وبلاگ

ایجاد تغییرات بنیادی در نظام آموزش و پرورش یکی از ضروریات یک جامعه پویای در حال رشد است. در نظام آموزشی کشورهای پیشرفته شاهد تغییرات بی وقفه در زمینه برنامه های درسی، روشها و غیره هستیم. البته تمام این موارد زمانی نقش واقعی خود را ایفا می کند که این تغییرات بر اساس پژوهش و مبتنی بر شواهد و دلایل باشند. در کشور ما نیز با استفاده از نظرات کارشناسان آموزشی از سال 1376 در رابطه با تغییر روشهای تدریس، اقداماتی آغاز شد. از تغییرات اساس در این زمینه بکار گیری روشهای فعال تدریس در فرآیند یاددهی – یادگیری می باشد(پاک سرشت، 1383). به اعتقاد کارشناسان تعلیم و تربیت دانش آموزانی که از طریق یادگیری فعال به یادگیری می پردازند نه تنها بهتر فرا می گیرند، بلکه از یادگیری لذت بیشتری می برند، زیرا به جای اینکه فقط شنونده باشند فعالانه در جریان یادگیری  مشارکت می کنند و خود را مسؤول یادگیری خویش می دانند(کرامتی، 1382). 1-2بیان مسئله امروزه استقرار پویا و تداوم مطلوب نظام آموزشی و پرورش شدیداً متاثر از چگونگی کیفیت برنامه ریزی و کاربرد اصول و فنون برنامه‌درسی است(میرزابیگی،1380،ص 9). موفقیت تحصیلی از نقطه نظر علمی و کاربردی دارای اهمیت است. یکی از عوامل مهم مقبولیت و پذیرش در کلاس درس است و برای به دست آوردن مشاغل مختلف مهم می باشد، لذا هر سال حجم وسیعی از مطالعات را به خود اختصاص می‌دهد، با توجه به اهمیت پیشرفت تحصیلی و تأثیر آن در زندگی باید متغیرهایی را نیز که با این مفهوم در ارتباط می باشند شناسایی و مورد بررسی قرار گیرند. که جمله آنها عبارتند از: استعداد توانمندی های ذهنی، محیط خانوادگی، متغیرهای شخصیتی و … (عرفانی ،1388،ص 2). عوامل مختلفی باعث می گردند برنامه‌های درسی مقبولیت خود را بتدریج از دست بدهند. برای جلوگیری از این زوال برنامه  لازم است عناصر آن به طور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرد و عوامل تهدید كننده آن شناخته شده و برنامه اصلاح گردد(ملكی، 1382،ص 240). در پروژه ملی آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی نیاز است اهداف،‌ محتوا، روش‌های تدریس و روشهای ارزیابی  مورد پژوهش قرار گیرند تا نارسائیهای آن شناخته و به اصلاح آن پرداخته شود. گر چه پیشرفت تحصیلی تحت تاثیر عواملی از قبیل هوش، انگیزه، نحوه ارزشیابی و خانواده قرار می‌گیرد، از جهت دیگر یادگیری دانش آموزان و شیوه تدریس مهم است. در اكثر مدارس روش سخنرانی و انفرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و كمتر به روشهای فعال و گروهی توجه می شود. در روش هاس سنتی که امروزه از آنها به عنوان روش های غیر فعال یاد می شود، معلم نقش فعالی در جریان تدریس داشته و مطالب را به طور شفاهی در کلاس بیان نموده و دانش آموزان فقط به صحبت های او گوش داده و مطالب را حفظ می کنند(کرامتی، 1381،ص 214). در چنین شرایطی زمینه‌های لازم برای رشد اجتماعی شاگردان فراهم نمی‌شود و حتی پیشرفت تحصیلی و رشد فكری شاگردان نیز از تاثیرات نامطلوب این شرایط بی‌نصیب نمی‌ماند. این روشها و راهبرد یاددهی سنتی در عصر حاضر جوابگوی نیاز جامعه نبوده و هر ساله تعداد قابل توجهی از دانش آموزان و دانشجویان كشور به دلیل ارائه شیوه‌های نامناسب‌ تدریس با افت تحصیلی مواجه شده و خسارت‌های زیادی بر جامعه تحمیل می‌‌گردد(‌علی عسگری، 1382). در این زمینه گولد ، 1984، سراتنیک (1981) معتقدند نامطلوب‌ بودن این روشها به حدی است كه صاحب نظران علوم تربیتی معتقدند كه فقر تفكر دانش آموزان نتیجه حاكمیت روش های تدریس سنتی و عدم به كارگیری روش های فعال در مدارس است. همچنین شواهد تحقیقی دیگر نشان داده اند بیشتر مشکلاتی که در روش های سنتی و غیر فعال به چشم می خورند در رویکرد یادگیری مشارکتی به حداقل  می رسد و این روش در نقطه مقابل روش های سنتی قرار دارد(کارن ، 2006 ). شعاری نژاد (1374) می‌گوید : اگر بخواهیم معلم یا كلاس خوب را با یك عبارت معرفی و توصیف كنیم باید گفت : معلمی خوب است كه دانش آموزان را به كنجكاوی و پرسش بیشتر برانگیزد(شعاری نژاد، 1374، ص 68). با توجه به این که روش های سنتی رویکرد های رقابتی و انفرادی) اغلب معلم محورند)، بنابراین دانش آموزان در آنها غیرفعال هستند و بحث و کار گروهی جایگاهی چندانی در این رویکرد ها ندارند و احتمالاً زمینه های لازم برای رشد شخصیت اجتماعی و فکری شاگردان فراهم نمی شود(ویچر^[1] و همکاران، 1997). طرفداران یادگیری انفرادی معتقدند که این رویکرد میزان موفقیت فرد در رسیدن به هدف را افزایش می دهد، درگیری دانش آموزان در کلاس را کمتر  می کند، شخصیت فرد از طریق فعالیت انفرادی و مستقل توسعه و تقویت می شود و در نهایت مشکلات ناشی از بی انضباطی در کلاس را کمتر می کند(گرینسکی، 1996). بر اساس نظر جانسون^[2] و جانسون (200) در رویکرد یادگیری انفرادی هر دانش آموز به تنهایی تلاش می کند و موفقیت افراد دیگر را مانع از موفقیت فردی خود نمی داند. در این رویکرد هدف هر دانش آموز مستقل از سایر اعضاء کلاس است و در نتیجه موفقیت فردی ارزشمند تلقی می شود و عملاً در جمع بودن و لذت از فعالیتهای گروهی در آن تجربه نمی شود(جانسون^[3]، 2000)از جمله روش های فعالی که امروزه توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده و جایگزین مناسبی برای افزایش کیفیت آموزش می باشد، رویکرد یادگیری مشارکتی است(آن ویبژ، 2002). استفاده از روش یادگیری مشاركتی بعنوان زیر بنای اصلی و بنیادی كه می تواند پایه ای استوار برای دیگر روشهای فعال در درس علوم باشد، حائز اهمیت فراوان خواهد بود. یادگیری مشاركتی زمانی موجب بهبود پیشرفت دانش آموزان می شود كه معلم آنها را در گروههای كوچك قرار دهد و هدفی مشخص برای آنان بیان كند و به این هدف زمانی دست یابند كه همة اعضای گروه با هم به محتوای آموزشی تسلط یابند. به عبارت دیگر اگر این امكان وجود داشته باشد كه یك یا چند نفر در گروه پاسخ را به دست آورند و در اختیار دیگران قرار دهند یا بخش فكری تكلیف گروهی را انجام دهند و دیگران فقط تماشاگر باشند، در این صورت یادگیری مشارکتی رخ نداده است(اسلاوین ، 2004). حال با توجه به نقش موثر یادگیری مشاركتی در فرایند یادسپاری درس علوم ، در اینكه چه روشی باعث یادسپاری  اطلاعات علمی بیشتر و دراز مدت در دانش آموزان می شود و آنها را وادار به فكر كردن می كند ، این تحقیق درصدد است تا بداند میزان یادسپاری اطلاعات علمی دانش آموزان در درس علوم در وضعیت فعلی چگونه است و اینکه روش های یادگیری به روش انفرادی و روش مشارکتی تاثیر معنی داری بر میزان یادسپاری دانش آموزان دارند؟ و اینکه کدامیک از روش های مذکور تاثیر بیشتری بر میزان یادسپاری درس علوم در دانش آموزان دوره ابتدایی پایه ششم شهر پیرانشهر دارد؟   1 – 3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق با توجه به اینكه هر ساله وقت و هزینه‌های زیادی توسط وزارت آموزش و پرورش و خانواده‌ها در جهت یادگیری دانش آموزان صرف می‌شود ولی مشاهده شده كه یادگیری ضعیف در نتیجه افت تحصیلی در دروس متفاوت و مقاطع مختلف وجود دارد. این موضوع به عنوان یك مشكل، توجه متخصصین تعلیم و تربیت و والدین و برنامه ریزان آموزشی جامعه را به خود معطوف داشته و نظرات گوناگونی در رابطه با علل آن وجود دارد(شعبانی، 1382). چون وظیفه اصلی و اساسی معلم در تدریس راهنمایی دانش آموزان برای یادگیری است. لذا او باید با استفاده از شیوه‌های گوناگون در موقعیت‌های مختلف، دانش آموزان را فعالانه با مطالب مورد مطالعه و موقعیت‌های یادگیری درگیر نماید. مشاركت دانش آموزان در فرایند یادگیری آنقدر مهم است كه بعضی از متخصصین تعلیم و تربیت میزان مشاركت دانش آموزان در فعالیتهای یادگیری را به عنوان ملاكی برای ارزیابی معلمین مطرح نموده‌اند. فلاول^[4] (1976) می‌‌‌گوید: امروزه یكی از مشكلات دانش آموزان ما این است كه نمی‌دانند یك حقیقت را یاد گرفته‌اند یا  نه؟ نمی‌دانند كه آیا یك مهارت را كسب كرده‌اند یا فاقد آن مهارت هستند. دانش آموزان آغازگر و مبتكر فرایند یادگیری نیستند و روشهای سنتی به گونه‌ای آنها را پرورش داده است كه فاقد این توانایی‌ هستند كه در فرآیند یادگیری قسمت اعظم مسئولیت یادگیری را برای دستاوردهایشان به عهده بگیرند اهمیت وضرورت انجام پژوهش حاضر این است كه با روش یادگیری مشارکتی و روش یادگیری انفرادی مشخص شود كه یادسپاری در كدام روش ها بیشتر است، كدام روش ها به آستانه تحریك دانش آموزان در یادسپاری  پاسخ  می دهد، نیازمندیهای فراگیران را مد نظر دارد، به محتوای كتاب درسی و اهداف آن توجه دارد، كدام الگو می تواند منابعی را در اختیار معلمان قرار دهد، كه اهداف پایانی به شایستگی ها و قابلیت ها و صفات انسانی فراگیران معطوف گردد. و به جای عادت دادن دانش آموزان به اندوختن دانش در حافظه خویش بتوانند مهارت های آموختن، اندیشیدن، كاوشگری و خلاقیت را به آنان بیاموزد.آموزش علوم تجربی همواره، به عنوان یكی از حوزه های مهم آموزشی در نظامهای تعلیم و تربیت قلمداد شده است(هرندی به نقل ازمهرمحمدی، 1379، ص 147). آموزش علوم، شیوه كسب اطلاعات و به روز كردن و پردازش آن ها است. به عبارت دیگر علاوه بر این كه اطلاعات، فعالیتهای علمی ،ارزشها و فرهنگ اجتماعی را شامل است، راه به دست آوردن اطلاعات، ارزشها و فرهنگ اجتماعی را از طریق انواع فعالیتهای علمی توسط فرد یا با كمك دیگران و با استفاده از یافته های دیگران و سپس آزمایش مجدد برای دستیابی به آن یافته ها شامل می شود. لذا، آموزش علوم علاوه بر علم راه به دست آوردن علم را نیز شامل می شود(هارلن^[5]، 1388، ص 147). اهمیت تجارب یادگیری مشاركتی فراتر از بهبود آموزش، افزایش پیشرفت دانش آموزان و مولدتر كردن كار معلمان است، اگر چه این فعالیتها نیز در جای خود بسیار ارزشمند هستند .همكاری برای انسانها همان قدر اهمیت دارد كه نفس كشیدن. توانایی مشاركت با دیگران، سنگ بنای خانواده های پایدار، موفقیت شغلی، عضویت موفق در گروهها، ارزشها و عقاید مهم، دوستی ها و انجام وظیفه كردن در برابر جامعه است. اگر دانش آموزی نتواند دانش و مهارتهای خود را در تعامل با دیگران به كار برد، دانش و مهارتش برای او هیچ فاید ه ای نخواهند داشت. اگر یك مهندس، منشی، حسابدار معلم یا مكانیك از مهارتهای مشاركتی لازم برای كاربرد دانش و مهارتهای فنی خود در ارتباط با همكاران، خانواده و جامعه و دوستان نتواند بهره مند شوند، تربیت چنین فردی بیهوده خواهد بود. منطقی ترین روش برای تأكید بر كاربرد مهارتهای مشاركتی در موقعیتهای كاری، سازمان دهی بخش اساسی موقعیتهای یادگیری تحصیلی به طور مشاركتی است. در این صورت دانش آموزان با بهره گیری از كار مشاركتی با همكلاسان خود خواهند توانست مهارتها و دانش فنی لازم را در موقعیتهای عملی آتی بیاموزند. هیچ چیز برای یك فرد مهم تر از آموختن به كارگیری دانش خود در تعاملات مشاركتی با دیگران نیست(جانسون و جانسون،1980).     آنچه که تحقیق حاضر و تحقیق های مشابه را در مدارس ابتدایی و بویژه پایه ششم ابتدایی که دوسال از آن می گذرد را ضروری می نمایاند آموختن علوم تجربی همچون سوادآموزی و حساب كردن امری اساسی و ضروری است كه با زندگی روزمره ی ما در ارتباط است و با پیشرفت تكنولوژی اهمیت آن بیشتر شده است. در بین روشهای مختلف آموزش و یادگیری كه توسط متخصصین پیشنهاد گردیده روش یادگیری مشاركتی كه در نیم قرن اخیر مطرح شده موثر تر از سایر روشها به نظر می‌رسد و از حمایت تحقیقاتی بالایی برخوردار است(‌ اسلاوین^[6]، 1995). تعداد صفحه : 129 قیمت : 14700تومان

بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد

و در ضمن فایل خریداری شده به ایمیل شما ارسال می شود.

پشتیبانی سایت :        ****       serderehi@gmail.com

استاد راهنما:

دکتر حسن حق شناس

استاد مشاور:

دکتر مجتبی نقشواریان

تابستان 1392

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)   فهرست مطالب

1-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 1 1-2بیان مسئله……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3 1-3تعریف مفاهیم……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4 1-3-1اسکیزوفرنی………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4 1-3-2افسردگی اساسی……………………………………………………………………………………………………………………………………… 4 1-3-3علایم روان پریشی…………………………………………………………………………………………………………………………………… 4 1-3-4عملکرد اجرایی…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4 1-4تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5 1-5 اهمیت تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5 1-6 اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6 1-6-1اهداف عملی……………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6 1-6-2 اهداف کاربردی……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6 فصل دوم: پیشینه پژوهش 2تاریخچه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8 2-1اسکیزوفرنیا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 8 2-2افسردگی اساسیMDD………………………………………………………………………………………………………………………………. 9 2-3عملکرد اجرایی……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 10 2-4 آزمون جور کردن کارتها ویسکانسین WCST ……………………………………………………………………………………….. 12 2-5 آزمون رنگ وکلمه استروپ………………………………………………………………………………………………………………………. 14 2-6 نتایجی از عوامل مؤثر بر آزمونهای ویسکانسین و استروپ…………………………………………………………………….. 15 2-6-1جنس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 15 2-6-2 سن و تحصیلات……………………………………………………………………………………………………………………………………. 15 2-6-3 هوش………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 16 2-7 پیشینه تحقیقات آزمون ویسکانسین در اسکیزوفرنیا و افسردگی اساسی…………………………………………….. 16 2-8 پیشینه تحقیقات آزمون کلمه و رنگ استروپ در اسکیزوفرنیا و افسردگی اساسی…………………………….. 19 2-9- جمع بندی کلی از یافته های پژوهش انجام شده……………………………………………………………………………….. 21 3-9 فرضیه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………23 فصل سوم: روش تحقیق 3 چارچوب روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………… 25 3-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 25 3-2 نوع روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 25     3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 25 3-4 گروه نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………………… 25 3-5 ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 25 3-5-1پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ) : …………………………………………………………………………………… 26 3-5-2 آزمون مهک…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27 3-5-3 آزمون جور کردن کارتها ویسکانسین WCST : ………………………………………………………………………………… 28 3-5-4 آزمون رنگ و کلمه استروپ………………………………………………………………………………………………………………… 29 3-6 روش اجرا……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 30 3-7 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات………………………………………………………………………………………………………………….. 30 فصل چهارم: یافته های پژوهش 4-1مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 32 4-2 توصیف داده ها………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 32 4-2-1 توصیف متغیرهای جمعیت شناختی………………………………………………………………………………………………….. 32 4-2-2 توصیف متغیر هوش پیش مرضی……………………………………………………………………………………………………….. 35 4-2-3 توصیف متغیر سلامت عمومی…………………………………………………………………………………………………………….. 37 4-3 تحلیل یافته های تأییدی و استنباطی…………………………………………………………………………………………………….. 39 4-3-1 فرضیه اول پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….. 43 4-3-2 فرضیه دوم پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………. 43 4-3-3 فرضیه سوم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………… 43 4-3-4 فرضیه چهارم پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………….. 43 4-3-5 فرضیه پنجم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 45 4-3-6 فرضیه ششم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 45 4-3-7 فرضیه هفتم پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………. 45 4-3-8 فرضیه هشتم پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………… 45 یافته های اضافی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 46 بررسی همبستگی بین متغیرها…………………………………………………………………………………………………………………………. 46 فصل پنجم: نتیجه گیری مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 50 5-1 بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….. 52 5-2 محدودیتهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………. 58 5-3پیشنهادهای برای پژوهش های بعدی……………………………………………………………………………………………………….. 58 5-3-1 پیشنهادهای اجرایی……………………………………………………………………………………………………………………………… 58 5-3-2 پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………………………………………. 58 منابع فارسی ولاتین……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 61 فهرست جداول

