………………… 54 4-6-2-8-2 نسبت دایره ای ………………………………………………………………………………….. 54 4-6-2-8-3 ضریب گردی (میلر) حوضه …………………………………………………………………. 55 4-6-2- 9 روش مستطیل معادل …………………………………………………………………………….. 55 4-6-2-10 ارتفاع حوضه………………………………………………………………………………………. 56 4-6-2-11 شیب حوضه………………………………………………………………………………………… 59 4-6-2-11-1 شیب ناخالص رودخانه اصلی………………………………………………………………. 59 4-6-2-11-2 شیب اراضی حوضه…………………………………………………………………………… 59 4-6-2-12 زمان تمركز…………………………………………………………………………………………. 59 4-6-2-12-1 روش كرپیچ …………………………………………………………………………………… 60 4-6-2-12-2 روش تمركز به روش كالیفرنیا……………………………………………………………… 60 4-7 ویژگیهای اقلیمی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 61 4-7 -1 بررسی شبكه ایستگاههای هواشناسی …………………………………………………………….. 61 4-7-2 بررسی داده‏های بارش…………………………………………………………………………………. 62 4-7-2- 1 عوامل موثر در ایجاد بارش………………………………………………………………………. 62 4-7 -3 انتخاب پایه زمانی مشترك …………………………………………………………………………. 63 4-7 -4 بازسازی داده‏های كمبود …………………………………………………………………………….. 63 4-7 -5 روشهای غیر گرافیكی روش آزمون همگنی (ران تست) ……………………………………. 63 4-7 -6 تواتر طبیعی بارندگیهای سالانه……………………………………………………………………… 65 4-7 -7 شاخص بارندگی یا نمایه بارندگی………………………………………………………………… 67 4-7 -8 انحراف معیار بارندگی حوضه ……………………………………………………………………. 69 4-7 -9 ضریب تغییرات ……………………………………………………………………………………… 69 4-7 -10 بارندگی ماهیانه ……………………………………………………………………………………… 70 4-7 -10-1رژیم بارندگی………………………………………………………………………………………. 71 4-7 -10-2 توزیع فصلی بارش………………………………………………………………………………. 71 4-7 -11 احتمال وقوع بارندگی در حوضه گشت رودخان…………………………………………….. 72 4-7 -12 فرسایندگی باران در حوضه……………………………………………………………………….. 73 4-7 -13 برف …………………………………………………………………………………………………… 75 4-7 -14 دما………………………………………………………………………………………………………. 75 4-7 -15 روند تغییرات میانگین ماهانه دما ………………………………………………………………… 76 4-7 -16 تغییرات روزانه و فصلی دما ……………………………………………………………………… 78 4-7 -17 رژیم فصلی دما در حوضه ……………………………………………………………………….. 78 4-7 -18 تعداد روزهای یخبندان ……………………………………………………………………………. 79 4-7 -19 رطوبت ………………………………………………………………………………………………. 80 4-7 -20 تبخیر ………………………………………………………………………………………………….. 81 4-7 -21 تبخیر و تعرق پتانسیل به روش ترنت وایت …………………………………………………. 82 4-7 -22 ساعات آفتابی و مقدار ابرناكی …………………………………………………………………… 85 4-7 -23 باد ……………………………………………………………………………………………………… 86 4-7 -24 طبقه بندی اقلیمی …………………………………………………………………………………… 88 4-7 -24-1 روش دمارتن اصلاح شده …………………………………………………………………….. 88 4-7 -24-2 روش ترنت وایت ……………………………………………………………………………… 89 4-7 -24-3 سیستم طبقه بندی آمبرژه ………………………………………………………………………. 91 4-7 -24-4 منحنی آمبروترمیك ……………………………………………………………………………… 92 4-8 هیدرولوژی حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………………………. 93 4-8-1 بررسی آبدهی فصلی حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………. 93 4-8-2 تداوم جریان رودخانه ای ……………………………………………………………………………. 95 4-8-3 حجم آب جاری شده………………………………………………………………………………….. 95 4-8-4 ارتفاع آب جاری شده…………………………………………………………………………………. 96 4-8-5 توزیع گامبل (cumble)……………………………………………………………………………… 97 4-8-6 آب نمود یا هیدروگراف طبیعی حوضه آبریز گشت رودخان…………………………………. 98 4-8-7 تعیین ضریب رواناب و نگهداشت سطحی……………………………………………………… 100 4-8-8 برآورد میزان فرسایش خاك و تولید رسوب به روش فورنیه……………………………….. 102 4-9 مخاطرات طبیعی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 103 4-9-1زمین شناسی…………………………………………………………………………………………….. 104 4-9-2 گسل ……………………………………………………………………………………………………. 104 4 -9-3 شیب …………………………………………………………………………………………………… 107 4-9-4 پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………….. 107 4-9-5 توپوگرافی………………………………………………………………………………………………. 108 4-9-6 شبكه آبها……………………………………………………………………………………………….. 110 4-9-7 ژئو مورفولوژی………………………………………………………………………………………… 111 4-9-8 فیزیوگرافی…………………………………………………………………………………………….. 112 4-9-9 فرسایش………………………………………………………………………………………………… 112 4-9-9-1 فرسایش سطحی…………………………………………………………………………………… 113 4-9-9-2 فرسایش شیاری……………………………………………………………………………………. 114 4-9-9-3 فرسایش خندقی…………………………………………………………………………………… 114 4-9-9-4 فرسایش آبراهه ای( کنار رودخانه ای )…………………………………………………….. 115 4-9-9-5 فرسایش توده ای …………………………………………………………………………………. 116 4-9-9-6 فرسایش سیلابی…………………………………………………………………………………… 117 4-9-9-7 فرسایش مكانیكی یا فرسایش ناشی از عملیات شخم و شیار…………………………… 118 4-9-9-8 فرسایش یخچالی ……………………………………………………………………………….. 118 4-9-9-9 بهمن برف …………………………………………………………………………………………. 119 4-9-10 سیل……………………………………………………………………………………………………. 119 4-9-11 لغزش………………………………………………………………………………………………… 121 4-9-12 آتش سوزی………………………………………………………………………………………….. 124 4-9-13 خشکسالی……………………………………………………………………………………………. 124 4-9-13-1 روش SPI……………………………………………………………………………………….. 125 فصل پنجم: نتیجه گیری و آزمون فرضیه 5 – 1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………. 128 5-2 پاسخ به فرضیه……………………………………………………………………………………………. 131 5-3 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………. 131 منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………….. 133 چکیده امروزه یکی از عوامل مهم در بروز خسارت های ناشی از مخاطرات محیطی عدم شناخت کامل و علمی در مناطق مختلف است. حوضه های آبریز ایران بویژه در حوضه های آبریزدریای خزر بدلیل تغییر کاربری و تخریب جنگل خطرات فراوان به ویژه سیل، فرسایش ولغزش می باشد. لذا مطالعات بنیادین درحوضه های آبریز امری ضروری است که می تواند باعث کاهش عوارض ناشی از مخاطرات محیطی گردد. حوضه آبریز گشت رودخان جزء حوضه­های غرب استان گیلان می باشد که از طرف شمال با حوضه آبریزماسوله رودخان، از طرف جنوب به حوضه قلعه رودخان ، از طرف مشرق به حوضه ی چوبرو سیاهمزگی و از مغرب باحوضه های استان زنجان منتهی می كردد. در این تحقیق با استفاده از مطالعات میدانی و پرس و جوهای صورت گرفته با اهالی و با استفاده از روش­روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از اطلاعات موجود کتابخانه­ای و داده های اسنادی تاثیر عواملی چون زمین شناسی، اقلیم، توپوگرافی، شیب، ژئومورفولوژی و پوشش گیاهی و از میان عوامل انسانی نوع معیشت و فعالیت­های عمرانی در ارتباط با مخاطرات محیطی حوضه آبریز گشت رودخان مطالعه شده است ازبین عوامل محیطی مختلف كه حوضه آبریز گشت رودخان را محیطی نا پایدارنموده یا موجب ثبات وتعادل مكانی آن گردیده می­توان مخا طراتی از جمله سیل، لغزش، انواع فرسایش، بهمن، یخچال ،آتش سوزی را بیان نمود که می­توان خطر سیل را یکی از بزرگترین مخاطرات در این حوضه دانست. واژگان کلیدی : مخاطرات محیطی، ژئومورفولوژیکی، حوضه آبخیز، گشت رودخان فومن مقدمه طبیعت در طول تاریخ همواره چهره خشن خود را با پدیده های ویرانگری هم چون بهمن، سیل، آتشفشان، زمین لرزه و…. به انسان نشان داده است. این بلایا وخطرات بخشی از زندگی بوده و همواره بشر را تهدید می کند. انسان در ابتدا وقوع این پدیده ها را ناشی از قهر و غضب خدا تلقی می کرد با چنین طرز فکری خود را قادر به مقابله وکاهش اثرات ناشی از این خطرات نمی دید. ولی با رشد فکری جوامع بشری و درک علل وقوع حوادث، درصدد برآمد تا راه های مقابله وکاهش خطرات را بیابد. با وجود این تلاشها بر مبنای آمار واطلاعات موجود دردهه­های اخیر روند تلفات جانی و خسارات ناشی از مخاطرات محیطی در مقیاسی جهانی رو به افزایش است.لذا نگارنده در نظر دارد تا با بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رودخان مخاطرات طبیعی حوضه را شناسایی و نسبت به مهارر و یا کنترل این مخاطرات ارائه راهکار نماید. براین اساس این پایان نامه به پنج فصل زیر تقسیم می شود: فصل اول : کلیات تحقیق فصل دوم :مبانی نظری تحقیق فصل سوم : مواد و روش فصل چهارم: یافته های تحقیق فصل پنجم: نتیجه گیری، پاسخ به فرضیه و پیشنهادات ودر نهایت منابع و مآخذ می باشد. 1-1 بیان مسئله با توجه به وسعت دامنه مسائل مورد بحث در ژئوموفولوژی در قلمروهای آثار دینامیک درونی و بیرونی، تحقیقات در این زمینه، بسیار متنوع باشد. از طرف دیگر چون عوامل موثر در تغییر چهره ناهمواری‎ها، همیشه به صورت مشترک عمل می کنند؛ بنابراین یکی از مسائل مهم در کار تحقیقات شناسایی سهم هر عامل در ایجاد این تغییر شکل ها می باشد از طرف دیگر مسئله دخالت زمان در تحول ناهمواری ها، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و این مسئله به نوبه خود بر تعداد تحقیقات ژئوموفولوژی می افزاید (مقیمی و محمودی ،1383،ص45). اصولا ماهیت و پیدایش یک حوضه آبخیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است زیرا عوارض و پدیده های طبیعی در پراکندگی، حوضه نفوذ، توسعه بستر فیزیکی و سایر عوامل ژئومورفولوژیکی اثرات مهمی دارد. ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی هر حوضه آبخیز ارتباط مستقیمی با عوامل محیطی شامل فاکتورهای طبیعی (زمین شناسی، اقلیم، توپوگرافی، ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی) و همچنین فاکتورهایی که در نتیجه دخالت و تاثیر نامتعارف انسان بوجود می‌آید، داشته و معمولاً بازتاب فرآیندهای ژئومورفولوژیکی تبعات و مشکلات متعددی بروز می‌دهدکه در اثر بی مبالاتی و سهل انگاری ممکن است منجر به بروز خسارات جبران ناپذیری بر پیکره حوضه آبخیز گردد.از اینرو به منظور بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز باید شرایط محیط طبیعی و هیدرولوژی آن کاملا آنالیز گردیده و ارتباط و تاثیرات متقابل این پدیده ها بر یکدیگر مورد مطالعه قرار گیرد. امروزه یکی از عوامل مهم در بروز خسارت‎های ناشی از مخاطرات محیطی عدم شناخت کامل و علمی در مناطق مختلف است. حوضه های آبریز ایران بویژه در حوضه های آبریز دریای خزر بدلیل تغییر کاربری و تخریب جنگل خطرات فراوان به ویژه سیل، فرسایش و لغزش می باشد. لذا مطالعات بنیادین درحوضه های آبریز امری ضروری است که می‎تواند باعث کاهش عوارض ناشی از مخاطرات محیطی گردد.حوضه گشت رودخان فومن یکی از حوضه‎هایی است که درسالهای اخیر بدلیل تغییر کاربری بدلیل کارهای عمرانی و تخریب جنگل درآن انواع فرسایش درحوضه افزایش یافته و باخود مخاطرات مختلفی را به همراه دارد، لذا این تحقیق در نظر دارد تا با مطالعه و بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رود خان فومن مهم ترین عوامل ایجاد مخاطرات محیطی در حوضه را شناسایی و مورد بررسی قرارداده و میزان تاثیر این مخاطرات را در پایداری و ناپایداری پهنه های موجود در سطح حوضه طبقه بندی نماید. 1-2 سوال تحقیق کدام عامل و یا عوامل ژئومورفولوژیکی بر مخاطرات محیطی حوضه آبخیز گشت رودخان بیشترین تاثیر را دارد؟ 1-3 اهداف تحقیق بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رودخان با تاکید بر مخاطرات محیطی شناخت فاکتورهای ژئومورفولوژی موثر بر مخاطرات محیطی حوضۀ آبریز گشت رودخان جهت ارائه راهکارهای مناسب در کاهش این مخاطرات. شناخت عوامل ژئومورفولوژی که باعث استقرار و شکل گیری حوضه آبخیز گشت رودخان شده است. 1-4 فرضیه تحقیق – مخاطرات طبیعی (سیل، زلزله، رانش زمین، لغزش و…) در ساختار کنونی حوضه گشت رودخان نقش دارد. 1-5 روش تحقیق نوع روش تحقیق توصیفی – تحلیلی با رویکرد کاربردی است که با توجه به پدیده‌ها و روابط بین متغیرها و مبتنی بر اصول، قوانین و مشاهدات میدانی می باشد. 1-6 روش گردآوری اطلاعات روش گردآوری اطلاعات در مراحل مختلف شامل: روش کتابخانه ای، اسنادی و در طی یک دوره کوتاه جهت بررسی ژئوموفولوژیکی حوضه و شناسایی مخاطرات طبیعی به صورت میدانی می باشد. …………………… 1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….. 2 فصل اول: کلیات تحقیق 1-1 بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………… 4 1-2 سوال تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 5 1-3 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5 1-4 فرضیه تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 5 1-5 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………….. 5 1-6 روش گردآوری اطلاعات …………………………………………………………………………………. 5 1-7 ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………. 5 1-8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………………………………………………………… 6 1-9 سوابق تحقیق………………………………………………………………………………………………… 6 1-10 محدودیتهای تحقیق……………………………………………………………………………………….. 8 1-11 قلمرو تحقیق………………………………………………………………………………………………… 8 1-12 واژه ها و مفاهیم……………………………………………………………………………………………. 9 فصل دوم: مبانی نظری تحقیق 2 -1 ژئومورفولوژی …………………………………………………………………………………………….. 11 2-2 نگرش سیستمی در ژئومورفولوژی……………………………………………………………………… 11 2 – 3 پدیده های ژئومورفولوژی…………………………………………………………………………….. 12 2 -3-1 خط الراسها ……………………………………………………………………………………………. 12 2 -3- 2 دامنه…………………………………………………………………………………………………….. 12 2 -3-2-1 انواع دامنه ها ……………………………………………………………………………………… 12 2 -3-2-2 بریدگی شیب یا تغییر ناگهانی شیب دامنه ها ……………………………………………….. 13 2 -3-2-3 پرتگاه ها…………………………………………………………………………………………….. 13 2 -3-2-4 فرسایش دامنه ها…………………………………………………………………………………… 14 2 -3-3 مخروط افكنه ………………………………………………………………………………………….. 15 2- 4 مورفومتری (ریخت سنجی)…………………………………………………………………………….. 16 2-5 سیستم فرسایش رودخانه ای …………………………………………………………………………… 16 2 -5-1 مئاندر…………………………………………………………………………………………………….. 16 2 -5-2 كانیون……………………………………………………………………………………………………. 17 2 -5-3 دره رود………………………………………………………………………………………………… 17 2-6 برنامه ریزی ژئومورفیک………………………………………………………………………………….. 17 2- 7 طبیعی ………………………………………………………………………………………………………. 18 2-7-1 خطر و احتمال خطر ………………………………………………………………………………….. 18 2-7-2 خطرهای محیطی ………………………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 خطرات طبیعی اقلیمی ……………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 -1 هیدرولوژیکی ………………………………………………………………………………….. 19 2-7-2-1 -2 زمین شناسی ……………………………………………………………………………………. 19 2-7-2-1 -3 بیولوژیک ……………………………………………………………………………………….. 20 2-7-2-1 -4 تکنولوژیک ……………………………………………………………………………………… 20 2-7-2-1 -5 زلزله ……………………………………………………………………………………………… 21 2-7-2-1 -6 زمین لغزش …………………………………………………………………………………….. 21 2-7-2-1-7 بهمن برف ……………………………………………………………………………………….. 22 2-7-2-1-8 خشکسالی ……………………………………………………………………………………….. 23 2-8 مخاطرات رودخانه ای ………………………………………………………………………………….. 23 2-9 دلایل سیل ………………………………………………………………………………………………….. 24 2-9 -1 دلایل طبیعی …………………………………………………………………………………………… 24 2-9 -2 دلیل انسانی ……………………………………………………………………………………………. 25 2-10 انواع سیل …………………………………………………………………………………………………. 25 2-10-1 سیل ناگهانی ………………………………………………………………………………………….. 25 2-10-2 سیل رودخانه ای……………………………………………………………………………………… 25 2-10-3 سیل ساحلی …………………………………………………………………………………………… 26 2-11 مشخصات سیل ………………………………………………………………………………………….. 26 2-11-1 پیش بینی سیل های رودخانه ای………………………………………………………………….. 26 فصل سوم: مواد و روشها 3-1 مواد……………………………………………………………………………………………………………. 28 3-2 روش…………………………………………………………………………………………………………. 32 3-2-1 روش SPI……………………………………………………………………………………………….. 33 فصل چهارم: یافته های تحقیق 4-1 موقعیت………………………………………………………………………………………………………. 35 4-2 بررسی توپوگرافی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 35 4-3 زمین شناسی حوضه ………………………………………………………………………………………. 38 4-4 خاكهای حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………………………….. 41 4-5 پوشش گیاهی حوضه گشت رودخان………………………………………………………………….. 44 4-6 فیزیوگرافی حوضه آبریز گشت رودخان ……………………………………………………………. 49 4-6 -1 حوضه آبریز…………………………………………………………………………………………….. 49 4-6 -2 خصوصیات ژئومتری حوضه………………………………………………………………………… 51 4-6-2-1 مساحت حوضه آبخیز……………………………………………………………………………… 51 4-6-2-2 محیط حوضه…………………………………………………………………………………………. 51 4-6-2-3 شبكه رودخانه……………………………………………………………………………………….. 51 4-6-2-4 تراكم شبكه رودخانه حوضه گشت رودخان………………………………………………….. 52 4-6-2-5 رده بندی رودخانه………………………………………………………………………………….. 52 4-6-2-6 نسبت انشعاب……………………………………………………………………………………….. 53 4-6-2-7 طول آبراهه اصلی…………………………………………………………………………………… 53 4-6-2-8 شكل حوضه………………………………………………………………………………………….. 54 4-6-2-8-1 ضریب فشردگی (گراویلیوس) ……………………………………………………………… 54 4-6-2-8-2 نسبت دایره ای ………………………………………………………………………………….. 54 4-6-2-8-3 ضریب گردی (میلر) حوضه …………………………………………………………………. 55 4-6-2- 9 روش مستطیل معادل …………………………………………………………………………….. 55 4-6-2-10 ارتفاع حوضه………………………………………………………………………………………. 56 4-6-2-11 شیب حوضه………………………………………………………………………………………… 59 4-6-2-11-1 شیب ناخالص رودخانه اصلی………………………………………………………………. 59 4-6-2-11-2 شیب اراضی حوضه…………………………………………………………………………… 59 4-6-2-12 زمان تمركز…………………………………………………………………………………………. 59 4-6-2-12-1 روش كرپیچ …………………………………………………………………………………… 60 4-6-2-12-2 روش تمركز به روش كالیفرنیا……………………………………………………………… 60 4-7 ویژگیهای اقلیمی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 61 4-7 -1 بررسی شبكه ایستگاههای هواشناسی …………………………………………………………….. 61 4-7-2 بررسی داده‏های بارش…………………………………………………………………………………. 62 4-7-2- 1 عوامل موثر در ایجاد بارش………………………………………………………………………. 62 4-7 -3 انتخاب پایه زمانی مشترك …………………………………………………………………………. 63 4-7 -4 بازسازی داده‏های كمبود …………………………………………………………………………….. 63 4-7 -5 روشهای غیر گرافیكی روش آزمون همگنی (ران تست) ……………………………………. 63 4-7 -6 تواتر طبیعی بارندگیهای سالانه……………………………………………………………………… 65 4-7 -7 شاخص بارندگی یا نمایه بارندگی………………………………………………………………… 67 4-7 -8 انحراف معیار بارندگی حوضه ……………………………………………………………………. 69 4-7 -9 ضریب تغییرات ……………………………………………………………………………………… 69 4-7 -10 بارندگی ماهیانه ……………………………………………………………………………………… 70 4-7 -10-1رژیم بارندگی………………………………………………………………………………………. 71 4-7 -10-2 توزیع فصلی بارش………………………………………………………………………………. 71 4-7 -11 احتمال وقوع بارندگی در حوضه گشت رودخان…………………………………………….. 72 4-7 -12 فرسایندگی باران در حوضه……………………………………………………………………….. 73 4-7 -13 برف …………………………………………………………………………………………………… 75 4-7 -14 دما………………………………………………………………………………………………………. 75 4-7 -15 روند تغییرات میانگین ماهانه دما ………………………………………………………………… 76 4-7 -16 تغییرات روزانه و فصلی دما ……………………………………………………………………… 78 4-7 -17 رژیم فصلی دما در حوضه ……………………………………………………………………….. 78 4-7 -18 تعداد روزهای یخبندان ……………………………………………………………………………. 79 4-7 -19 رطوبت ………………………………………………………………………………………………. 80 4-7 -20 تبخیر ………………………………………………………………………………………………….. 81 4-7 -21 تبخیر و تعرق پتانسیل به روش ترنت وایت …………………………………………………. 82 4-7 -22 ساعات آفتابی و مقدار ابرناكی …………………………………………………………………… 85 4-7 -23 باد ……………………………………………………………………………………………………… 86 4-7 -24 طبقه بندی اقلیمی …………………………………………………………………………………… 88 4-7 -24-1 روش دمارتن اصلاح شده …………………………………………………………………….. 88 4-7 -24-2 روش ترنت وایت ……………………………………………………………………………… 89 4-7 -24-3 سیستم طبقه بندی آمبرژه ………………………………………………………………………. 91 4-7 -24-4 منحنی آمبروترمیك ……………………………………………………………………………… 92 4-8 هیدرولوژی حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………………………. 93 4-8-1 بررسی آبدهی فصلی حوضه ی گشت رودخان…………………………………………………. 93 4-8-2 تداوم جریان رودخانه ای ……………………………………………………………………………. 95 4-8-3 حجم آب جاری شده………………………………………………………………………………….. 95 4-8-4 ارتفاع آب جاری شده…………………………………………………………………………………. 96 4-8-5 توزیع گامبل (cumble)……………………………………………………………………………… 97 4-8-6 آب نمود یا هیدروگراف طبیعی حوضه آبریز گشت رودخان…………………………………. 98 4-8-7 تعیین ضریب رواناب و نگهداشت سطحی……………………………………………………… 100 4-8-8 برآورد میزان فرسایش خاك و تولید رسوب به روش فورنیه……………………………….. 102 4-9 مخاطرات طبیعی حوضه گشت رودخان…………………………………………………………….. 103 4-9-1زمین شناسی…………………………………………………………………………………………….. 104 4-9-2 گسل ……………………………………………………………………………………………………. 104 4 -9-3 شیب …………………………………………………………………………………………………… 107 4-9-4 پوشش گیاهی………………………………………………………………………………………….. 107 4-9-5 توپوگرافی………………………………………………………………………………………………. 108 4-9-6 شبكه آبها……………………………………………………………………………………………….. 110 4-9-7 ژئو مورفولوژی………………………………………………………………………………………… 111 4-9-8 فیزیوگرافی…………………………………………………………………………………………….. 112 4-9-9 فرسایش………………………………………………………………………………………………… 112 4-9-9-1 فرسایش سطحی…………………………………………………………………………………… 113 4-9-9-2 فرسایش شیاری……………………………………………………………………………………. 114 4-9-9-3 فرسایش خندقی…………………………………………………………………………………… 114 4-9-9-4 فرسایش آبراهه ای( کنار رودخانه ای )…………………………………………………….. 115 4-9-9-5 فرسایش توده ای …………………………………………………………………………………. 116 4-9-9-6 فرسایش سیلابی…………………………………………………………………………………… 117 4-9-9-7 فرسایش مكانیكی یا فرسایش ناشی از عملیات شخم و شیار…………………………… 118 4-9-9-8 فرسایش یخچالی ……………………………………………………………………………….. 118 4-9-9-9 بهمن برف …………………………………………………………………………………………. 119 4-9-10 سیل……………………………………………………………………………………………………. 119 4-9-11 لغزش………………………………………………………………………………………………… 121 4-9-12 آتش سوزی………………………………………………………………………………………….. 124 4-9-13 خشکسالی……………………………………………………………………………………………. 124 4-9-13-1 روش SPI……………………………………………………………………………………….. 125 فصل پنجم: نتیجه گیری و آزمون فرضیه 5 – 1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………. 128 5-2 پاسخ به فرضیه……………………………………………………………………………………………. 