جدول4-1. فراوانی و درصد توزیع سن در سه گروه بیمار ان اسکیزوفرن، افسردگی اساسی و بهنجار……… 33 جدول 4-2. آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت بررسی تفاوت میانگین آزمودنیها در متغیر سن………… 33 جدول 4-3. آزمون تعقیبی جهت سن…………………………………………………………………………………………………………….. 34 جدول4-4. فراوانی و درصد توزیع تحصیلات در سه گروه بیماران اسکیزوفرن، افسردگی اساسی و بهنجار 34 جدول4-5. آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت بررسی تفاوت میانگین آزمودنیها در متغیر تحصیلات… 35 جدول 4-6. آزمون تعقیبی جهت تحصیلات…………………………………………………………………………………………………… 35 جدول4-7. فراوانی و درصد توزیع هوش پیش مرضی در سه گروه بیماران اسکیزوفرن، افسردگی اساسی و بهنجار…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 36 جدول 4-8. آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت بررسی تفاوت میانگین آزمودنیها در متغیر هوش پیش مرضی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 36 جدول 4-9. آزمون تعقیبی جهت هوش پیش مرضی…………………………………………………………………………………….. 37 جدول4-10. آمارههای توصیفی متغیر سلامت عمومی………………………………………………………………………………….. 37 جدول 4-11. آزمون تحلیل واریانس یک راهه جهت بررسی تفاوت میانگین آزمودنیها در متغیر سلامت عمومی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 38 جدول 4-12. آزمون تعقیبی جهت سلامت عمومی……………………………………………………………………………………….. 38 جدول4-13. آمارهای توصیفی متغیرهای علائم بدنی، اضطرابی، اختلال در کارکردهای اجتماعی و افسردگی  39 4-14. میانگین و انحراف استاندارد گروهای بیمار و افراد بهنجار در زیر مقیاسهای متغیر عملکرداجرایی… 40 4-15. میانگین و انحراف استاندارد گروهها به تفکیک زنان و مردان در زیر مقیاسهای متغیر عملکرد اجرایی    40 4-16. میانگین و انحراف استاندارد دو گروه زنان و مردان در زیر مقیاسهای متغیر عملکرد اجرایی………….. 41 جدول 4-17. جدول نتایج تحلیل واریانس چند متغیره………………………………………………………………………………… 42 جدول 4-18. نتایج تحلیل واریانس و سطح معناداری بررسی متغیرهای مورد مطالعه در گروه های بیمار و افراد بهنجار…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 42 جدول 4-19. نتایج تحلیل و اریانس و سطح معناداری بررسی متغیرهای مورد مطالعه در دو گروه زنان و مردان…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 44 جدول 4-20. آزمون تعقیبی جهت آزمون کلمه و رنگ استروب (اثراستروپ؛ هزارم ثانیه)……………………….. 44 جدول 4-21. ضرایب همبستگی بین متـــغیرهای عملکرد اجرایی، سلامت عمومی، هوش پیش­مرضی و داده های جمعیت شناختی در گروه اسکیزوفرن……………………………………………………………………………………………………………… 46 جدول4-22.ضرایب همبستگی بین متـــغیرهای عملکرد اجرایی، سلامت عمومی، هوش پیش­مرضی و داده های جمعیت شناختی درگروه افسردگی اساسی……………………………………………………………………………………………………………………. 47 جدول4-23. ضرایب همبستگی بین متـــغیرهای عملکرد اجرایی، سلامت عمومی، هوش پیش­مرضی و داده های جمعیت شناختی در گروه بهنجار……………………………………………………………………………………………………………………………………. 48 فهرست شکل