131 5-3 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………. 131 منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………….. 133 چکیده امروزه یکی از عوامل مهم در بروز خسارت های ناشی از مخاطرات محیطی عدم شناخت کامل و علمی در مناطق مختلف است. حوضه های آبریز ایران بویژه در حوضه های آبریزدریای خزر بدلیل تغییر کاربری و تخریب جنگل خطرات فراوان به ویژه سیل، فرسایش ولغزش می باشد. لذا مطالعات بنیادین درحوضه های آبریز امری ضروری است که می تواند باعث کاهش عوارض ناشی از مخاطرات محیطی گردد. حوضه آبریز گشت رودخان جزء حوضه­های غرب استان گیلان می باشد که از طرف شمال با حوضه آبریزماسوله رودخان، از طرف جنوب به حوضه قلعه رودخان ، از طرف مشرق به حوضه ی چوبرو سیاهمزگی و از مغرب باحوضه های استان زنجان منتهی می كردد. در این تحقیق با استفاده از مطالعات میدانی و پرس و جوهای صورت گرفته با اهالی و با استفاده از روش­روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از اطلاعات موجود کتابخانه­ای و داده های اسنادی تاثیر عواملی چون زمین شناسی، اقلیم، توپوگرافی، شیب، ژئومورفولوژی و پوشش گیاهی و از میان عوامل انسانی نوع معیشت و فعالیت­های عمرانی در ارتباط با مخاطرات محیطی حوضه آبریز گشت رودخان مطالعه شده است ازبین عوامل محیطی مختلف كه حوضه آبریز گشت رودخان را محیطی نا پایدارنموده یا موجب ثبات وتعادل مكانی آن گردیده می­توان مخا طراتی از جمله سیل، لغزش، انواع فرسایش، بهمن، یخچال ،آتش سوزی را بیان نمود که می­توان خطر سیل را یکی از بزرگترین مخاطرات در این حوضه دانست. واژگان کلیدی : مخاطرات محیطی، ژئومورفولوژیکی، حوضه آبخیز، گشت رودخان فومن مقدمه طبیعت در طول تاریخ همواره چهره خشن خود را با پدیده های ویرانگری هم چون بهمن، سیل، آتشفشان، زمین لرزه و…. به انسان نشان داده است. این بلایا وخطرات بخشی از زندگی بوده و همواره بشر را تهدید می کند. انسان در ابتدا وقوع این پدیده ها را ناشی از قهر و غضب خدا تلقی می کرد با چنین طرز فکری خود را قادر به مقابله وکاهش اثرات ناشی از این خطرات نمی دید. ولی با رشد فکری جوامع بشری و درک علل وقوع حوادث، درصدد برآمد تا راه های مقابله وکاهش خطرات را بیابد. با وجود این تلاشها بر مبنای آمار واطلاعات موجود دردهه­های اخیر روند تلفات جانی و خسارات ناشی از مخاطرات محیطی در مقیاسی جهانی رو به افزایش است.لذا نگارنده در نظر دارد تا با بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رودخان مخاطرات طبیعی حوضه را شناسایی و نسبت به مهارر و یا کنترل این مخاطرات ارائه راهکار نماید. براین اساس این پایان نامه به پنج فصل زیر تقسیم می شود: فصل اول : کلیات تحقیق فصل دوم :مبانی نظری تحقیق فصل سوم : مواد و روش فصل چهارم: یافته های تحقیق فصل پنجم: نتیجه گیری، پاسخ به فرضیه و پیشنهادات ودر نهایت منابع و مآخذ می باشد. 1-1 بیان مسئله با توجه به وسعت دامنه مسائل مورد بحث در ژئوموفولوژی در قلمروهای آثار دینامیک درونی و بیرونی، تحقیقات در این زمینه، بسیار متنوع باشد. از طرف دیگر چون عوامل موثر در تغییر چهره ناهمواری‎ها، همیشه به صورت مشترک عمل می کنند؛ بنابراین یکی از مسائل مهم در کار تحقیقات شناسایی سهم هر عامل در ایجاد این تغییر شکل ها می باشد از طرف دیگر مسئله دخالت زمان در تحول ناهمواری ها، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و این مسئله به نوبه خود بر تعداد تحقیقات ژئوموفولوژی می افزاید (مقیمی و محمودی ،1383،ص45). اصولا ماهیت و پیدایش یک حوضه آبخیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است زیرا عوارض و پدیده های طبیعی در پراکندگی، حوضه نفوذ، توسعه بستر فیزیکی و سایر عوامل ژئومورفولوژیکی اثرات مهمی دارد. ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی هر حوضه آبخیز ارتباط مستقیمی با عوامل محیطی شامل فاکتورهای طبیعی (زمین شناسی، اقلیم، توپوگرافی، ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی) و همچنین فاکتورهایی که در نتیجه دخالت و تاثیر نامتعارف انسان بوجود می‌آید، داشته و معمولاً بازتاب فرآیندهای ژئومورفولوژیکی تبعات و مشکلات متعددی بروز می‌دهدکه در اثر بی مبالاتی و سهل انگاری ممکن است منجر به بروز خسارات جبران ناپذیری بر پیکره حوضه آبخیز گردد.از اینرو به منظور بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز باید شرایط محیط طبیعی و هیدرولوژی آن کاملا آنالیز گردیده و ارتباط و تاثیرات متقابل این پدیده ها بر یکدیگر مورد مطالعه قرار گیرد. امروزه یکی از عوامل مهم در بروز خسارت‎های ناشی از مخاطرات محیطی عدم شناخت کامل و علمی در مناطق مختلف است. حوضه های آبریز ایران بویژه در حوضه های آبریز دریای خزر بدلیل تغییر کاربری و تخریب جنگل خطرات فراوان به ویژه سیل، فرسایش و لغزش می باشد. لذا مطالعات بنیادین درحوضه های آبریز امری ضروری است که می‎تواند باعث کاهش عوارض ناشی از مخاطرات محیطی گردد.حوضه گشت رودخان فومن یکی از حوضه‎هایی است که درسالهای اخیر بدلیل تغییر کاربری بدلیل کارهای عمرانی و تخریب جنگل درآن انواع فرسایش درحوضه افزایش یافته و باخود مخاطرات مختلفی را به همراه دارد، لذا این تحقیق در نظر دارد تا با مطالعه و بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رود خان فومن مهم ترین عوامل ایجاد مخاطرات محیطی در حوضه را شناسایی و مورد بررسی قرارداده و میزان تاثیر این مخاطرات را در پایداری و ناپایداری پهنه های موجود در سطح حوضه طبقه بندی نماید. 1-2 سوال تحقیق کدام عامل و یا عوامل ژئومورفولوژیکی بر مخاطرات محیطی حوضه آبخیز گشت رودخان بیشترین تاثیر را دارد؟ 1-3 اهداف تحقیق بررسی ژئومورفولوژیکی حوضه آبخیز گشت رودخان با تاکید بر مخاطرات محیطی شناخت فاکتورهای ژئومورفولوژی موثر بر مخاطرات محیطی حوضۀ آبریز گشت رودخان جهت ارائه راهکارهای مناسب در کاهش این مخاطرات. شناخت عوامل ژئومورفولوژی که باعث استقرار و شکل گیری حوضه آبخیز گشت رودخان شده است. 1-4 فرضیه تحقیق – مخاطرات طبیعی (سیل، زلزله، رانش زمین، لغزش و…) در ساختار کنونی حوضه گشت رودخان نقش دارد. 1-5 روش تحقیق نوع روش تحقیق توصیفی – تحلیلی با رویکرد کاربردی است که با توجه به پدیده‌ها و روابط بین متغیرها و مبتنی بر اصول، قوانین و مشاهدات میدانی می باشد. 1-6 روش گردآوری اطلاعات روش گردآوری اطلاعات در مراحل مختلف شامل: روش کتابخانه ای، اسنادی و در طی یک دوره کوتاه جهت بررسی ژئوموفولوژیکی حوضه و شناسایی مخاطرات طبیعی به صورت میدانی می باشد.

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..2 1 ـ بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………2 2 ـ اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………..5 3 ـ پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 5 4 ـ اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………….6 5 ـ سوال های تحقیق……………………………………………………………………………………………….6 6 ـ فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………..7 فصل اول : کلیات و مفاهیم………………………………………………….9 مبحث اول : مفهوم وقف و اقسام آن………………………………………………………………………..10 گفتار اول : مفهوم وقف…………………………………………………………………………………………..10 گفتار دوم : اقسام وقف ………………………………………………………………………………………….19 بند اول : وقف عام ………………………………………………………………………………………………..19 بند دوم : وقف خاص ……………………………………………………………………………………………20 مبحث دوم : تاریخچه وقف ……………………………………………………………………………………21 گفتار اول : تاریخچه وقف قبل از اسلام …………………………………………………………………..21 گفتار دوم : تاریخچه وقف بعد از اسلام……………………………………………………………………24 مبحث سوم : ارکان وقف………………………………………………………………………………………..27 گفتار اول : واقف…………………………………………………………………………………………………..27 گفتار دوم : موقوف علیه………………………………………………………………………………………….30 گفتار سوم : مال موقوفه…………………………………………………………………………………………..48 فصل دوم : موانع و چالشهای بهره وری مطلوب از وقف…………………….56 مبحث اول : موانع فرهنگی……………………………………………………………………………………..57 گفتار اول : تصورات غلط از وقف……………………………………………………………………………57 گفتار دوم : فقدان مدیریت فرهنگی………………………………………………………………………….57 مبحث دوم : موانع اجرائی…………………………………………………………………………………….. 58 گفتار اول : ضعف در سیستم اطلاع رسانی………………………………………………………………..58 گفتار دوم : دخالت دولت و محدویت قانونی وقف…………………………………………………….60 گفتار سوم : عدم توجه به اهمیت وقف ………………………………………………………………….61 گفتار چهارم : آسیب ها در مدیریت وقف…………………………………………………………………62 فصل سوم : راهکارهای مربوط به آثار وقف ……………………………….64 مبحث اول : توجه به مصالح عمومی…………………………………………………………………………65 گفتار اول : مبارزه با عوامل رکود وقف……………………………………………………………………..65 گفتار دوم : تبلیغات صحیح و مستمر………………………………………………………………………..70 گفتار سوم : حمایت قانونی از اوقاف ……………………………………………………………………….73 گفتار چهارم : ابدال و استبدال در وقف…………………………………………………………………… 76 گفتار پنجم : صرف عواید موقوفه در بریات عمومی……………………………………………………80 مبحث دوم : راهکارهای نوین در بهره وری موقوفات……………………………………………….. 82 گفتار اول : سرمایه گذاری در وقف …………………………………………………………………………82 بند اول : امکان سرمایه گذاری در موقوفات………………………………………………………………82 بند دوم : کارکردهای سرمایه گذاری در وقف………………………………………………………….98 مبحث سوم : روش های جدید سرمایه گذاری برای بهره وری وقف………………………… 110 گفتار اول : روش مضاربه و مشارکت……………………………………………………………………. 110 گفتار دوم : مشارکت صنعتی……………………………………………………………………………….. 112 گفتار سوم : مشارکت به شرط تملیک…………………………………………………………………… 113 گفتار چهارم : مشارکت متناقصه…………………………………………………………………………….115 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………….. 