شکل 2-1 تصویر لوب پیشانی جایگاه ضروری در عملکرد اجرایی………………………………………………………………… 11   چکیده تحقیقات مختلف، نقایص شناختی را به عنوان یکی از جنبه های مهم اسکیزوفرنیا مطرح کرده اند. علاوه بر این وجود روانپریشی در این بیماران می تواند بر میزان نقص در عملکردهای اجرایی تاثیرگذار باشد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه عملکردهای اجرایی در بیماران اسکیزوفرنیا بدون علائم روانپریشی و افسردگی اساسی بدون علائم روانپریشی و افراد بهنجار است. این پژوهش از نوع علی- مقایسه ای می باشد. بدین منظور از روش نمونه گیری در دسترس که شامل 30 بیمار اسکیزوفرنیا بدون علائم روانپریش (15 زن ، 15 مرد) و 30 بیمار افسرده اساسی بدون علائم روانپریشی (15 زن، 15 مرد) و 40 نفر آزمودنی بهنجار (20 زن، 20 مرد) از بیمارستان اعصاب و روان دکتر محرری شهر شیراز انتخاب شدند و بر اساس متغیرهای سن و جنس و تحصیلات همسان سازی شدند. عملکردهای اجرایی آزمودنی ها به وسیله آزمون های دسته بندی ویسکانسین، آزمون کلمه و رنگ استروپ، پرسشنامه سلامت عمومی و آزمون مهک مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون F یک طرفه و آزمون تعقیبی بن فرونی تحلیل شد. نتایج نشان داد در آزمون ویسکانسین بین بیماران اسکیزوفرنیا علائم روانپریشی و افسردگی اساسی بدون علائم روانپریشی و افراد بهنجار تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی در آزمون کلمه و رنگ استروب بین عملکرد بیماران اسکیزوفرنیا بدون علائم روان پریشی و افسردگی اساسی بدون علائم روان پریشی و افراد بهنجار در زمان واکنش تفاوت وجود داشت همچنین بین آزمودنیهای زن و مرد در آزمونهای استروپ و وسیکانسین تفاوت معناداری وجود نداشت و نیز نتایج حاصل از تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که عامل تحصیلات و سن تاثیری درمقیاس عملکرد اجرایی نداشتند ولی نتایج نشان داد عامل تغییرات هوش مرضی بر روی عملکرد گروه ها تاثیر دارد ولی به تنهایی نمی تواند پیش بینی کننده باشد. نتیجه گیری: به طور کلی آسیب بیشتر عملکردهای اجرایی در آزمون جور کردن کارتهای ویسکانسین و آزمون کلمه و رنگ استروپ با استعداد روان پریشی مرتبط می باشد و همچنین جنسیت تاَثیری در عملکرد اجرایی بیماران اسکیزوفرنیا بدون علائم روان پریشی و افسردگی اساسی بدون علائم روان پریشی و افراد بهنجار ندارد. کلید واژه ها : عملکردهای اجرایی ،اسکیزوفرن بدون علائم روانپریشی ،افسردگی بدون علائم روانپریشی،آزمون جورکردن کارتهای ویسکانسین،ازمون کلمه و رنگ استروپ   فصل اول کلیات پژوهش   1-1 مقدمه «شواهد قابل ملاحظه ای از مطالعات پسامرگی مغز بیماران وجود دارد که مؤیّد نا هنجاری ای اناتومیک قشر جلوی پیشانی در اسکیزو فرنی است. روشهای تصویر برداری کارکردی مغز نیزنقایص کارکردی را در ناحیه جلوی پیشانی نشان داده اند.از مدتها پیش مشخص شده است که چنین علا مت اسکیزوفرنی شبیه علایمی است که در مورد لوبوتومی پره فرونتال یا سندرم های لوب پیشانی دیده می شود.»(رضاعی،1385،ص19). ناحیه ارتباطی پره فرونتال قادر به فراخوانی اطلاعات از نواحی گسترده ای از مغز و سپس استفاده از آن در الگو های عمیق تفکر برای دست یابی به الگو های مورد نظر است . نقص در ناحیه پره فرونتال باعث اختلال دراعمال اجرایی یعنی فرایند های عصب- روانشناختی که برای تطابق با محیط ضروری است، می گردد . اعمال اجرایی شامل توانایی هایی نظیر طرح ریزی ، ابتکار عمل ، انعطاف پذیری ، حفظ انگیزش ، توانایی شناخت وتغییر توالی ها، توانایی استفاده از سر نخ ها و باز خوردهابرای انجام رفتار هدف دار ، توانایی تفکر انتزاعی (افزایش عمق و ارتباط افکار)، و حفظ همزمان تعداد زیادی واحد اطلا عاتی وسپس فراخوانی این اطلاعات برای انجام اعمال بعدی می باشد (کلان[1]،کنن[2]، 2000). مطالعات مربوط به جریان خون منطقه ای مغز (RCBF)[3] با استفاده از ترمو گرافی گسیل پوزیترون (SPEST_PET)[4] نشان داده است که اختلال در پاسخگویی آزمون ویسکانسین بااختلال عملکرد لوب فرونتال مشاهده شده است (استراتا و دانیلو[5]،2000). تحقیقات نشان داده اند که بیماران مبتلا به اسکیزو فرنیا در مقایسه باافراد بهنجار نقایص شناختی بیشتری دارند.از جمله نقایص موجود می توان به نقص عملکرد اجرایی اشاره کرد . در تعریف عملکرد اجرایی ،لزاک[6]، 1995گفته است:عملکرد اجرایی مستلزم توانایی شخص در نظم دهی وهدایت رفتار خود است .این کار کردهارا می توان به بخش های فرعی شامل نیت و اراده، برنامه ریزی، اقدام هدفمند و عملکرد موثر تقسیم کرد (به نقل پاشا شریفی، 1386). بر خلاف اهمیت توانایی های اجرایی، در موقعیت سنجش روانی این امر نادیده گرفته می شود. یکی از دلایل این کار ان است که عملکرد اجرایی دچار اختلال شود، در صورتی که سایر کارکرد های شناختی سالم بنظر می رسند. گراث- مارنات (2003، ترجمه پاشا شریفی و نیکو، 1386 ). برخی شواهد وجود دارند که نشان می دهند، هوش بیمار پس از ضایعه قطعه پیشانی در واقع افزایش نشان می دهد اما از نظر توانایی های اجرایی دچار اختلال هستند (همان منبع). عملکردهای اجرایی به عنوان فرایند های پیچیده ای تعریف می شوند .که در حل مسائل جدید به کار می روند .این فرایند شامل آگاهی از مسائل موجود وارزیابی آن ،تحلیل شرایط مساله وفرمول بندی هدف های خاص ، ایجاد مجموعه ای از طرحها ونقشه ها به منظور مشخص کردن اعمال مورد نیاز برای حل مسئله ، وتغییر طرح های غیر موثر وتغییردر جهت اجرای طرح های موثر تر ، مقایسه نتایج بدست آمده با نتایج قبلی (در صورتی که از طرح جدیدی متناسب با موقعیت مساله استفاده شده باشد )، اتمام طرح هنگامی که نتایج رضایت بخش است ودر نهایت حفظ طرح وبازیابی آن برای مواجعه با مساله یا مساله مشابه در آینده می باشد گراث-مارنات(2003،ترجمه پاشا شریفی و نیکخو ،1386). به طور معمول عملکرد اجرایی با آزمون کلمه و رنگ استروپ[7] (گلدن[8]،1987) و آزمون جور کردن کارت های ویسکانسین[9] (گرانت وبرگ[10]،1993 )موردسنجش قرار می گیرند هبن[11]، میلبرگ[12] (2002، ترجمه حق شناس، 1387). در واقع هدف از تحقیق ، بررسی عملکرد اجرایی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا بدون علائم روانپریشی، افسردگی اساسی بدون علائم روانپریشی و افراد بهنجار به وسیله دو آزمون رنگ وکلمه استروپ وآزمون جور کردن  کارت های ویسکانسین می باشد.   1-2- بیان مسئله اسکیزوفرنی(روانگسیختگی) سندرمی بالینی شامل اسیب شناسی روانی متغییر اما عمیقاً ویرانگر است که شناخت، هیجان، ادراک و سایر جنبه های رفتار را دربرمی گیرد. شیوع مادام العمر اسکیزو فرنی در ایالات متحده 1 درصد است، به این معنا که از هر 100 نفر، تقریباً یک نفر به اسکیزوفرن مبتلا خواهد شدو همچنین شواهد قابل ملاحظه ای از مطالعات پسامرگی مغز بیماران وجود دارد که مؤید نابهنجارهای آناتومیک قشر جلوی پیشانی در بیماران اسکیزوفرنی است و تخمین زده می شود که عوامل فرهنگی و اقتصادی اجتماعی زیان های مالی ناشی از اسکیزوفرنی در ایالات متحده، از مجموع خسارات ناشی از تمام سرطان ها نیز بیشتر است کاپلان وسادوک[13] (2007،ترجمه رضاعی،1390) طبق متن بازبینی شده چاپ چهارم (DSM-IV-TR)[14]، اختلال افسردگی اساسی بدون سابقه ای از اختلال مانیا، مختلط، یا هیپومانیا رخ می دهد. دوره ی افسردگی اساسی باید حداقل دو هفته طول بکشد و همچنین دارای چهار علامت از فهرستی شامل تغییرات اشتها و وزن، تغییرات خواب و فعالیت، فقدان انرژی، احساس گناه، مشکل در تفکر و تصمیم گیری، و افکار عود کننده مرگ یا خود کشی را هم داشته باشد. اختلال افسردگی در بین اختلالات روان پزشکی بالاترین شیوع (17درصد) را داشته است (همان منبع). باتوجه به شیوع بالای افسردگی اساسی و همچنین مشکلات و زیانهای مالی اسکیزوفرنی این تحقیق مفید می باشد، همچنین تحقیق در زمینه ی مقایسه عملکرد های اجرایی در بیماران مبتلا به اسکیزو فرنیا، افسردگی اساسی بدون روان پریشی و افراد بهنجار به وسیله کارتهای ویسکانسین تاکنون صورت گرفته است اما تحقیقی که عملکرد های اجرایی این گروها را با آزمون کلمه و رنگ استروپ بسنجد تا کنون صورت نگرفته است از این رو تحقیق حاضر در همین راستا تحت عنوان مقایسه عملکرد های اجرایی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا بدون علائم روان پریشی، افسردگی اساسی بدون علائم روان پریشی و افراد بهنجار می باشد. [1] – Clahn [2] – Cannon [3] – Regional Cerebral Blood flow [4] – positron Emission Tomography [5] – Strata and Danelu [6] – Lezak

تابستان90

    برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود   فهرست مطالب عناوین                                                                                                                 صفحه   فصل اول : کلیات تحقیق مقدمه ………………………………………… 2 بیان مسأله…………………………………….. 4 اهمیت و ضرورت پژوهش ……………………………. 8 اهداف پژوهش …………………………………… 9 سوالات اصلی و فرعی تحقیق ………………………… 10 فرضیه ها………………………………………. 11 معرفی متغیرها …………………………………. 11 تعریف مفاهیم…………………………………… 12   فصل دوم : چهارچوب نظری و ادبیات تحقیق نظریه های گرایش………………………………… 19 نظریه نظریه فیش باین و آیزن …………………….. 20 نظریه های رضایت از زندگی ……………………….. 21 نظریه­های مهاجرت………………………………… 24 نظریه کارکردگرایی………………………………. 24 نظریه محرومیت نسبی …………………………….. 25 مدل موریسون……………………………………. 26 نظریه تودارو   ………………………………… 27 نظریه سرمایه انسانی ……………………………. 30 نظریه اورت لی …………………………………. 31 نظریه شبکه…………………………………….. 33 پیشینه تجربی تحقیق …………………………….. 35 تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور ………………… 36 تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور ……………… 39 مدل نظری پژوهش ………………………………… 41   فصل سوم : روش پژوهش روش پژوهش …………………………………….. 44 سطح مشاهده (واحد تحلیل) ………………………… 45 جامعه آماری …………………………………… 46 نمونه آماری …………………………………… 47 روش نمونه گیری ………………………………… 48 ابزار اندازه گیری ……………………………… 49 تعریف مفاهیم…………………………………… 49 روش­های تجزیه و تحلیل داده ها…………………….. 58         فصل چهارم : یافته های پژوهش یافته های توصیفی (تحلیل یک متغیره) ………………. 61 یافته های استنباطی (تحلیل دو متغیره و آزمون فرضیه­های تحقیق)     69 تحلیل چند متغیره (رگرسیون چند متغیره) ……………. 78   فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات بحث و نتیجه گیری……………………………….. 83 پیشنهادات …………………………………….. 85 محدودیت های پژوهش………………………………. 86 منابع و مآخذ منابع فارسی……………………………………. 87 منابع لاتین ……………………………………. 92 پیوست ها پرسشنامه تکه هایی از متن به عنوان نمونه :   1-1 مقدمه مهاجرت قدمتی به اندازه زندگی بشر دارد. انسان اولیه همچون انسان امروزی برای دست یافتن به امکانات بهتر زندگی و رضایت هر چه بیشتر اقدام به مهاجرت می­کرده است. این مساله با رشد جوامع تبدیل به یک مساله اجتماعی شده است. مهاجرت در کشورهای توسعه یافته موجب بهبود شرایط زندگی افراد در دو نقطه مهاجر پذیر و مهاجر فرست می­شود. در حالی که در کشور های جهان سوم به دلیل محدودیت امکانات رفاهی، شغلی و نیروی انسانی متخصص مهاجرت بیشتر مشکل­زاست. در سطح داخلی تعداد زیادی از افراد دارای تخصص به دلیل عدم تعادل در توزیع منابع و امکانات داخلی کشور از بخش­های مواجه با کمبود امکانات به سمت مادر شهر ها و مناطق مرفه­تری که از امکانات نسبی بیشتری برخوردارند مهاجرت می­کنند (افشانی، 1381: 12). استان خوزستان در دهه­های گذشته به دلیل مسایل مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و همچنین وقوع 8 سال جنگ تحمیلی با نقل و انتقالات شدید جمعیتی روبرو بوده است. آبادان از جمله شهرهای استان خوزستان است که ظهور و شکل گیری آن ارتباط تنگاتنگی با پدیده مهاجرت دارد و اگر بگوییم این شهر زاده مهاجرت است گزاف نگفته­ایم. این شهر به دنبال تاسیس پالایشگاه نفت ایجاد گردید و در فاصله زمانی محدودی توسعه فزاینده ای پیدا کرد و به یکی از مهمترین مناطق اقتصادی و توریستی کشور تبدیل گشت. صرف نظر از آمار و ارقام در سطح عموم همیشه این مقوله مطرح می­شود که به علت عدم بازسازی کامل و اصولی این شهر، ظهور پدیده­های نامطلوب جوی مانند گرو و غبار، شوری آب شرب، بروز مشکلات فرهنگی اجتماعی مانند اعتیاد، بیکاری و نبودن امنیت در سطح شهر، نبود امکانات رفاهی نسبت قابل توجهی از مردم آبادان در حال مهاجرت به دیگر شهرهای توسعه یافته و خوش آب و هوای کشور می­باشند که یکی از مهم­ترین دلایل این مهاجرت ها عدم رضایت مردم از زندگیشان است. بنابراین در تحقیق حاضر بر آن شدیم تا تاثیر مقوله رضایت از زندگی بر تمایل به مهاجرت از شهر آبادان را مورد بررسی قرار دهیم.   1-2 بیان مساله مهاجرت بعنوان یكی از موضوعات محوری رشته جمعیت‏شناسی شناخته شده و از زمینه‏هائی است كه در مطالعات جمعیت‏شناسی جایگاه ویژه‏ای پیدا كرده است. مهاجرت از عوامل اصلی تغییر و تحول جمعیت و مهمترین عامل خارجی تغییر تعداد و ساخت جمعیت می‏باشد. طبق تئوری گزینشی بودن مهاجرت، همراه با هرگونه فرصتی كه به‏وجود می‏آید، بعضی از افراد مهاجرت را برمی‏گزینند و برخی ماندن را، این امر برحسب تصادف نیست. معمولاَ مهاجران ویژگی­هایی دارند كه موجب می‏شود زمینه‏های رفتن یا ماندن را در مقایسه با آنهایی كه می‏مانند متفاوت ارزیابی كنند (اوبرای، 1370: 82). مطابق با این تئوری، حداقل در ابتدا مهاجرت گرایش دارد افراد نسبتاَ آموزش دیده، ماهر، خلاق و دارای انگیزه‏های بالای كاری را از جوامع فرستنده جذب كند. بررسی‏های داخلی و خارجی كه درباره مهاجرت انجام شده توافق دارند كه تمایل و تصمیم‏گیری برای مهاجرت با سن، جنس، تحصیلات و رضایت از زندگی بستگی دارد. مطابق بررسی اسكلدون[1]، كسانی­كه مهاجرت می‏كنند معمولاَ از بین افراد تحصیل‏كرده‏تر جامعه هستند، یعنی از خانوارهائی كه توان صرف‏نظر كردن از نیروی كار خانوادگی فرزند خود را داشته و آنها را به دانشگاه می‏فرستند. افراد باسوادتر موقعیت­های شغلی را كه در دیگر مناطق وجود دارد بهتر شناسایی كرده و با موقعیت­های جدید بهتر برخورد می‏كنند. اولین مهاجران از هر جامعه‏ای به نحو تقریباَ تغییرناپذیری از نخبگان آن محل هستند (اسكلدون، 1380: 115). مبدأهای مهاجرین كه اكثراَ از نقاط كوچك و محروم هستند، سرمایه‏گذاری عظیمی برنیروی انسانی خود نموده ولی به دلیل نداشتن سیستم­های جذب افراد تحصیلكرده همانند؛ دانشگاه­ها، ادارات و صنایع بزرگ و غیره، بسیاری از نیروهای انسانی ماهر خود را از دست می‏دهند، كه این امر مسائل مختلفی را در سطح جامعه به وجود می‏آورد. از نظر تحلیل ساختاری، مسائل ناشی از این الگوی مهاجرت را می‏توان در سه سطح؛ محیط مبدأ، محیط مقصد و مهاجر و خانواده مهاجر بررسی نمود. گرچه بیشترین مسائل دامنگیر مبدأ می‏باشد، ولی نباید مسائل مربوط به مقصد و مهاجر را از نظر دور داشت. مساله‏آمیزترین جنبه این الگوی مهاجرت، محروم شدن مناطق فرستنده از نیروی انسانی ماهر با تحصیلات عالی می‏باشد. نیروی انسانی متخصص و ماهر در توسعه اقتصادی و اجتماعی هر جامعه‏ای نقش اساسی دارد. سرمایه مادی در هر جامعه‏ای با نیروی انسانی متخصص و كارآمد است كه به جریان افتاده و به توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه می‏انجامد. درخصوص اهمیت نیروی انسانی ماهر، ادوارد دانشن از كارشناسان اقتصاد آمریكا در تحقیقی راجع به عوامل موثر بر پیشرفت صنعتی كشورها بیان داشته كه: از میان 31 عامل مؤثر در امر پیشرفت صنعتی، مهمترین عامل، پرورش نیروی انسانی متخصص می‏باشد. به نظر وی، پیشرفت نیروی انسانی مهمترین عامل رشد اقتصادی و پیشرفت تحقیقات و علوم عامل دوم در رشد اقتصادی می‏باشد (شعبانلو، 1380: 8). این الگوی مهاجرت به نوعی تداعی كننده مسئله فرار مغزها می‏باشد. گرچه اصطلاح «فرار مغزها» برای نخستین بار به مهاجرت عظیم مهندسین انگلیسی به ایالات متحده آمریكا نسبت داده شده بود، ولی با این اصطلاح می‏خواستند به اهمیت مهاجرت متخصصین و تحصیل‏كرده‏ها اشاره نمایند. همچنین مهاجرت جوانان موجب كاهش نیروی جوان و رشد جمعیت، افزایش نسبت سالخوردگی و در نتیجه افزایش نسبت وابستگی در مبدأ می‏گردد. طبق بررسیهای وزارت امور اقتصادی و دارایی (1375: 25)، در روستاها و شهرهای كوچك، نرخ رشد جمعیت پایین‏تر از نرخ طبیعی می‏باشد. بنابراین، این الگوی مهاجرت، برای مبدأ چیزی جز فقر، عقب‏ماندگی و وابستگی نمی‏تواند به‏همراه داشته باشد. علاوه ‏بر مسائل یاد شده، مهاجران و خانواده‏هایشان در محیط جدید با مسائل بی‏شماری مواجه می‏شوند. مسائل روانی، عاطفی‏، اقتصادی