117 فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………………….119 چکیده سنت وقف که از پیشینه تاریخی عمیقی در ایران برخوردار است و در طول ساهای متمادی علی الخصوص پس از اسلام منشا اثرات بسیار ارزشمندی در عرصه اجتماع بوده است ، امروزه با نابسامانیهایی همچون عدم هماهنگی با اقتصاد توسعه یافته امروز ، حاکمیت مدیریت سنتی و در نتیجه عدم اثربخشی و کارائی موقوفات روبروست . انجام این مهم مستلزم اموری همچون بازنگری در تعریف وقف و افزایش حوزه اموال و نیز جواز وقف پول و استفاده از ابزار اوراق مشارکت برای احیای موقوفات و ایجاد ضمانت اجراهای موثر برای قوانین موجود و رفع خلاهای قانونی می باشد . در این تحقیق به دنبال ارائه راهکارهایی برای حل این مشکل و برخورد ریشه ای با این مسئله است . کلید واژگان : وقف ـ موقوفات ـ مشارکت ـ اوراق وقف ـ منفعت مقدمه 1 ـ بیان مسئله انسان همیشه در طریق تکامل مادی و معنوی است و در این راه میزان علائق و دلبستگی ها و آرزوهای او رو به فزونی است . یکی از خواسته های بشر میل به ادامه زندگی . دیر زیستن است که چون این خواسته با توجه به عمر محدود امکان پذیر نیست ؛ لذا از دیرباز انسانها بر آن شدند که به هر نحو شده آثار وجودی خود را جاودانه سازند . میل به اختراع و اکتشاف و تفحص در علوم و پدید آوردن آثار علمی و از جمله تالیفات و تصنیفات از این مقوله است . یکی از راههای برگزیده شده ، اختصاص دادن قسمتی از اموال به مصارف عمومی یا خاص است تا هنگام انتافاع مردم از آنها یاد بانیان در اذهان تجدید شود . ماده 55 قانون مدنی در مقام تعریف وقف می گوید : « وقف عبارت است از این که عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود » و این تعریف حدودا همان است که فقهای امامیه گفته اند . بنابراین وقف ، مجموعه ای از اموال که به هدف خاص و نیکی اختصاص یافته و به صورت یک نهاد حقوقی برای رسیدن به هدف واقف ایجاد شده است . سازمانی که دارای ارکان مدیریت همچون متولی و ناظر می باشد . این شخص اعتباری نه به وقف وابسته است و نه به متولی و نه به موقوف علیهم ، بلکه خود یک سازمان حقوقی است که دارای حساب بانکی مستقل و بوجه خاص و جداگانه است و مدیری به نام متولی آن را اداره می کند و دارای وقفنامه است که به منزله اساسنامه این شخصیت می باشد . سازمان حقوقی مزبور در واقع پاره ای از اموال است که از دارائی واقف جدا گشته و خود اصالت و استقلال یافته است . سنت حسنه وقف که از پیشینه تاریخی عمیقی در ایران برخوردار است و در طول سالیان متمادی ـ به ویژه پس از اسلام ـ منشا اثرات بسیار ارزشمند فرهنگی ، آموزشی ، دینی و … در عرصه اجتماع بوده است ، امروزه با نابسامانیهای بسیاری همچون عدم تناسب حجم دارائی ها با منافع حاصل از آنها ، عدم هماهنگی با اقتصاد توسعه یافته روز ، حاکمیت مدیریت سنتی و در نتیجه عدم اثر بخشی و کارائی موقوفات است روبروست . در این تحقیق به دنبال ارائه راهکارهایی هستیم که بتوانیم از طریق حقوقی به بهره وری نهاد وقف کمک کنیم . مثلا در مواردی که وقف از حیز انتفاع خارج شده یا بهره وری خود را از دست داده است ؛ اتکاء بر قواعد عسر و حرج بسیار مفید خواهد بود . ماده 14 آیین نامه اجرائی قانون ابطال اسناد فروش موقوفه مصوب 3 / 2 / 1374 مقرر می دارد : « در مواردی که جهت مورد نظر واقف تغییر یافته باشد ؛ به صورت اصلی بازگردانده می شود ، مگر اینکه بازگرداندن آن به وضع اول موجب عسر و حرج و قلت درآمد و امثال آن باشد که در این صورت ابقای آن به صورت فعلی با اجازه ولی فقیه یا نماینده ایشان در سازمان اوقاف و امور خیریه بلا اشکال خواهد بود . » همچنین یکی از مهمترین راهکارهای افزایش بهره وری نهاد وقف جاری کردن عرف در مواردی است که واقف در شیوه اداره وقف ساکت بوده یا در حال حاضر به مصلحت و عقلایی نیست . با این وصف در مواردی که واقف شیوه خاصی برای اداره وقف تعیین نکرده است ، عرف و قوانین تفسیری جانشین اراده واقف می شود . همچنین در مورد نحوه صرف مخارج و عواید وقف است ؛ و اینکه آیا می توان با توجه به شرایط روز و در جهت مصالح دولت و امت اسلامی و با ملحوظ نگهداشتن نیت اصلی واقف و در جهت هماهنگی با سایر برنامه های مدون و جاری دولت در کاربرد نظرات واقف تغییر به عمل آورد و ایا می توان در نحوه پیاده کردن و شیوه کاربرد نظر واقف تغییراتی داد و آیا می توان با تغییرات جزئی در نحوه استفاده از درآمد موقوفات موجود ، از این درآمدها در جهت شناسایی موقوفات ناشناخته استفاده نمود و آیا می توان با تغییراتی در نحوه کاربرد درآمدهای حاصل از موقوفات و به ویژه موقوفات متصرفی سازمان اوقاف مبالغی صرف هزینه های پرسنلی و اداری کارکنان نمود . البته پاسخ اکثر مراجع به این پرسش عموما حاکی از عدم جواز تغییر در مصارف است . یکی دیگر از چالشهای وقف که باعث کاهش بهره وری آن شده این است که در قوانین کشور و علی الخصوص در سازمان اوقاف و امور خیریه تا حدی در جهت حذف وقف خاص قدم برداشته شده و به وقف عام اهمیت بیشتری می دهند در حالی که وقف خاص در مشروعیت همانند وقف عام است و اگر هدف وقف عام احسان است ، وقف خاص احسان و صله رحم می باشد . همچنین مسائلی دیگری نیز در حوزه وقف وجود دارد که با ارائه راهکارهای حقوقی مناسب می توان به افزایش بهرهوری آن کمک نمود به عنوان مثال می توان با بازنگری در تعریف وقف ، حوزه اموال قابل وقف را افزایش داد . همچنین عدم صحت وقف پول بازنگری گشته و از طریق ترویج آن ، صندوق هایی به نام صندوق وجوه وقفی جهت رفع مشکل نقدینگی موقوفات و احیاء آنها ایجاد گردد . همچنین مبنای حفظ اصالت وقف و تحقق شرط ماندگاری ، به حفظ ارزش اقتصادی و انتفاعی به جای حفظ صورت فیزیکی انتقال یابد . و بالاخره ضمن ایجاد ضمانت اجرائی برای قوانین موجود ، خلاهای قانونی مرتفع گشته و امکان سوء استفاده یا عدم اجرای قوانین سلب گردد . که در این تحقیق به فراخور بحث به این مسائل و دیگر مسائل راجع به وقف خواهیم پرداخت . 2 ـ اهمیت تحقیق با توجه به اهمیت نهاد وقف در جامعه و از طرفی با عنایت به اینکه تالیفات فقهی و حقوقی کمتر به بحث بهره وری وقف پرداخته اند اهمیت این موضوع روشن می شود . 3 ـ پیشینه تحقیق

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده کلمات کلیدی: نوآوری دانشگاهی ، یادگیری مادام العمر ، مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی یادگیری ، دانشجویان دانشگاه شیراز هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری در دانشگاه شیرازبود. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان نحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای مرحله‌ای، 210نفر نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق سه مقیاس نوآوری دانشگاهی کشاورز(1392)، مقیاس فرآیند چرخه یادگیری هفت گانه‌ دارابی (1392) و مقیاس یادگیری مادام العمر کوچکی (1391)بود .پس از محاسبه روایی و پایایی مقیاس­ها بین افراد نمونه توزیع گردید و داده­های گردآوری شده با استفاده از روش­های آماری تحلیل واریانس اندازه­ گیری­های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی و مدل معادله ساختاری در نرم افزار spss16 و lISREL8. 54 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرقتند. نتایج پژوهش نشان داد که بعد غالب نوآوری دانشگاهی در دانشگاه شیراز، بعد آموزشی می باشد. مهارت غالب اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز در فرایند یاددهی – یادگیری مهارت مشارکت می باشد. گرایش غالب دانشجویان دانشگاه شیراز در یادگیری مادام العمر، جمع آوری اطلاعات می باشد . بین نوآوری دانشگاهی ، مهارت اعضای هیات علمی در فرایند یاددهی – یادگیری و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. نوآوری دانشگاهی پیش بینی کننده مثبت و معنادار گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر می باشد. همچنین نوآوری دانشگاهی پیش بینی کننده مثبت و معنادار مهارت اعضای هیات علمی در فرایند یاددهی – یادگیری می باشد. مهارت اعضای هیات علمی در فرایند یاددهی – یادگیری واسطه ی معنادار و مکمل در رابطه ی بین نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر می باشد. فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: مقدمه 1-1-کلیات.. 2 1-2- بیان مساله. 6 1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق. 17 1-4- اهداف پژوهش… 19 1-5 – سوالات تحقیق : 19 1-6- تعاریف مفهومی. 20 1-6-1 – نوآوری دانشگاهی. 20 1-6-1-1- بعد آموزشی. 21 1-6-1-2- بعد پژوهشی. 21 1-6-1-3- بعد سازمانی. 21 1-6-2 -مهارت اعضای هیئت علمی در کاربرد چرخه یادگیری هفت گانه. 21 1-6-2-1- مرحله استنباط. 22 1-6-2-2- مرحله مشارکت.. 22 1-6-2-3- مرحله اکتشاف.. 22 1-6-2-4- مرحله توضیح. 22 1-6-2-5- مرحله بسط یادگیری. 23 1-6-2-6- مرحله ارزیابی. 23 1-6-2-7- مرحله توسعه یادگیری. 23 1-6-3-یادگیری مادام العمر 23 فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش 2- 1- مقدمه 26 2-2-پیشینه پژوهش… 26 2-1-1 – نوآوری دانشگاهی. 26 2-1-1-1- تفاوت خلاقیت و نوآوری و تغییر و اختراع. 26 2-2-1-2-تعاریف نوآوری. 31 2-2-1-3- تاریخچه نوآوری. 33 2-2-1-4- انواع نوآوری. 36 2-2-1-5- فرایند نوآوری. 38 2-2-1-6- الگوهای تكامل فرآیند نوآوری تكنولوژیكی. 39 2-2-1-6- 1-مدل فشار علم : 40 2-2-1-6- 2-مدل كشش بازار : 40 2-2-1-6- 3-مدل اتصالی : 41 2-2-1-6- 4-مدل یكپارچه و شبكه ای : 41 2-2-1-6- 5-مدل زنجیره ارزش : 42 2-2-1-7-ویژگی های نوآوری. 42 2-2-1-8- نظام ملی نوآوری. 45 2-2-1-9- تأثیر نوآوری بر فاكتورهای نظام آموزش.. 47 2-2-1-10- نظریه انتشار نوآوری. 52 2-2-1-11-نوآوری دانشگاهی. 54 2-2-1-12- نوآوری در آموزش عالی ( بر پایه مدل بالدریج ) 57 2-2-1-13- ابعاد نوآوری دانشگاهی. 59 2-2-2- مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری. 60 2-2-2-1- -فرایند یاددهی – یادگیری. 60 2-2-2-2-تعریف تدریس… 62 2-2-2-3- الگوی تدریس… 63 2-2-2-4-مهارت های تدریس… 66 2-2-2-5- طبقه بندی تدریس… 68 2-2-2-6- رویکردهای تدریس… 72 2-2-2-7-کیفیت تدریس… 76 2-2-2-8- چرخه یادگیری. 80 2-2-2-9- مهارت اعضای هیات علمی در چرخه یادگیری. 81 2-2-2-9-1- چرخه یادگیری سه گانه. 81 2-2-2-9-2-چرخه یادگیری چهارگانه. 81 2-2-2-9-3- چرخه یادگیری پنج گانه. 82 2-2-2-9-4-چرخه یادگیری هفت گانه. 83 2-2-3- یادگیری مادام العمر 85 2-2-3-1-ابعاد یادگیری. 85 2-2-3-2- رویکرد دانشجویان نسبت به یادگیری. 90 2-2-3-3- سبک های یادگیری. 93 2-2-3-4-یادگیری زدایی. 98 2-2-3-5- تعریف یادگیری مادام العمر 100 2-2-3-6-مقایسه مدل یادگیری مادام العمر با یادگیری سنتی. 103 2-2-3-7-ویژگی های یادگیری مادام العمر 104 2-2-3-8-شایستگی های مورد نیاز یادگیری مادام العمر در دانشجویان. 105 2-2-3-9-ابعاد یادگیری مادام العمر 106 2-2-3-9-1-خود مدیریتی. 106 2-2-3-9-2-یادگیری چگونه یادگیری. 107 2-2-3-9-3-ابتکار و نوآوری. 109 2-2-3-9-4-قابلیت جمع آوری اطلاعات.. 109 2-2-9-3-5-قابلیت تصمیم‌گیری. 112 2-2-3-9-6- یادگیری خود تنظیمی. 113 2-2-3-9-7-خود کنترلی. 114 2-2-3-10- نقش آموزش عالی در یادگیری مادام العمر 116 2-4-پژوهش‌های کاربردی. 120 2-4-1-پیشینه تحقیقات در زمینه نوآوری دانشگاهی. 121 2-4-1-1- پژوهش های خارجی. 121 2-4-1-2- پژوهش های داخلی. 122 2-4-2:پژوهش ها در زمینه یادگیری مادام العمر 123 2-4-2-1-پژوهش های خارجی. 123 2-4-2-2-:پژوهش های داخلی. 124 2-4-3-پژوهش ها در رابطه با مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی یادگیری. 125 2-4-3-1-پژوهش های خارجی. 125 2-4-3-2-پژوهش های داخلی. 126 2-5- جمع بندی و نتیجه‌گیری. 126 فصل سوم: روش پژوهش 3 – 1- مقدمه 131 3- 2- روش پژوهش.. 131 3-3 – تعاریف عملیاتی. 132 3-3 – 1-نوآوری دانشگاهی. 132 3-3 – 2- مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری. 132 3-3 – 3-یادگیری مادام العمر 132 3-4- جامعه آماری. 133 3-5- نمونه و روش نمونه‌گیری. 133 3-6- ابزار پژوهش.. 134 3-6-1- نوآوری دانشگاهی. 134 3-6-2- مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی– یادگیری. 135 3-6-3- یادگیری مادام العمر 136 3-7 – روایی و پایایی. 137 3-7-1- روایی و پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی : 137 3-7-2- روایی و پایایی مقیاس فرایند چرخه یادگیری هفتگانه 138 3-7-3-روایی و پایایی مقیاس گرایش به یادگیری مادام العمر 139 3-8-روش جمع آوری اطلاعات.. 140 3 – 9- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 141 فصل چهارم: یافته‌های پژوهش 4-1- مقدمه 143 4-2- یافته‌های پژوهش… 143 4-2-1- یافته‌های توصیفی. 143 4-2-2- آمار استنباطی. 145 4 -2-2-1-بعد غالب نوآوری دانشگاهی در دانشگاه شیراز کدام است ؟ 145 4-2-2-2-سؤال دوم : مهارت غالب اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز در فرایند یاددهی – یادگیری کدام است؟ 146 4 -2-2-3- سؤال سوم: بعد غالب گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر دانشگاه شیراز کدام است؟ 148 4-2-2-4-سوال چهارم: آیا رابطه معناداری بین نوآوری دانشگاهی ، مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر وجود دارد ؟ 150 4-2-2-5-سوال پنجم: . آیا نوآوری دانشگاهی به طور مستقیم پیش بینی کننده معنادار نگرش دانشجویان به یادگیری مادام العمر می باشد ؟ 154 4-2-2-6-سؤال ششم: آیا نوآوری دانشگاهی به طور مستقیم پیش بینی کننده معنادار مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری می باشد ؟ 156 4-2-2-7- سوال هفتم: آیا نوآوری دانشگاهی به طور غیر مستقیم و با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری پیش بینی کننده 158 فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری 5-1- مقدمه. 162 5-2- بحث و نتیجه‌گیری. 162 5-3-محدودیتها 179 5-3-1- محدودیت‌های اجرایی. 179 5-3-2- محدودیت‌های پژوهشی. 179 5-4-پیشنهادها 179 5-4-1-پیشنهادهای کاربردی. 179 5-4-2-پیشنهادهای پژوهشی. 181 منابع منابع فارسی. 182 منابع انگلیسی. 188 پیوست‌ها 191 فهرست جدول‌ها عنوان صفحه جدول شماره‌ی (1-1): تعاریف ابعاد یادگیری مادام العمر 15 جدول(2-1) – الگوهای تدریس… 65 جدول (2-3) انواع یادگیری زدایی. 100 جدول (2-5) مقایسه بین مدل یادگیری مادام العمر و یادگیری سنتی. 104 جدول شماره(3-1): تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز در سال 1393. 133 جدول شماره‌ی (3-2): تعداد و درصد پاسخ دهندگان به گویه ها 134 جدول شماره (3-3): ابعاد، تعداد سؤالات، شماره سؤالات و روش.. 135 جدول شماره (3-4): ابعاد، تعداد سؤالات، شماره سؤالات و روش نمره‌گذاری. 136 جدول شماره‌ی (3-5): ابعاد، تعداد سؤالات، شماره‌ی سؤالات و روش نمره گذاری. 137 جدول شماره‌ی (3-6): طیف ضرائب همبستگی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی. 138 جدول شماره‌ی (3-7): پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی با استفاده از آلفای کرونباخ. 138 جدول شماره‌ی (3-8): طیف ضرائب همبستگی مقیاس فرایند چرخه یادگیری هفتگانه. 139 جدول شماره‌ی (3-9): پایایی پرسشنامه فرایند چرخه یادگیری با استفاده از آلفای کرونباخ. 139 جدول شماره‌ی (3-10): طیف ضرائب همبستگی پرسشنامه یادگیری مادام العمر 140 جدول شماره‌ی (3-11): پایایی پرسشنامه نوآوری دانشگاهی با استفاده از آلفای کرونباخ. 140 جدول شماره (4-1): میانگین و انحراف استاندارد نوآوری دانشگاهی. 144 جدول شماره (4-2): میانگین و انحراف استاندارد مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی-یادگیری. 144 جدول شماره‌ی (4-3): میانگین و انحراف استاندارد گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر 144 جدول شماره‌ی (4-4): نتایج آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر جهت مقایسه ابعاد نوآوری دانشگاهی از دیدگاه دانشجویان. 145 جدول شماره‌ی (4-5): مقایسه مهارت های اعضای هیات علمی در فرایند یاددهی –یادگیری. 146 جدول شماره‌ی (4-6): نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی. 147 جدول شماره‌ی (4-7): مقایسه گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر 148 جدول شماره‌ی (4-8): نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی. 150 جدول شماره‌ی (4-9): همبستگی متغیرهای تحقیق (ابعاد نوآوری دانشگاهی و مهارت اساتید در فرایند یاددهی – یادگیری و یادگیری مادام العمر) 153 جدول(4-10) : برازش مدل نهایی 160 فهرست شکل‌ها عنوان صفحه شكل شماره ( 2-1) : رابطه خلاقیت، نوآوری و تغییر 30 شكل شماره (2-2): توالی فرآیند نوآوری در سازمان. 39 شکل شماره (2-3). چرخه یادگیری هفت گانه. 85 شکل شماره‌ی (2-4): یادگیری مادام العمر برای نوآوری. 109 شکل شماره (2-5) مدل مفهومی نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر با واسطه گری مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری 128 شکل شماره 4-1- مدل رابطه مستقیم نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر……………………………………………………………………………………………………….. 155 شکل شماره 2-4- مدل رابطه نوآوری دانشگاهی و مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری …………………………………………………………………………….. 157 شکل شماره 4-4- مدل نهایی رابطه نوآوری دانشگاهی و گرایش دانشجویان به یادگیری مادام العمر با واسطه ی مهارت اعضای هیئت علمی در فرایند یاددهی – یادگیری 159 مقدمه 1-1-کلیات امروزه سازمان ها یکی از اصلی ترین ارکان زندگی بشری به حساب می آیند . و نقش آنها در قرن بیست و یکم بیش از پیش نمایان شده است . آدمی از ابتدا تا انتهای عمر خود به انواع سازمان ها برای رفع نیاز ها و همچنین حرکت در جهت رشد و پیشرفت نیازمند است و ناگزیر از ارتباط با سازمان ها است . یکی از سازمان هایی که امروزه مورد توجه جدی قرار گرفته است نظام آموزش عالی است . نظام آموزش عالی که یکی از نهاد های مهم اجتماعی است ، در سطوح مختلف جامعه مسئولیت تعلیم و تربیت همه جانبه افراد را بر عهده دارد و موظف به انتقال فرهنگ ، ارزش ها ، پرورش اجتماعی سیاسی ، تربیت نیروی متخصص ، حفظ وحدت اجتماعی و رشد فردی است که در نظام آموزشی در چارچوب ساختار رسمی صورت می گیرد . (طاهری زاده ، سلیمی و صالحی زاده ، 1390) از وظایف خطیر دانشگاه ها، توسعه علمی است. توسعه پایدار و همه جانبه جز بر مدار دانشگاه و نظام آموزشی پاسخگو و كارآمد، میسر نخواهد شد. توسعه انسان، محور اصلی برنامه ریزی توسعه متوازن فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. نقش دانشگاه به عنوان حافظه عقلانی و انتقادی هر جامعه، مطرح است و نمی توان نقش آن را به انتقال صرف محفوظات و اطلاعات خلاصه كرد. دانشگاه فعال و پویا فقط به انتقال و تعلیم دانش روز اكتفا نخواهد كرد، بلكه با تأكید بر پژوهش در مرزهای دانش، به تولید علم بومی یا علم و فناوری ملی نیز می پردازد. تحولات شگرف پایان قرن بیستم و پیش بینی انقلاب های علمی، اطلاعاتی و مدیریتی در قرن بیست و یكم، مبین ابهام اساسی فرا روی بشر در مواجهه با آینده است. در دوره ای كه مضاعف شدن تولید علم و دانش به كمتر از پنج سال رسیده ، مسئله ای اساسی به نام انفجار اطلاعات، تحولی عظیم و واقعیتی غیر قابل انكار است. نقش محوری دانشگاه ها و نظام آموزش عالی در شكل گیری و رهبری این تحولات، انكار ناپذیر است(سبحانی نژاد و افشار، 1388) وجود آموزش عالی برای تضمین آینده اجتماعی اقتصادی تمام كشورها امری حیاتی است. امروز رشد فناوری مستلزم نیروی كاری است كه فرهیخته، انعطاف پذیر و از نظر تسلط بر فناوری توانا باشد و برای مقابله با مشكلات پیچیده جامعه و اقتصاد جهانی، آمادگی بهتری داشته باشد. دانشگاه ها بهترین تشكیلاتی هستند كه با ارایه دانش و مهارتهای سطح بالا با محتوایی متناسب با نیازهای اقتصادی صلاحیت های شغلی به اشخاص می دهند و بنا به گفته كناپر و كراپلی، سكوی پرش برای ورود به بازار كار هستند. (محمدی مهر ، ملکی ، خوشدل و عباس پور، 1390) با توجه به مطالب ذکر شده می توان گفت یکی از فاکتورهای موفقیت دانشگاه برای توسعه علمی و پاسخگویی به شرایط موجود نوآوری می باشد . نوآوری، عبارت است از تغییری معنی دار كه برای بهبود خدمات و فرایند های سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای ذینفعان سازمان ها صورت می گیرد و برای دست یابی به ابعاد جدید عملكرد بر رهبری سازمان تمركز دارد. تأكید دپارتمان های حوزه تحقیق و توسعه برای نوآوری در موسسات آموزش عالی به منظور ارتقاء ارزش آموزشی برای دانشجویان و بهبود اثر بخشی تمامی فرایند های یادگیری محور و كارآیی فرایند های پشتیبان، رویه های یادگیری محور امری حیاتی و ضروری است. دانشكده ها و دانشگاه ها باید به گونه ای مدیریت و رهبری شوند كه نوآوری به عنوان یك فرهنگ و بخش طبیعی فعالیت های روزانه در آمده و به عنوان دانش افزوده برای همه اعضای هیئت علمی و دانشكده مطرح شود. توانایی تسریع در انتشار و تبدیل این دانش به سرمایه كه محركی برای بهبود آموزشی می باشد، امری ضروری است. پیشبرد و هدایت حركت نوآوری، اجرا و پیگیری اصلاحات و بهبود ها اغلب برای بسیاری از دانشكده ها و دانشگاه ها بی نهایت مشكل است. در برخی موارد، هر موسسه آموزشی ممكن است روشی ویژه به خود داشته باشد كه تا اندازه ای نوآورانه است. هر دانشكده یا دانشگاه می تواند نشریات و مطالبی را منتشر كند كه معرفی كننده برنامه ها و فعالیتهای جدیدی است كه با هنجارهای دانشگاهی متفاوت هستند و شیوه جدیدی را (دست كم برای موسسه) ابداع می كنند و افرادی توانمند را برای هدفهای مناسب در نظر بگیرد. در هر صورت این فعالیت های جدید و دیگر تغییرات برای بسیاری از بخشها به صورت تصادفی هستند نه سیستماتیك. تعداد محدودی از مؤسسات آموزشی به كنترل خوبی بر پیامدهای حاصل از نوآوری دست یافته اند و بسیاری از موسسات آموزشی كه زمان و تلاشهای قابل ملاحظه ای را صرف بهبود عملكرد خود كرده اند كه اغلب به الگوی پیشین بازگشت داشته اند. پر روشن است كه بسیاری از موسسات آموزشی فاقد یك چارچوب سیستماتیك هستند كه به آنها اجازه بدهد تا به طور مؤثری تغییرات مدیریت و نوآوری را تشویق كنند و به نتایج مثبت و رو به افزایش حاصل از تلاشهای خود دست یابند. (شرفی،1387) همچنین با پیچیده شدن جوامع، نیازهای فردی و اجتماعی نیز پیچیده می شوند. بدین سبب وظیفه و مسئولیت مدرسان و اساتید امروز در فرایند آموزش و تدریس نسبت به گذشته سنگین تر و پیچیده تر شده است. یكی از مؤثرترین و كارسازترین مؤلفه های نظام آموزشی عالی را اعضای هیئت علمی و اساتید دانشگاه تشكیل می دهد و عملكرد و سلوك حرفه ای آنان بیش از هر چیز در روش های تدریسشان متجلی خواهد شد. آگاهی و شناخت اساتید از اصول و روش های علمی می تواند آن ها را در كار خود موفق و مؤید سازد. امروزه كار تدریس نیز همچون مشاغل دیگر به تخصص های دیگری نیاز دارد. (طاهری زاده، 1390) بدین منظور توجه به تدریس اساتید و مهارت های آنان می تواند نقش عمده ای در شکل گیری نوآوری دانشگاهی داشته باشد و همچنین بر روند یادگیری دانشجویان تاثیر بگذارد. چرا که تدریس و یادگیری دو وازه لازم و ملزوم هستند و مهارت در تدریس می تواند به گرایش دانشجویان نسبت به انواع یادگیری ها از جمله یادگیری مادام العمر دامن زند . ارکان اساسی در هر دانشگاه ، استاد ، دانشجو و محیط آموزشی است . مطابق دیدگاه طراحی سیستماتیک آموزشی ، استاد اصلی ترین عامل برای ایجاد موفقیت مطلوب در تحقق اهداف آموزشی می باشد . یک استاد می تواند کمبود امکانات آموزشی و نقص کتب را جبران نماید . در واقع عملکرد و ویژگی های اساتید باعث دستیابی به اهداف آموزشی و یادگیری دانشجو می گردد. نقش استاد در سازندگی افراد و جوامع از دیرباز مورد تاکید قرار گرفته است . در گزارش کمیته اروپایی یادگیری یکی از شاخص های کیفی در یادگیری مادام العمر استاد معرفی شده است. (محمدی مهر ، ملکی ، خوشدل و عباس پور، 1390) اعضای هیات علمی مسئولیت عمده را در قبال یادگیری دانشجویان به عهده دارند و از این رو انتظار می رود که به قول سوبینسکی الهام بخش یک رنسانس آموزشی باشند . (ساکتی و پارسا ، 1386) مفاهیم یادگیری مادام العمر و شهروندی به مطالعات كومبس و همچنین لینگراد بر می گردد و پس از آن درگزارشات یونسكو در مورد یادگیری برای زیستن و یادگیری به عنوان گنج درون دنبال شده است. یادگیری در سرتاسر زندگی برای جوامع دموكراتیك لازم است. آموزش نباید به تحصیل رسمی ختم شود بلكه بزرگسالان باید به آموزش در سرتاسر زندگی خود دسترسی داشته باشند. چنین ایده ای بر مفهوم جامع یادگیری بنا شده و با كسب دانش، تجدید و استفاده از آن مرتبط است. یادگیری سراسر عمر، نه تنها به این معناست كه افراد باید از فرصت های ایجاد شده توسط جامعه متنفع شوند، بلكه جوامع باید فرصت های جدیدی را برای افراد خود تدبیر نمایند. در