و فرهنگی می‏تواند ازجمله این مسائل باشد. مطالعه‏ای كه در زمینه اثر مهاجرت بر مرگ‏و‏میر در هند صورت گرفته بود نشان داد كه مسكن مهاجرین اغلب بهداشت و تسهیلات بهداشتی رسمی ندارند. شرایط چنین مساكنی برای امید زندگی كودكان زیان‏آور نشان داده شده بود. پایین بودن اقتصاد مهاجران، آنها را مجبور كرده بود كه زمین را در مجاورت صنایع سنگین بدست آورند، كه این امر آنها و خانواده‏هایشان را در معرض بیماری عفونی و تنفسی قرار می‏داد (Stephenson etal., 2003). رضایت از زندگی به عنوان ارزیابی کلی کیفیت زندگی بر اساس ملاک­های انتخاب شده عبارت است از مقایسه بین شرایط زندگی با ملاک­های شخصی. افراد هنگامی سطوح بالای رضایت از زندگی را تجربه می­کنند که شرایط زندگی آن­ها با ملاک­هایی که برای خود تعیین کرده­اند، مطابقت داشته باشند. رضایت از زندگی را می­توان به عنوان جامع­ترین ارزیابی افراد از شرایط زندگی خود در نظر گرفت. رضایت از زندگی، یك فرایند داوری است كه افراد، كیفیت زندگی خود را بر اساس ملاك­های منحصر به فرد خود ارزیابی می­كنند. رضایت از زندگی، یك صفت پایدار و عینی نیست بلكه به تغییرات موقعیتی، حساس بوده و بر اساس برداشت و دیدگاه خود افراد در نظر گرفته می شود. عوامل متفاوتی در رضایت از زندگی مشارکت دارند. برای مثال گیبسون (1986) تعامل اجتماعی، امونس و دینر (1985) عوامل شخصیتی، جورج (1981) سطح درآمد و طبقه اجتماعی، ویلیتس و کرایدر (1988) مذهب را در میزان رضایت از زندگی موثر دانسته­اند. از طرفی رابطه رضایت از زندگی با عوامل گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته: حمید (1389)رابطه رضایت از زندگی با پیشرفت تحصیلی، کشاورز و دیگران (1388) پیش بینی کننده­های روانشناختی رضایت از زندگی، صادق مقدم و دیگران (1385) رضایت از ندگی در زنان شاغل و خانه دار و… ملاحظه می­شود که بررسی­های مختلف از یک سو به نقش متغیرهای متعددی در رضایت از زندگی و از سوی دیگر به تاثیر رضایت از زندگی بر پدیده­های دیگر پرداخته­اند، اما پژوهشی­هایی که تاثیر رضایت از زندگی بر تمایل به مهاجرت را مورد بررسی قرار دهند کمتر مورد توجه قرار گرفته­اند. لذا در پژوهش حاضر تلاش می­شود تا با رویکردی بین رشته­ای به بررسی رابطه بین رضایت از زندگی و تمایل به مهاجرت پرداخته شود. شهرستان آبادان در دهه های گذشته به دلایل مختلف سیاسی، اقتصادی،  اجتماعی و فرهنگی از جمله افزایش زیر ساخت های صنعتی و کشاورزی و همچنین وقوع 8 سال جنگ تحمیلی با نقل و انتقالات شدید جمعیتی روبرو شده است. بطوری که روند مهاجرت در این استان از روند ویژه ای برخوردار بوده است. این شهرستان در 50 سال گذشته از نظر مهاجر پذیری و مهاجر فرستی تغییرات عمده ای داشته است. شهرستان آبادان امروزه نیز نقش قابل ملاحظه ای در فرهنگ، اقتصاد، تاریخ و جغرافیای ایران دارد چرا که با داشتن پتانسیل های مساعد طبیعی و منابع معدنی بی شمار توانسته همواره نقشی مهم و سازنده در پویایی اقتصاد ایران بازی کند. با توجه به آنچه در بالا گفته شد می توان نتیجه گرفت که افراد به دنبال رضایت بیشتر از زندگی دست به مهاجرت می زنند. بر این اساس مساله محوری تحقیق حاضر این است که چه رابطه­ایی بین تمایل به مهاجرت از آبادان و رضایت از زندگی وجود دارد؟           1-3 اهمیت وضرورت تحقیق مهاجرت به‏عنوان یك واقعه اجتماعی با بسیاری از وقایع اجتماعی كه منبعث از عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جمعیتی و غیره جوامع هستند، در ارتباط بوده و حالتی تأثیرگذار و تأثیرپذیر (تعامل)‏ی با آنها دارد. شناخت این تأثیرپذیری از محرك­های اصلی آن منجمله؛ تحصیلات، جنسیت، پایگاه اجتماعی– اقتصادی، ویژگی­های روانی و شخصیتی، تجربه مهاجرتی و تجربه اقامتی افراد، دافعه مبدأ، جاذبه مقصد، هزینه‏های مهاجرت و شبكه مهاجرتی می‏تواند به برنامه‏ریزی درجهت استفاده مطلوب از این تأثیر‏پذیری بیانجامد و مسائل ناشی از این الگوی مهاجرت كه جامعه بطور عام و جمعیت‏شناسی بطور خاص با آن مواجه است را تعدیل نماید. اصولاَ هدف از مطالعه نگرش­ها و گرایش­ها تأثیرگذاری بر رفتار است، بدلیل اینكه انواع گرایش­ها به‏عنوان شاخص­ها یا عوامل پیشگویی رفتار شناخته شده‏اند. در پیمایش­های گرایش به مهاجرت، بیشترین هدف دستیابی به آستانه مهاجرتی است. «آستانه مهاجرتی» نقطه‏ای است كه فرد احتمالاَ در آن نقطه از نظر روحی، روانی و دیگر ویژگی­های فردی از موطن خویش- حداقل از نظر پیوندهای فكری– گسسته شده و از آن به بعد در تلاش برای بوم‏گزینی جدید است. شاید بتوان با مسامحه گفت كه جهت اندیشه و پیوند فكری‏‏-‏ معنوی فرد در آستانه مهاجرتی تغییر كرده و وی را به مهاجرت راغب می‏سازد (كاظمی‏پور، 1384: 32 ؛ رجبی،1380: 9 ؛ شریفی، 1376: 15). بنابراین، با مطالعه گرایش به مهاجرت و بررسی عوامل مؤثر بر آستانه مهاجرتی افراد، می‏توان از احتمال وقوع رفتاری در آینده باخبر شد و فرصت كافی بدست آورد تا بتوان این موج رفتاری را به نحو احسن سازمان داد. بالان[2] در خصوص افزایش مطالعات مهاجرت اظهار داشته كه: افزایش در مطالعات مهاجرت از دهه 1960 به بعد شاید پاسخی برای گسترش علاقه در میان سیاستگذاران و برنامه‏ریزان در مورد رشد جمعیت و مخصوصاَ شهرنشینی باشد. پیمایش­های شهری هم‏اكنون به اهمیت اقامت­های كوتاه مدت در شهرها حساس بوده، درحالیكه قبلاَ نادیده گرفته می‏شد (Balan, 1981). پیمایش صمدی ملا‏یوسفی (1382) در زمینه تأثیر مهاجرت بر شهرنشینی كشور نشان داد كه طی دو دوره 65– 1355 و 75–‏ 1365، مهاجرت مهمترین عامل رشد جمعیت شهری سه استان هرمزگان، همدان و یزد بوده است. از بین عواملی كه باعث رشد جمعیت شهری شده‏اند، سهم مهاجرت 04/49 درصد بوده است. در ایران سازمان و نهادی كه مسئول ثبت اطلاعات مورد نیاز محققین درباره مهاجرت و مهاجران باشد وجود ندارد. بنابراین، از مشكلاتی كه برای پیمایش­های مهاجرت پیش می‏آید سخت بودن دسترسی به جامعه مهاجران بوده و این امر، وقت و هزینه‏ زیادی را برای محقق تحمیل می‏كند. بدین‏طریق، اكثر تحقیقات مهاجرتی به صورت اسنادی و كتابخانه‏ای صورت گرفته و از طرح­های پیمایشی و قرار دادن شخص بعنوان واحد تحلیل صرف‏نظر می‏شود. در این بررسی، از طریق سنجش گرایش به مهاجرت این فرصت به وجود می‏آید تا بتوان در مورد مهاجران بالقوه و به عبارتی مهاجران آتی برنامه‏ریزی نموده و سیاستگذاران و برنامه‏ریزان بتوانند از نیروهای حركتی آنها به طور مطلوبی استفاده نمایند. 1-4 اهداف تحقیق      چنانچه از عنوان طرح بر‏می‏آید، هدف عمده و اصلی در این تحقیق بررسی رابطه بین تمایل به مهاجرت از آبادان با رضایت از زندگی می­باشد.  تعیین اهداف جزئی تحقیق موجب می‏شود كه هدف كلی بیشتر قابل دسترس بوده و دستیابی به آن میسر گردد. اهداف جزئی و ویژه كه در این تحقیق به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد: 1- تعیین میزان رضایت­ از زندگی افراد و  تاثیر آن بر تمایل مهاجرت از آبادان. 2- شناخت نگرش پاسخگویان نسبت به دافعه‏های مبدأ و تأثیر آن برتمایل به مهاجرت از آبادان. 3- تعیین میزان تمایل افراد برای مهاجرت از آبادان بر حسب ویژگی­های فردی آنان. 4- تعیین میزان رضایت از زندگی افراد بر حسب ویژگی­های فردی آنان. 5-  تعیین میزان تمایل افراد برای مهاجرت از آبادان بر حسب پایگاه اقتصادی-اجتماعی شان. 6- تعیین میزان تمایل افراد به مهاجرت بر حسب نگرش آنان به پدیده مهاجرت.   1-5 سوالات تحقیق 1- رضایت از زندگی در یک محیط چه تاثیری می­تواند بر تمایل به مهاجرت از آن محیط داشته باشد؟ 2- ویژگیهای فردی (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصیلی و …) و دافعه مبدأ چه تأثیری می‏توانند در تمایل به مهاجرت افراد داشته باشند؟ 3-  چه رابطه­ای بین ویژگی­های فردی (همانند: سن، جنس، محل سكونت، مقطع تحصیلی و …) و میزان رضایت از زندگی افراد وجود دارد؟ 4- آیا پایگاه اقتصادی-اجتماعی افراد بر میزان تمایل به مهاجرت آنان تاثیر دارد؟ 5- چه رابطه­ایی بین نگرش فرد به مهاجرت و تمایل به مهاجرت وجود دارد؟ 6- آیا رضایت از زندگی بر نگرش فرد به مهاجرت تاثیر دارد؟   1-6 فرضیات تحقیق