این دیدگاه جامعه باید بر اندیشه یادگیری برای زیستن با یكدیگر كه در برگیرنده توسعه درك دیگران، پیشینه و عادات آنها و ارزشهای معنوی، فرهنگی و اجتماعی است بنا شود، تا افراد، یكدیگر را با درك چگونگی مدیریت تضادها، به شیوه هوشمندانه و مسالمت آمیز، تأیید نمایند . یادگیری مادام العمر مترادف نوینی برای یادگیری است و دستاورد رشد تصاعدی اطلاعات است ­. توسعه دانش، مهارت ها، علایق و فرصت های یادگیری در زندگی در فرایند یادگیری مادام العمر توسط افراد حفظ می شود. یادگیری مادام العمر در برگیرنده فرایند یادگیری از گهواره تا گور بدون تحمیل اجبار و با میل و علاقه فردی است. (محمدی مهر و همکاران، 1390) یادگیری مادام العمر همواره از شکلی به شکلی دیگر ، جدای از نظام رسمی آموزش ، در جریان بوده است . دلیل این امر آن است که انسان در هر مرحله از زندگی تا زمانی که زنده و فعال است به آموختن موضوعات جدید نیاز دارد . با ورود قرن بیست و یکم ضرورت تطبیق فعال با تغییرات سریع فناوری آشکارتر شده است . دیگر در این شرایط انباشته اطلاعاتی فرد در دوران تحصیل جوابگوی نیازهای آتی وی نبوده و با ناپایدار شدن اطلاعات ، تاکید از آموزش رسمی بر یادگیری شخصی و مادام العمر تغییر جهت یافته است . در نظام های نوین مسئولیت یادگیری بر عهده فراگیر گذاشته شده است و یادگیران براساس نیاز یا علاقه موضوعات یادگیری را انتخاب می کنند . . در این شرایط محور یادگیری از معلم محوری به دانش آموز محوری تغییر یافته و نقش و جایگاه معلم از آموزنده دانش به نقش هدایت کننده و راهنما تبدیل شده است . (افضل نیا ، اشکوه و کلوی ، 1389) از طرفی به عقیده كندی و همكارانش (1994) در عصر حاضر، مهمترین وظیفه دانشگاه به ویژه در دوره كارشناسی، فراهم كردن زمینه های تحقق ایده یادگیری مادام العمر است. دانشگاه باید علاوه بر تدارك فرصت های یادگیری متنوع و متعدد، در صدد پرورش یادگیرندگان مادام العمر باشد. این مؤسسه برای انجام بخش دوم رسالت خود باید تلاش كند دانشجویان را به دانش، نگرش ها، و مهارت هایی مجهز كند تا انگیزه و توانایی لازم برای تداوم یادگیری را در آنها افزایش دهد. (نصر اصفهانی و بقراطیان، 1385) بنابراین در زمانی كه یادگیری مادام العمر چالش مهمی است كه هر فرد و هر جامعه ای با آن مواجه است، دانشگاه ها می توانند عرصه بزرگی را برای تحقق آن فراهم آورند. آنچه در آموزش دانشگاهی حائز اهمیت است تجهیز دانشجویان به نگرش ها و مهارت هایی جهت یادگیری توسط خودشان هم در آموزش رسمی و هم بعد از فراغت از تحصیل است . و ایجاد نگرش به این موضوع که یادگیری در زمینه های خیلی متنوعی هم در نشست های علمی دانشگاهی و هم در جلسات غیر علمی ، در جامعه ، محیط کار و خانواده اتفاق می افتد. و رسالت مهم دانشگاه در قرن بیست و یکم ، تربیت یادگیرندگان مادام العمر است (محمدی مهر ، 1390)

پژوهش حاضر در پی دستیابی به پاسخهایی در رابطه با دو مسئله اساسی است؛ نخست اینکه آیا قرارداد فروش اقساطی مزبور دارای پیشینه فقهی وروایی در فقه شیعه می باشد به گونه ای که بتوان چالشهای فراروی را با نگاهی فقهی و شرعی برطرف نمود یا اینکه از امور مستحدثه می باشد؟ دوم اینکه آیا شبهات فقهی از جمله ربا واکل به باطل که از سوی برخی متوجه این نوع قرارداد میشود در اساس، صحت دارد یا خیر؟ فرضیه ما در بدو ورود به بخش تئوری رساله این بود که قرارداد فروش اقساطی در قانون بانکداری همان عقد مرابحه معروف در فقه وروایات است. بدیهی است که چون بخش میدانی رساله منوط به ملاحظه عینی عملکرد سه گروه سیستم بانکی و کارکنان و مشتریان بانک بوده است از ارائه فرضیه در این زمینه که نوعی پیش داوری در مورد بخش مبهم رساله به شمار می آمد خودداری نمودیم. اما نتایج رساله به این شرح است که اولا قرارداد فروش اقساطی دارای پیشینه روائی و فقهی نزد فریقین بوده که مجموعا تنها پنج روایت صریحا این قرارداد را پوشش داده است. همچنانکه قرارداد مذکور از شمول فتاوی قدمای فقهای شیعه از زمان شیخ کلینی و صدوق نیز بی نصیب نبوده است.در خصوص شبهات فقهی ایراد شده نیز ثابت کردیم که هیچیک از شبهات مزبور شامل شبهه” بیع عینه” و” بیعتین فی بیعه” و” عقد معلق” و”ریسک پذیری” و “ربا” و”بیع مالایملک” و”ما لیس عندالبایع” و” نبود قائل به جواز” وارد نبوده. ضمن اینکه مهمترین وجدی ترین چالشهای فقهی فراروی این قرارداد از جمله خسارت و جریمه تأخیر تأدیه و وکالت بلا عزل و ضمانت شخص ثالث در بانک که معرکه آراء فقها و محققان معاصر می باشد دقیقا بررسی و مطابق با واقعیت موجود در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران و با عنایت به مبانی فقهی، اولا به بیان شرایط صحت آنها پرداخته و سپس با بیان نقاط ضعف و قوت هر یک حدود و ثغور جواز آنها را مشخص کردیم.وبالاخره دربررسی عملکرد مشتریان و کارکنان بانک اقدام به انجام نظر سنجی از این دو گروه و بررسی میدانی پرونده های امر ثابت شد که آنچه فعلا در نظام بانکداری کشور تحت عنوان قرارداد فروش اقساطی رایج است گرچه به لحاظ عنصر قانونی ایرادی متوجه آن نیست اما به لحاظ دستورالعملها و مندرجات فرمهای مربوطه وعملکرد بانکها و مشتریان با ایرادات ماهوی و شکلی روبروست که در این راستا راهکارهای عملی وپیشنهادات مفیدی در رساله حاضر ارائه شده است. کلیدواژه‌ها: بیع مرابحه، قرارداد فروش اقساطی، بانک، ربا، خسارت تأخیر تأدیه، جریمه تأخیر تأدیه، روایات. “فهرست مطالب” فصل اول: کلیات و مفاهیم. 1 مقدمه. 2 انگیزه پژوهش… 5 اهداف تحقیق.. 6 هدف پژوهش… 6 روش تحقیق و منابع مطالعاتی.. 7 1-1 قرارداد فروش اقساطی.. 9 1-1-1 ضوابط ومقررات قانونی وآیین نامه های قراردادهای فروش اقساطی.. 10 بانکداری بدون ربا واهمیت قرارداد فروش اقساطی.. 10 اهمیت و نقش فروش اقساطی سفارشی در اقتصاد ملی.. 11 1-1-1-1 نحوۀمحاسبۀسوددرمعاملات فروش اقساطی بانکهای ایران. 12 1-1-1-2 نمونه های معاصر و رایج فروش اقساطی مرابحه ای در بانکهای اسلامی.. 14 1-1-1-3 سیر جریان پرونده های فروش اقساطی در بانک… 16 1-1-1-4 فروش اقساطی سفارشی و موارد آن. 18 مواد عمومی مربوط به فروش اقساطی.. 23 ضوابط فروش… 24 ضوابط خرید و فروش وسایل تولید، ماشین آلات و تأسیسات… 25 ضوابط خرید و فروش اقساطی مسکن.. 26 1-2 تاریخچه بحث… 28 بیع مرابحه سفارشی در فقه شیعه. 29 بیع مرابحه سفارشی در فتاوای فقه اهل سنت… 30 دیدگاه محققان معاصر. 30 فصل دوم: احکام وشبهات فقهی بیع مرابحه سفارشی.. 36 2-1 مستند و حکم فقهی بیع مرابحه سفارشی.. 37 مرابحه در لغت و اصطلاح.. 37 بیع مرابحه در اصطلاح فقه. 38 2-1-1 حکم فقهی بیع مرابحه سفارشی.. 40 2-1-1-1 انواع بیع مرابحه. 45 مرابحه بسیط و مرابحه مرکب… 46 وجوه امتیاز مرابحه مرکب از مرابحه بسیط.. 46 مراحل انجام بیع مرابحه برای دستور دهنده به خرید. 47 شروط اختصاصی بیع مرابحه برای دستور دهنده به خرید. 48 2-1-2 بیع مرابحه و حکم فقهی آن. 51 2-1-2-1 تحلیل فقهی روایات بیع مرابحه سفارشی.. 68 بیع کالا پس از تهیه آن. 69 مواعده و عدم الزام به آن. 75 راهکار شرط ضمن عقد. 78 راهکار تعهد سماوی.. 78 مواعده و الزام اخلاقی و قانونی.. 83 راهکار تعهد متقابل ابتدائی.. 84 شرط در لغت و اصطلاح.. 85 مفهوم وعده 95 فرق عقد و عهد و شرط.. 100 تعهدات متقابل و طرفینی و دو راه الزام به آن. 101 خلاصه بحث… 110 2-2 شبهات فقهی بیع مرابحه سفارشی.. 111 2-2- شبهات فقهی بیع مرابحه سفارشی.. 111 2-2-1 شبهه نخست- بیع مرابحه سفارشی،مصداق ربا است. 111 حیله قرض ربوی.. 112 بیع صرف ربوی.. 113 سلف و زیادت… 116 2-2-2 شبهه دوم-شبهه بیع ما لیس عندک.. 123 2-2-3 شبهه سوم- شبهه بیعتین فی بیعه. 124 2-2-4 شبهه چهارم- بیع مرابحه مذکور. 124 2-2-5 شبهه پنجم- شهبه نبود قائل به جواز. 127 2-2-6 شبهه ششم- بیع مرابحه عقد معلّق و باطل است. 128 2-2-7 شبهه هفتم- بیع مرابحه برای دستور دهنده به خرید. 130 2-2-8 شبهه هشتم- بیع مرابحه همان بیع عینه 131 خلاصه فصل.. 136 فصل سوم: قرارداد فروش اقساطی و چالش های فقهی.. 137 3-1 چالش فقهی ضمانت شخص ثالث در قراردادهای فروش اقساطی.. 142 مقدمه. 142 3-1-1 ضمان در فقه و احکام آن. 145 3-1-2 محدوده تعهد و ضمانت ضامن.. 148 محدوده زمانی تعهد و ضمان. 149 نحوه ضمانت ضامن.. 157 راهکار مسأله. 160 خلاصه بحث… 164 3-2 رهن و وثیقه در قرار داد فروش اقساطی.. 165 مقدمه. 165 3-2 رهن و وثیقه در قرار داد فروش اقساطی.. 165 3-2-1 رهن و توثیق در قانون و آئین نامه. 166 تأمین و مفهوم آن. 167 انواع وثیقه ها در قرار دادهای فروش اقساطی.. 167 3-2-2 رهن در فقه و احکام آن. 171 بررسی فقهی رهن در معاملات فروش اقساطی.. 172 3-2-3 محدودیت تصرف در مال مرهون. 177 خلاصه بحث… 183 3-3 ضمانت حسن انجام کار. 185 مقدمه. 185 3-3-1 ضمانت حسن انجام کار در فقه. 186 خلاصه بحث… 195 3-4 چالش فقهی تأثیرتعجیل یا تأجیل قسط در میزان سود. 197 مقدمه. 197 3-4-1 تخفیف سود در پرداخت قبل از سررسید. 198 صور مختلف تعجیل دین و اقساط.. 199 3-4-2 تأجیل اقساط یا دین در برابر افزایش مبلغ آن. 202 خلاصه بحث… 205 خلاصه فصل.. 206 فصل چهارم: قرارداد فروش اقساطی و شروط ضمنی.. 208 4-1 شرط وکالت بلا عزل. 209 شرط وكالت بلاعزل ووفات موكل.. 210 4-1-1 اصل اولی در شک نسبت به صحت شرط.. 210 4-1-2 ویژگیهای عقد وکالت در فقه. 212 ماهیت عقد وكالت… 213 ادله قائلین به صحت شرط عدم عزل. 217 4-1-3 قید وكالت بلا عزل و علل آن. 219 4-1-4 وكالت بلاعزل و وفات موكل.. 224 خلاصه بحث… 228 4-2 چالش فقهی استیفای مطالبات از اموال بستگان مدیونین.. 229 مقدمه. 229 4-2-1 اولیای قهری تصرف و میزان اختیار آنان. 230 ادله قائلین به نفی مصلحت و عدم مفسده 234 خلاصه بحث… 237 4-3 شروط جزائی و تهدیدی.. 238 شرط جزایی و احکام آن. 240 مثال ها و نمونه های شرط جزایی به انواع مختلف آن. 241 شرط جزایی نکول. 241 شرط جزایی تأخیر. 242 شرط جزایی فعل.. 243 شرط جزایی نتیجه. 243 شرط تهدیدی در حقوق وضعی.. 245 مثال ها و نمونه های شرط تهدیدی.. 246 شرط تهدیدی و وجه تمایز آن در فقه شیعه. 246 تاریخچه شرط جزایی و منشأ شکل گیری آن. 247 حکم فقهی شرط جزایی.. 249 شرایط کلی صحت شروط.. 249 تأخیر پرداخت دیون وتبعات منفی آن. 251 اختلال در برنامه‌های اقتصادی بانكها و مؤسسات مالی.. 251 گسترش تخلفات مالی و سلب اعتماد عمومی.. 252 سنگین شدن وثیقه‌ها و ضمانتها 253 افزایش نرخ سود تسهیلات بانكی.. 253 از دست دادن مشتریان ممتاز. 253 حکم فقهی و شبهات شرط جزایی.. 254 4-3-1 خسارت تأخیر تأدیه. 255 مشكل تأخیر تأدیه در قوانین ایران. 255 تأخیر تأدیه در قوانین ایران قبل از انقلاب اسلامی.. 255 تأخیر تأدیه در قوانین ایران بعد از انقلاب… 257 الف- الغای قوانین و آیین نامه‌های مربوط به خسارت تاخیر تأدیه قبل از انقلاب… 257 ب – موافقت شورای نگهبان با دریافت جریمه تأخیر تأدیه توسط بانك‌ها 259 ج‌– موافقت مجمع تشخیص مصلحت با توسعه دریافت جریمه تأخیر توسط بانکها 261 د ـ جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه برای دارندگان چك… 263 وـ جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه از خارجیان. 267 جمع‌بندی قوانین و مقررات ایران درباره خسارت تأخیر تأدیه: 268 ادله جواز خسارت تأخیر تأدیه. 272 الف- قاعده علی الید. 272 ب – قاعده احترام. 273 ج- قاعده الغنم بالغرم. 273 د- قاعده الخراج بالضمان. 275 ه- آیه”لاتظلمون ولاتظلمون”. 276 و- قاعده غصب: 276 ز- لزوم وفا در مقام پرداخت کل ثمن به بایع. 278 ح- قاعده لاضرر. 279 ط- قاعده اتلاف: 282 نتیجه بحث… 297 4-3-1-1 شرط خسارت تأخیر تأدیه و ادله آن. 302 – قاعده شروط.. 302 – روایات خاص از فریقین.. 302 4-3-1-2 شبهات فقهی شرط خسارت تأخیر تأدیه. 304 شبهه ربا 304 شبهه عدم تفکیک طبقات بدهکار. 311 شبهه تشویق مشتریان به تخلف… 314 خلاصه بحث… 315 4-3-2 شرط جریمه تأخیر تأدیه. 316 4-3-2-1 شبهات فقهی شرط جریمه دیرکرد. 318 شبهه ربای قرضی.. 319 شبهه ربای جاهلی(ربای نسیه) 321 شبهه حیله ربا 324 خلاصه بحث… 329 4-3-3 شرط جریمه تخلف از قرارداد. 330 4-3-3-1 حکم فقهی جریمه تخلف… 331 4-3-3-2 تعدیل جریمه یا خسارت تأخیر. 334 4-3-3-2-1 تخفیف خسارت… 334 4-3-3-2-2 افزایش خسارت… 335 4-3-3-3 خسارت از خسارت یا خسارت مرکب… 338 4-3-3-3-1 حکم فقهی خسارت از خسارت… 339 خلاصه بحث… 342 4-3-4 شرط حلول مطالبات… 344 4-3-4-1 شرط حلول دین و حکم فقهی آن. 345 4-3-4-2 شرط حلول مطالبات در مورد سایر تخلفات… 357 4-4 چالش فقهی شرط محدودیت تصرف… 360 4-4-1 مؤدای شرط در عقود. 360 وجه تمایز شرط مخالف مقتضا از شرط مخالف کتاب و سنت… 361 وجه تمایز مصادیق مقتضای بلاواسطه از مقتضای ثانویه. 362 ملاک آیت الله خویی.. 362 ملاک محقق کرکی.. 363 ملاک شیخ انصاری.. 365 ملاک محقق کمپانی.. 366 4-4-2 شرط عدم انتقال مبیع در مدت اقساط و محدودیت تصرف… 368 4-4-2-1 شرط عدم انتقال کالا به شخص ثالث… 368 4-4-2-2 شرط عدم بکارگیری کالا در شغل دیگر مشتری.. 372 روایات تحلیل و تحریم و مخالفت کتاب… 374 شرط بانکی و مخالفت با کتاب و سنت… 376 مصادیق مخالفت با حکم خدا 378 خلاصه بحث… 381 4-5 ماهیت فرم قرارداد فروش اقساطی در رویه عملی بانک… 382 4-5-1رویه عملی بانک در تنظیم قرارداد نهایی فروش اقساطی.. 383 4-5-1-1 راهکارها 383 خلاصه بحث… 392 خلاصه فصل.. 393 نتیجه گیری رساله. 398 راهکارها و پیشنهادات رساله. 411 الف– راهکارهای مقابله با مشتریان متعمد در تأخیر یا نکول پرداخت… 412 ب- راهکارهای مقابله با متخلفان بدون سوء نیت(موسر مهلت خواه ومعسر) 415 ج- راهکارهای مقابله با معاملات صوری.. 417 د- راهکارهای مربوط به وثیقه بانکی.. 419 ه- راهکارهای مر بوط به ضامن ها 420 و- راهکارهای مربوط به کالا. 421 ز- راهکار مربوط به وکالت بلاعزل. 423 ح- راهکارهای مربوط به بانکها 423 *فرمهای پیشنهادی نگارنده برای قراردادهای بانکی فروش اقساطی حسب مورد آن:*. 425 کتابنامه. 437 پیوستها 453 فصل اول: کلیات و مفاهیم مقدمه (بیان مسأله) نظر به خلأ فقهی- میدانی در زمینه مطالعه قراردادهای بانکی وشبهات پی در پی ایراد شده به این نوع قراردادها و عدم شفافیت در تبیین ماهیت قراردادها و عملکرد بانکها در این خصوص برآن شدیم تا رایجترین و گسترده ترین قرارداد بانکی را که با جزئیات زندگی مردم و فعالیت اشخاص حقوقی گره خورده است و مسکن و خودرو وصنایع و غیره را تحت الشعاع خود قرارداده است و به قرارداد فروش اقساطی موسوم است، با دید و شم فقهی طی پژوهش حاضر که تحقیق تئوری – میدانی است مورد بررسی و مطالعه قراردهیم. از آنجا كه بانكداری بدون ربا به عنوان رؤیائی تحقق ناپذیر درسیستم بانكداری كشور به آن نگریسته می شد تا اینكه در اوایل دوران پیروزی انقلاب اسلامی از طریق تصویب قانون مربوط به این مورد جنبه عینی به خود گرفت و صریحا به عنوان جایگزین شرعی نظام متعارف بانكداری به مرحله اجرا در آمد. اما متأسفانه علی رغم گذشت حدود25 سال ازعمر این قانون هنوز عملیات بانكهای كشور به دلیل فقدان شفافیت لازم در عملكرد ونحوه انعقاد قراردادها، از نظر بعضی صاحبنظران نتوانسته است خود را كاملا منطبق با موازین شرع وخود قانون مزبور بنماید. بنابراین،شبهه ربا یا اكل مال به باطل هنوز به عنوان یك چالش جدی فراروی نظام بانكداری كشور مطرح است. ازجمله این عملیات، می توان به قرارداد فروش اقساطی اشاره نمود كه به خاطر آنكه نرخ نسیه دقیقا از جهت تعیین و قطعیت سود و تضمین معادل كالای فروخته شده، مشابه نرخ بهره بوده وسهم این قرارداد در مجموع معاملات بانکی رشد چشمگیر داشته و از 8/35درصد در سال 1363 به حدود 65درصد در حال حاضر رسیده است. بدلیل گستردگی عملیات بانكی و اینکه قرارداد مذکور 65% معاملات بانکی را دربر دارد ترجیح دادیم تا به طور خاص از منظر آنچه در حال حاضر در خلال عملیات مربوط به این قرارداد اتفاق می افتد شبهه ربوی بودن نظام اجرائی بانكها یا آمیختگی آن با اکل مال به باطل را مورد بررسی قرار داده وصحت وسقم چنین ادعائی را به تصویر بكشیم. به هر حال در این پژوهش سؤالات ذیل به عنوان سؤالات اصلی مطرح می باشد و به دنبال یافتن پاسخهای قانع كننده ای برای آنها خواهیم بود: الف) آیادر فقه اثری از قرارداد فروش اقساطی مورد تصریح قانون بانكداری بدون ربا یافت میشودوشبهات فقهی ایراد شده بر بیع مرابحه سفارشی به ویژه ربوی بودن آن تا چه حدی صحیح یا قابل رد است؟ ب) آیا آنچه كه فعلا در نظام بانكداری كشور تحت عنوان قرارداد فروش اقساطی متداول است منطبق با مفاد قرارداد مورد تصریح قانون بانكداری بدون ربا می باشد؟ اگرچه هر پژوهشگری ناگزیر از ارائه فرضیه برای پژوهش خود است اما در این رساله تنها برای بخش تئوری آن فرضیه ارائه کرده ایم و از ارائه آن برای بخش میدانی صرفنظر کردیم چرا که تا قبل از انجام مطالعات میدانی و مشاهده آنچه در واقعیت امر در نظام بانکداری رخ می دهد امکان ارائه فرضیه وجود ندارد. اما فرضیه های بخش تئوری به شرح ذیل است: الف-قرارداد فروش اقساطی در قانون بانکداری همان عقد مرابحه معروف در فقه وروایات است، گرچه در عملکرد بانکها با چالشهایی روبروست. ب-شبهات فقهی وارد بر ماهیت و نوع قرارداد مزبور ونحوه تطبیق آن با عقود مورد نهی شارع صحیح به نظر نمی رسد. مسائل فرعی رساله مطرح در این خصوص موارد ذیل می باشد: 1-با توجه به این که امروزه بانکها تحت عنوان تسهیلات بانکی، پول مورد نیاز بابت کالای سفارشی را به مشتری می پردازند تا خود وی کالا را بخرد و به عنوان طرف معامله قرار گیرد، چنین عملی تا چه حدی قابل انطباق با عقد مرابحه سفارشی در فقه است؟ 2-عملكرد بانكها در قسط بندی مجدد در قبال تقاضای مشتری مبنی بر كاهش یا افزایش مدت یا مبلغ قسط بلحاظ فقهی چه حكمی دارد ؟

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب: چكیده………………………………… 1 مقدمه………………………………..2 فصل اول: كلیات…………………………………… 4 1-1- طرح موضوع…………………………………. 5 1-2- پیشینه تحقیق…………………………………. 6 1-3- اهداف تحقیق…………………………………. 6 1-4- سؤالات تحقیق…………………………………. 7 1-5- فرضیه‌های تحقیق…………………………………. 7 1-6- روش تحقیق…………………………………. 7 فصل دوم: پیشگیری از بزهكاری (مفهوم، مدلها، ویژگیها)………………. 8 2-1- مفهوم پیشگیری…………………………………. 9 2-1-1- مفهوم موسع پیشگیری…………………………………. 9 2-1-2- مفهوم مضیق پیشگیری…………………………………. 9 2-2- معنای لغوی و اصطلاحی پیشگیری…………………………………. 10 2- 3- تعریف پیشگیری از جرم و محدوده آن…………………………………. 11 2-3-1- تفكیك پیشگیری از نظام كیفری…………………………………. 11 2-3-2- تفكیك پیشگیری از كنترل بزهكاری…………………………………. 12 2-4- انواع پیشگیری…………………………………. 13 2-4-1- طبقه‌بندی اول: پیشگیری بر اساس معیار سن……………………………. 14 2-4-2- طبقه‌بندی دوم: پیشگیری عام و خاص…………………………………… 15 2-4-3- طبقه‏بندی سوم: پیشگیری انفعالی و پیشگیری فعال………………… 15 2-4-4- پیشگیری بر اساس الگوی پزشكی…………………………………. 16 2-4-5- طبقه پنجم: پیشگیری اجتماعی و پیشگیری وضعی………………….. 17 2-4-6- طبقه‏بندی ششم: پیشگیری دفاعی و پیشگیری رهایی‌بخش یا آزادی‌بخش…………19 2-5- فایده و امكان پیشگیری………………………………… 19 2-6- اصول حاكم بر امكان پیشگیری…………………………………. 20 2-7- محدودیت‌ها و موانع پیشگیری…………………………………. 21 2-8- مراحل و عملیات اساسی جهت پیشگیری…………………………… 23 2-9- عملیاتی كردن پیشگیری و مدیریت آن………………………………. 31 2-10- پیشگیری از بزهكاری در ایران………………………………… 36 2-11- جایگاه پیشگیری از بزهكاری در قوانین ایران و اهمیت پرداختن به آن…………..39 فصل سوم: بررسی ساختار، اهداف، وظایف و مسئولیتهای رفاه و تامین اجتماعی…..43 3-1- تاریخچه تشكیل وزارت رفاه………………………………… 44 3-2- تشكیلات سازمانی وزارت رفاه و شرح وظایف آنها……………………………….. 45 3-2-1- معاونت حقوقی و مجلس…………………………………… 45 3-2-2- معاونت هماهنگی و نظارت………………………………….. 47 3-2-3- معاونت هدفمند نمودن یارانه‌ها و رفاه اجتماعی…………………. 48 3-2-4- معاونت توسعه مدیریت………………………………….. 49 3-2-5- دفتر فناوری اطلاعات شرح وظایف دفتر وظیفه اصلی…………… 51 3-2-6- اداره كل روابط عمومی و امور بین‌الملل……………………… 53 3-2-7- حراست شرح وظایف وظیفه اصلی…………………………………. 54 3-3-9- معاونت سیاستگذاری و برنامه‌ریزی…………………………………. 55 3-3-10- دفتر هماهنگی مجامع اسلامی…………………………………. 56 3-3-11- دبیرخانه شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی…………………… 57 3-3-12- دبیرخانه تخلفات اداری و گزینش…………………………………… 57 3-3- سازمانهای تابعه وزارت رفاه و شرح وظایف آنها…………………… 58 3- 3-1 سازمان بهزیستی…………………………………. 58 3-3-2- سازمان بیمه خدمات درمانی…………………………………. 58 3-3-3- صندوق بازنشستگی كشوری…………………………………. 59 3-3-4- صندوق تامین اجتماعی…………………………………. 60 3-3-5- صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر………………………. 61 3-4- چشم‌انداز و مأموریت وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با رویكرد به پیشگیری از بزهكاری…….64 3-5- شاخصهای تحقق چشم‌انداز وزارت رفاه و تأمین اجتماعی………….. 64 3-5-1- عنوان شاخص رفاه اجتماعی…………………………………. 64 3-5-1-1- روش محاسبه میزان رفاه اجتماعی در سطح جامعه…………. 65 3-5-2- عنوان شاخص آسیب‌های اجتماعی…………………………………. 65 3-5-2-1- فرمول محاسباتی و فرآیند محاسبه شاخص……………… 66 3-5-2-1-1- شیوع طلاق…………………………………. 66 3-5-2-1-2- شیوع اعتیاد………………………………… 66 3-5-2-1-3- شیوع اقدام به خودكشی…………………………………. 67 3-5-2-1-4- شیوع كودك آزاری…………………………………. 68 3-5-3- عنوان شاخص خط فقر شدید…………………………………. 68 3-5-3-1- فرمول محاسباتی و فرآیند شاخص……………………….. 68 3-5-4- عنوان شاخص بیمه اجتماعی…………………………………. 69 3-5-4-1- فرمول محاسباتی و تعریف مفهومی آن………………… 69 3-5-4-2- فرآیند محاسبه شاخص……………………………………70 3-5-5- عنوان شاخص: بیمه درمان…………………………………. 70 3-5-5-1- فرمول محاسباتی و تعریف مفهومی آن……………………… 70 3-5-5-2- فرآیند محاسبه شاخص…………………………………… 71 3-6- مسائل و موضوعات استراتژیك وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با رویكرد پیشگیری از بزهكاری………71 3-6-1- در حوزه عمومی…………………………………. 71 3-6-2- در حوزه حمایتی و توانبخشی…………………………………. 73 3-6-3- در حوزه بیمه‌ای…………………………………. 75 3-6-4- حوزه امدادی…………………………………. 76 3-7- توصیف و تحلیل وضعیت موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی……….. 77 3-7-2- توصیف و تحلیل وضعیت موجود در حوزه حمایتی و توانبخشی………. 79 3-7-2-1- آسیب‌های اجتماعی…………………………………. 79 3-7-2-2- زنان خودسرپرست و سرپرست خانوار…………………………. 85 3-7-2-3- سازمان‌های مردم نهاد………………………………… 87 3-7-2-4- فقرزدایی…………………………………. 88 3-7-2-5- توانمندسازی…………………………………. 90 3-7-2-6- نظام پرداخت یارانه‌ها……………………………….. 90 3-1- روش‌های مبتنی بر شناسایی گروههای هدف…………….. 91 3-7-2-6-1- تحلیل وضعیت موجود……………………….. 92 3-8-3- توصیف و تحلیل وضعیت موجود حوزه امدادی……………………. 93 3-8-4- توصیف وضعیت موجود در حوزه بیمه‌های اجتماعی………………. 94 3-8-5- توصیف وضعیت موجود در حوزه بیمه درمان………………………. 100 3-8-6- توصیف وضعیت موجود حوزه منابع انسانی………………… 101 3-9- تحلیل نهایی وضعیت موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی…………… 103 3-10- اهداف میان مدت وزارت رفاه و تامین اجتماعی………………………….. 