• به‏نظر می‏رسد بین میزان رضایت از زندگی و تمایل به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• به­نظر می­رسد بین میزان رضایت از زندگی و نگرش فرد به مهاجرت رابطه وجود دارد.
• بین رضایت از زندگی و ویژگی­های فردی (جنس، سن، مقطع تحصیلی، وضعیت تأهل، وضع فعالیت و قومیت) رابطه وجود دارد.
• بین میزان تمایل به مهاجرت و پایگاه اقتصادی-اجتماعی رابطه وجود دارد.
• بین تمایل به مهاجرت از آبادان و نگرش افراد نسبت به میزان دافعه‏های مبدأ رابطه مستقیم وجود دارد.
• بین تمایل به مهاجرت و ویژگی­های فردی (جنس، سن، مقطع تحصیلی، وضعیت تأهل، وضع فعالیت و قومیت) رابطه وجود دارد.

  1-7 متغیر وابسته متغیر وابسته در پژوهش حاضرتمایل به مهاجرت از شهر آبادان می باشد.  

دی ماه 1393

  برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

فصل1 : اسید فسفریک… 0 1-1. اسید فسفریک… 1 1-2.کاربردهای اسید فسفریک… 3 1-3. روش­های تولید اسید فسفریک… 6 1-3-1. فرآیند تر. 7 1-3-2. فرآیند حرارتی.. 10 1-3-3. مقایسه روش تر و روش خشك… 11 1-4. ناخالصی‌های اسید فسفریک تر. 11 1-5. خالص‌سازی اسید فسفریک تر. 17 1-5-1. خالص‌سازی اسیدفسفریک به روش رسوب دادن. 18 1-5-2. خالص‌سازی اسید فسفریک به روش جذب.. 20 1-5-3. خالص‌سازی اسیدفسفریک به روشهای غشایی.. 22 1-5-4. خالص‌سازی اسیدفسفریک به روش کریستالیزاسیون. 24 1-5-5. خالص‌سازی اسیدفسفریک به روش استخراج.. 25 1-6. جمع بندی.. 33 فصل2 : روش جداسازی جزء به جزء با كف… 35 2-1. مقدمه. 36 2-2. روش جداسازی جزء به جزء با کف… 39 2-3. کاهش انرژی آزاد گیبس به دلیل جذب سطحی.. 48 2-4. نفوذ، مرحله کنترلی جذب مولکول­ها در سطح گاز-مایع. 52 2-5. جذب سورفکتانت­های یونی.. 54 2-6. ساختار کف… 55 2-7. مروری بر تاریخچه پیشرفت فرآیند و کارهای انجام شده پیشین.. 58 فصل3 : شرح طراحی سامانه جداسازی جزء به جزء با کف و مراحل آزمایشگاهی.. 64 3-1. طراحی سامانه. 65 3-2. مواد اولیه مورد نیاز. 67 3-3. تجهیزات آزمایشگاهی و دستگاه­های آنالیز. 70 3-4. روش انجام آزمایش… 71 3-4-1. پیش تصفیه اسید فسفریک تر. 71 3-4-2. روش انجام آزمایش جداسازی جزء به جزء با کف… 72 3-4-3. پارامترهای مهم در ارزیابی فرآیند. 74 فصل4 : بررسی نتایج آزمایشگاهی.. 76 4-1. مقدمه. 77 4-2. نتایج حاصل از خالص سازی اولیه اسید فسفریک… 77 4-3. نتایج حاصل از آزمایشات جداسازی جزء به جزء با کف… 78 4-3-1. تأثیر غلظت سورفکتانت روی کشش سطحی محلول. 79 4-3-2. تأثیر سرعت هوای ورودی روی عمکرد سیستم. 80 4-3-3. تأثیر غلظت سورفکتانت روی عملکرد سیستم. 88 4-3-4. تأثیر زمان بر روی پارامترهای عملکردی سیستم. 90 4-3-5. انتخاب پذیری سورفکتانت­ها نسبت به هر فلز. 92     4-3-6. تأثیر نوع سورفکتانت بر روی فرآیند. 94 4-3-7. نتایج آزمایشهای دو مرحله­ای برای سورفکتانتهای SDS و SFD.. 96 4-3-8. تأثیر غلظت سورفکتانت و سرعت هوای ورودی بر روی اندازه حباب­ها 97 فصل5 : نتیجه گیری و پیشنهادها 103 5-1. نتیجه گیری نهایی.. 104 5-2. مقایسه با کارهای انجام شده پیشین.. 106 5-3. پیشنهادها 108 فصل6 : منابع و مراجع. 109 شکل1-1. ساختار شیمیایی اسید فسفریک… 2 شکل1-2. کاربردهای اسید فسفریک [1] 7 شکل2-1. طبقه بندی روش­های جداسازی به وسیله جذب روی حباب [57] 38 شکل2-2. شکل شماتیک نحوه عملکرد فرآیند جزء به جزء کردن کف… 40 شکل2-3. شماتیک یک حباب بالارونده در ستون کف [61] 40 شکل2-4. تأثیر پارامترهای مختلف در زمان تولید و پایداری کف [56] 42 شکل2-5. نمایی از ساده ترین واحد فرآیند جداسازی جزء به جزء با کف [59] 43 شکل2-6. جداسازی جزء یه جزء با کف در حالت ساده، الف) نیمه پیوسته، ب) پیوسته [55] 44 شکل2-7. حالت­های مختلف جریان پیوسته، الف) حالت عریان سازی، ب) حالت غنی سازی، پ) حالت ترکیبی [55] 44 شکل2-8. نمایی از حضور سورفکتانت­ها در توده مایع و سطح مشترک گاز- مایع [60]. 49 شکل2-9. نمودار فرضی کشش سطحی بر حسب غلظت سورفکتانت در محلول [55] 50 شکل2-10. نمایی از دولایه الکتریکی در اطراف حباب گاز در یک محلول آبی حاوی سورفکتانت یونی [60] 54 شکل2-11. ساختار سه بعدی کف [69] 56 شکل2-12. تصویر Cyro-SEM از Plateau borders [71] 56 شکل2-13. الف) ساختار کف خشک به دست آمده از آزمایش، ب) ساختار کف خشک حاصل از شبیه سازی کامپیوتری، پ) ساختار کف خیس به دست آمده از آزمایشات، ت) ساختار کف خیس به دست آمده از شبیه سازی کامپیوتری [70]. 57 شکل2-14. بالا کشیده شدن مایع از درون کف با گذشت زمان [60] 58 شکل3-1. شکل شماتیک سامانه کاربردی در فرآیند جداسازی جزء به جزء با کف… 66 شکل3-2. تصویر سامانه کاربردی در فرآیند جداسازی جزء به جزء با کف، 1) کمپرسور هوا، 2) روتامتر، 3) اسپارگر، 4) محل­های نمونه برداری یا ورود خوراک، 5) ستون کف، 6) ظرف جمع آوری کف… 67 شکل3-3. ساختار SDS. 68 شکل3-4. ساختار شیمیایی KEN10، n=10. 69 شکل3-5. ساختار شیمیایی SFD.. 70 شکل3-6. شماتیک فرآیند استخراج به عنوان مرحله پیش تصفیه اسید فسفریک… 72 شکل3-7. تصویر سامانه در حین انجام فرآیند. 73 شکل4-1. نمودار کشش سطحی محلول خوراک بر حسب غلظت سورفکتانت KEN10. 79 شکل4-2. نمودار کشش سطحی محلول خوراک بر حسب غلظت سورفکتانت SDS. 79 شکل4-3. نمودار کشش سطحی محلول خوراک بر حسب غلظت سورفکتانت SFD.. 80 شکل4-4. تأثیر سرعت هوا روی مقدار جزء مایع در کف برای سورفکتانت KEN10. 81 شکل4-5. تأثیر سرعت هوا روی درصد حذف فلزات برای سورفکتانت KEN10. 81 شکل4-6. تأثیر سرعت هوا روی نسبت غنی سازی برای سورفکتانت KEN10. 82 شکل4-7. درصد H₃PO₄ از دست رفته برای سورفکتانت KEN10. 82 شکل4-8. تأثیر سرعت هوا روی مقدار جزء مایع در کف برای سورفکتانت SDS. 83 شکل4-9. تأثیر سرعت هوا روی درصد حذف فلزات برای سورفکتانت SDS. 83 شکل4-10. تأثیر سرعت هوا روی نسبت غنی سازی برای سورفکتانت SDS. 84 شکل4-11. درصد H₃PO₄ از دست رفته برای سورفکتانت SDS. 84 شکل4-12. تأثیر سرعت هوا روی مقدار جزء مایع در کف برای سورفکتانت SFD.. 85 شکل4-13. تأثیر سرعت هوا روی درصد حذف فلزات برای سورفکتانت SFD.. 85 شکل4-14. تأثیر سرعت هوا روی نسبت غنی سازی برای سورفکتانت SFD.. 86 شکل4-15. درصد H₃PO₄ از دست رفته برای سورفکتانت SFD.. 86 شکل4-16. تأثیر غلظت سورفکتانت KEN10 بر روی درصد حذف فلزات، درصد اسید فسفریک از دست رفته و نسبت غنی سازی.. 88 شکل4-17. تأثیر غلظت سورفکتانت SDS بر روی درصد حذف فلزات، درصد اسید فسفریک از دست رفته و نسبت غنی سازی.. 89 شکل4-18. تأثیر غلظت سورفکتانت SFD بر روی درصد حذف فلزات، درصد اسید فسفریک از دست رفته و نسبت غنی سازی.. 89 شکل4-19. تأثیر زمان بر روی حذف فلزات برای سورفکتانت KEN10. 91 شکل4-20. تأثیر زمان بر روی حذف فلزات برای سورفکتانت SDS. 91 شکل4-21. تأثیر زمان بر روی حذف فلزات برای سورفکتانت SFD.. 92 شکل4-22. تغییرات درصد حذف فلزات با تغییر غلظت سورفکتانت KEN10. 93 شکل4-23. تغییرات درصد حذف فلزات با تغییر غلظت سورفکتانت SDS. 93 شکل4-24. تغییرات درصد حذف فلزات با تغییر غلظت سورفکتانت SDS. 94 شکل4-25. مقایسه عملکرد سه سورفکتانت در سرعت هوای ورودی و غلظت بهینه هر کدام. 95 شکل4-26. تصویر سامانه در حین انجام فرآیند. 98 شکل4-27. تصویر بزرگ­نمایی شده کف حاصل در سامانه. 99 شکل4-28. تغییرات سطح ویژه کف با تغییر غلظت سورفکتانت KEN10. 101 شکل4-29. تغییرات سطح ویژه کف با تغییر غلظت سورفکتانت SDS. 101 شکل4-30. تغییرات سطح ویژه کف با تغییر غلظت سورفکتانت SFD.. 102 جدول1-1. خصوصیات فیزیکی اسیدفسفریک [3] 2 جدول1-2. خصوصیات فیزیکی خلوص­های مختلف اسیدفسفریک [7] 4 جدول1-3. آنالیز اسید فسفریک تهیه شده به روش تر برخی از سنگ‌های معدن در قسمت‌های مختلف جهان [2]. 13 جدول1-4. تأثیر حضور ناخالصی­ها بر روی فرآیند [12] 15 جدول3-1. خواص فیزیکی اسید فسفریک تر. 68 جدول3-2. خواص فیزیکی SDS. 69 جدول3-3. خواص فیزیکی KEN10. 69 جدول3-4. خواص فیزیکی SFD.. 70 جدول4-1. مشخصات اسیدفسفریک پس از فرآیندهای جذب سطحی و استخراج.. 78 جدول4-2. نتایج آزمایشات دو مرحله­ای برای سورفکتانت­های SDS و SFD.. 96 جدول4-3. مقادیر میانگین شعاع معادل و سطح ویژه برای سورفکتانت KEN10. 99 جدول4-4. مقادیر میانگین شعاع معادل و سطح ویژه برای سورفکتانت SDS. 100 جدول4-5. مقادیر میانگین شعاع معادل و سطح ویژه برای سورفکتانت SFD.. 100 جدول5-1. مقایسه نتایج کارهای انجام شده پیشین با این پروژه 107  