107 3-11- اهداف میان‌ مدت و راهبردهای تحقق آن در وزارت رفاه و تامین اجتماعی……108 3-11-1- هدف: افزایش شاخص رفاه اجتماعی هر سال به میزان 8 درصد………..108 3-11-2- هدف: كاهش نرخ بروز آسیب‌های اجتماعی به میزان 10 درصد در هر سال……109 3-11-3- هدف: كاهش تعداد افراد زیر خط فقر شدید به میزان 80 درصد…………110 3-11-4- هدف: افزایش میزان دریافتی مستمری‌بگیران متناسب با نرخ تورم……….110 3-11-5- هدف: افزایش تعداد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی به 80 درصد جمعیت كشور….111 3-11-6- هدف……………………………….. 111 3-11-7 هدف: افزایش كمی و كیفی پوشش بیمه درمان به 100 درصد جمعیت كشور……112 3-11-8- هدف: كاهش سهم مردم از پرداخت هزینه‌های درمانی به 30 درصد…………..113 3-11-9 هدف: افزایش رضایتمندی مردم از خدمات به میزان 20 درصد نسبت به اول برنامه…..113 3-11-10 هدف: افزایش دانش‌مداری…………………………………. 113 3-11-11 هدف: ارتقاء بهره‌وری سرمایه‌های انسانی……………………….. 114 3-11-12- هدف: بهبود ساختار و روش‌های انجام كار……………………….. 114 3-11-13- هدف: ارتقاء و بهبود سطح فناوری…………………………………. 115 فصل چهارم: طرح جامع وزارت رفاه و تامین اجتماعی در خصوص كنترل و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی…..116 4-1- رویكرد وزارت رفاه و تامین اجتماعی به پیشگیری از جرم…………………. 117 4-2- مستندات قانونی………………………………….118 4-2-1- جایگاه آسیب‌های اجتماعی در قوانین……………………………. 118 4-3- ارزیابی وضعیت موجود مشكلات اجتماعی درایران…………….. 122 4-3-1- توصیف وضعیت موجود………………………………… 123 4-3-2- تحلیل وضعیت موجود………………………………… 127 4-3-2-1- نقاط قوت……………………………….. 127 4-3-2-2- نقاط ضعف……………………………….. 128 4-3-2-3- فرصت‌ها………………………………..128 4-3-2-4- تهدیدها……………………………….. 130 4-4- چالشها و تنگنای اساسی و مهم (موانع پیشرو برای اصلاح موجود و اجرای برنامه‌های كنترل و كاهش در آینده)…….131 4-4-1- چالش در سطح خرد (مشكلات در سطح فردی و خانوادگی)………… 131 4-4-2- چالشها در سطح میانه (موانع در سطح سازمانهای مسئول و نهادهای اجرایی و…)……….132 4-4-3- چالشها در سطح كلان…………………………………. 133 4-5- سیاستها و خط مشی‌های وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در خصوص كنترل و پیشگیری از بزهكاری……134 4-5-1- رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به پیشگیری اولیه از بزهكاری……….. 134 4-5-1-1- اولویت ارتقای رفاه و پیشگیری از مشكلات اجتماعی بر كنترل و كاهش مشكلات اجتماعی……..135 4-5-1-2- برنامه‌های ارتقای كیفیت زندگی و رفاه اجتماعی در آحاد جامعه با رویكرد پیشگیری اولیه……….136 4-5-1-2-1- آموزش مهارتهای زندگی اجتماعی………………………………… 136 4-5-2- تأكید بر مقتدرسازی فردی (روانشناختی) و سازمانی……………… 137 4-5-2-1- اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و خطرات ناشی از آن……….138 4-5-2-2- تقویت ساختاری دستگاه‌های دولتی و غیردولتی فعال در زمینه‌ی كاهش و كنترل مشكلات و آسیبهای اجتماعی……..138 4-5-3- تأكید بر افزایش و بهبود كیفیت حمایتهای اجتماعی………………. 139 4-5-4- تأكید بر كاهش فشارهای اجتماعی…………………….. 140 4-5-5- تأكید بر برنامه‌های مشاركت طلبانه و مبتنی بر اجتماعات محلی………… 140 4-5-5-1- اركان توسعه مشاركتی عبارتست از………………………………..140 4-6-رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به پیشگیری ثانویه از بزهكاری………..141 4-6-1- اولویت توانمند سازی بر حمایت صرف از گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی و در معرض آسیب……141 4-6-2- اهداف وزارت رفاه از توانمندسازی………143 4-6-3- برنامه ملی پیشگیری ثانویه از مشكلات اجتماعی در گروه‌های در معرض خطر با نظارت وزارت رفاه……..143 4-6-3-1- ساماندهی افراد شناسایی شده و ایجاد تشكل………………………143 4-6-4- رویكردهای توانمندسازی…………………………………. 144 4-7- رویكرد وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری ثالث از بزهكاری…………..144 4-7-1- برنامه‌های كنترل و پیشگیری ثالث مشكلات اجتماعی گروه‌های آسیب‌دیده اجتماعی و بازتوانی آنها……..145 4-7-1-1- طرح اول………………………………… 145 4-7-1-1-1- خدمات ارائه شده توسط همیاران سلامت روانی و اجتماعی سازمان بهزیستی كشور……. 146 4-7-1-1-2- نقش سلامت روان در ظهور رفتارهای پرخطر……………………. 146 4-7-1-2- طرح دوم………………………………… 147 4-7-1-2-1- طرح دادگاه مدار برای معتادان……………………………….. 148 4-7-1-2-2- ترك اعتیاد به روش بستری………………………………… 148 4-7-1-2-3- ترك اعتیاد به روش اجتماع درمان ‌مدار………………………………… 149 نتیجه و پیشنهادات…………………………………… 150 نتیجه………………………………… 151 پیشنهادات………………………………….. 153 پیشنهاد به وزارت رفاه تأمین اجتماعی…………………………………. 154 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی…………………………………. 155 منابع و مآخذ…………………………………. 175 الف: كتب فارسی…………………………………. 175 ب: مقالات………………………………….. 176 ج: قوانین…………………………………. 177 Abstract………………………………… چکیده: پایان‌نامه حاضر به بررسی ضرورت توجه سایر حوزه‌های مؤثر در پیشگیری از وقوع جرم در تعامل با قوه قضائیه می‌پردازد. یكی از این حوزه‌ها توجه به نقش وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری از وقوع جرم می‌باشد. محور قرار دادن برنامه‌ها و طرح‌هایی كه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی به موجب قوانین و آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها به منظور پیشگیری از بزهكاری انجام می‌دهند و نیز پاسخ‌گویی به این سؤالات كه این وزارتخانه چگونه و با الهام از كدام مدل پیشگیری در امر پیشگیری از بزهكاری نقش ایفا می نماید و دیگر اینكه وزارت رفاه در راستای پیشگیری از بزهكاری زنان و كودكان و طلاق و اعتیاد چه برنامه‌ها تدوین و ارائه می‌نماید از جمله اهدافی است كه پایان‌نامه مذكور در راستای پاسخ به آنها تدوین شده با توجه به اینكه ماهیت تحقیق توصیفی- تحلیلی می‌باشد برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز، از روش میدانی و كتابخانه‌ای استفاده شده است. با بررسی قوانین و آیین‌نامه كه تشریح كننده فعالیتهای وزارت رفاه و تأمین اجتماعی می‌باشد این نتیجه حاصل گردید كه این وزارتخانه در رهگذر برنامه‌های راهبردی خود و با رویكرد حمایتی، اصلاحی و با الهام پیشگیری سه مرحله‌ای (اولیه- ثانویه- ثالث) بلندمدت و كوتاه مدت و پیشگیری اجتماعی درصدد پیشگیری از بزهكاری می‌باشند. این وزارت‌خانه در راستای فعالیتهای خویش در پی آن است كه در مرحله اول افراد جامعه در دام علل و عوامل بزهكاری گرفتار نشوند و در مرحله دوم یعنی بعد از گرفتار شدن در دام علل و عوامل بزهكاری و انحراف با ارائه خدمات تخصصی درصدد رفع علل و عوامل مذكور برآید. و در مرحله سوم یعنی بعد از ارتكاب بزه و منحرف شدن افراد جامعه، با ارائه فعالیتهای خویش سعی در جلوگیری از تكرار بزهكاری دارد. مقدمه: برنامه‌ریزی برای كنترل و كاهش آسیب‌های اجتماعی و جرایم از وظایف حاكمیت‌ها می‌باشد تا با اتخاذ تدابیر مناسب و تدوین برنامه‌های كاربردی بستر لازم را برای ارتقاء سلامت اجتماعی مردم و جامعه فراهم كنند. در این راستا جوامعی موفق خواهند بود كه از تمام ظرفیت‌های موجود در جامعه بهره بگیرند. كشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده، نیستو نخواهد بود. گرچه در ایران در حوزه پیشگیری از وقوع جرم عمدتاً برخوردهای قهری محور مداخلات بوده است اما نتایج حاصل از آن زیاد رضایت‌بخش نبوده كه افزایش پرونده‌های قضایی افزایش تعداد زندان و غیره موید نكته فوق می باشد عمدتاً پیشگیری‌های قضایی و انتظامی بوده و همچنین پیشگیری‌های وضعی در زمینه پیشگیری از وقوع جرم مدنظر بوده كه آنها هم از فراگیری و جامعیت لازم و اثرگذاری برخوردار نبودند كه با توجه به ماهیت موضوعات اجتماعی نباید انتظار هم داشت كه در برخوردهای قضایی- انتظامی در این زمینه اثرگذاری پایدار و مستمر داشته باشد، بعنوان مثال: در ابتدای بعد از انقلاب اسلامی ایران افراد معتاد مواد مخدر اعدام می‌شدند، سؤال این است كه آیا تعداد معتاد كمتر شده است؟ آیا سن معتادین بالا رفته است؟ آیا طرحهای متعددی از قبیل: والعادیات و غیره كه كه اجرا شده است توانسته در این زمینه تأثیر پایدار و ماندگار داشته باشد قابل ذكر است كه با پیچیده‌تر شدن روابط مهاجرت بی‌رویه به شهرهای بزرگ تنوع و فراوانی آسیب‌های اجتماعی را به همراه داشته است. با توجه به آمار مراجعین به مراكز مشاوره و آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی كشور، میانگین سنی این گروهها دچار آسیب از اواخر دهه سوم زندگی به اوایل دوره جوانی كاهش یافته است. دورانی كه هرفرد با بحران هویت مواجه شده و بیش از هر زمان دیگر آمادگی برای ابتلا به رفتارهای انحرافی را دارد فقدان برنامه و سیاست هماهنگ در زمینه آسیب‌ها و مشكلات اجتماعی، زمینه های مستعد برای افزایش شیوع و بروز مشكلات اجتماعی به دلیل جمعیت جوان كشور، و وجود پدیده‌های اجتماعی مهمی همچون مهاجرت فزاینده و شهرنشینی، گسترش مناطق حاشیه‌نشین و آمار روز افزون مشكلات اجتماعی مثل اعتیاد، جرم خشونت از دلایل مهمی هستند كه بازنگری جدی در برنامه‌های ناكارآمد گذشته و اصلاح دیدگاهی و رویكردها نسبت به مسایل اجتماعی و ارتقای فعالیت هماهنگ دستگاهها را اجتناب ناپذیر می‌نماید. به همین دلیل نباید از سایر ظرفیت‌ها و جنبه‌های پیشگیری از وقوع جرم غفلت كرد كه از مهمترین آنها می‌توان به پیشگیری اجتماعی اشاره و توجه كرد كه بدون شك با توجه به ماهیت اجتماعی موضوعات اجتماعی تقویت این جنبه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. البته این پایان‌نامه به معنای این نیست كه سایر جنبه‌ها نباید مدنظر باشند كه منظور این است كه اولین و آخرین اقدامات در این زمینه نباید صرفاً انتظامی و قضایی باشد. در این اثر تلاش بر این بوده است كه به توضیح و تحلیل یكی از وظایف وزارت رفاه و تأمین اجتماعی بر اساس اصول 21 و 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در چارچوب سند چشم‌انداز توسعه به ویژه ماده 97 و همچنین مواد 1، 4، 5، 6، 8، 9، 15، 16 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی كه زمینه‌سازی برای تحقق اصول فراگیری، جامعیت، بسط پوشش بیمه، حمایتی و امدادی كشور و ایجاد هماهنگی و برنامه‌های اجرای قلمروهای سه‌گانه نظام جامع تأمین اجتماعی پرداخته و همچنین به بررسی شرایط موجود وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و برنامه راهبردی تهیه شده شامل: مأموریت، چشمه انداز، شاخص تحقق آن، ارزشها، ذینفعان موضوعات استراتژیك و توصیف اهداف میان مدت و راهبردهای دین اهداف و اینكه در آینده می‌خواهد به چه نقطه برسد و راهبردهای مناسب در جهت رسیدن به این دورنما و سازمانها و نهادهایی كه در حوزه رفاه و تأمین اجتماعی فعالیت می‌كنند پرداخته شده است. این اثر در چهار فصل تنظیم شده است، فصل اول (كلیات) كه در آن به طرح موضوع، اهمیت موضوع، هدف تحقیق، سؤالات و فرضیه‌های تحقیق پرداخته شده است و فصل دوم به مباحثی همچون مفهوم پیشگیری،‌ معانی لغوی و تعریف و انواع و فایده پیشگیری در فصل سوم به ساختار و بررسی اهداف تشكیل وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پیشگیری از جرم مورد بررسی قرار گرفته. در هرصورت با وجود تلاش‌های زیاد پژوهشگر، این اثر خالی از نقص و كاستی نمی‌باشد كه البته نكات فوق و مثبت آن را مدیون اساتید محترم می‌باشد و نكات ضعف و كاستی آن به نگارنده اثر برمی‌گردد.