چکیده

اسید فسفریك دومین اسید معدنی پر مصرف در دنیا است و به عنوان ماده اولیه در تولید شوینده­ها، محصولات غذایی و دارویی به کار می­رود. بدین لحاظ خالص­سازی اسید فسفریک یکی از نیازهای ضروری صنایع مصرف کننده از آن به شمار می­رود. 95% اسید مصرفی در صنایعی که نیاز به اسید فسفریک خالص دارند به روش حرارتی و تنها 5% آن به روش تر تولید می­شود. اسید تهیه شده به روش حرارتی دارای خلوص بالا بوده ولی هزینه تولید آن بسیار بالا است. با توجه به افزایش سالانه 3/2 تا 5/2%  نیاز به اسید فسفریک خالص، کاهش هزینه تولید آن یکی از نیازهای روز صنعت به شمار می­رود. برای خالص سازی اسید فسفریک تولید شده به روش تر، معمولاً روش استخراج برای حذف عمده ناخالصی­ها انجام شده و برای بالا بردن بیشتر خلوص آن از روش­هایی مانند اولترافیلتراسیون، جذب سطحی، کریستالیزاسیون و تبادل یون استفاده می­شود. این روش­ها با معایبی از قبیل سختی انجام فرآیند، هزینه بالای تأمین و نگهداری تجهیزات، هزینه بالای رزین­ و نیاز به احیای آن روبه رو هستند. همچنین فرآیندهای تبادل یون و جذب سطحی در غلظت­های پایین بازده مناسب­تر هستند. در این پروژه به منظور حذف ناخالصی­های فلزی از اسید فسفریک تر از روش جداسازی جزء به جزء با کف استفاده شده است که روشی جدید برای انجام این فرآیند محسوب می­شود. اساس روش جداسازی جزء به جزء با کف، جذب سطحی ناخالصی­ها بر روی کف­های بالارونده از ستون است که همراه با خود، ناخالصی­ها را از درون خوراک خارج کرده و محصولی خالص به جای می­گذارد. این روش علاوه بر بازده بالا، مزیت­هایی از قبیل سهولت در انجام فرآیند، هزینه کم عملیاتی و مصرف انرژی پایین را دارد. همچنین به علت عدم استفاده از حلال­های شیمیایی، فرآیندی سبز به شمار می­رود. قابلیت این فرآیند در حذف ناخالصی­های اسید فسفریک، تأثیر سرعت هوای ورودی، زمان، غلظت و انتخاب پذیری سورفکتانت­ها نسبت به هر فلز با استفاده از سورفکتانت­های KEN10، SDS و SFD بررسی شد. همچنین تمامی آزمایش­ها در حالت نیمه پیوسته انجام گردید. برای سورفکتانت KEN10، سرعت بهینه هوای ورودی برابر یا cm/min 043/0 و غلظت بهینه برابر با 1.2CMC (CMC=0.229 mg/cc) به دست آمد. در این شرایط درصد حذف کلی فلزات برابر با %19/31 ، نسبت غنی سازی برابر با 95/1 و درصد اسید فسفریک از دست رفته برابر با 9% است. برای سورفکتانت SDS، سرعت بهینه هوای ورودی برابر یا cm/min 020/0 و غلظت بهینه برابر با 2CMC (CMC=0.35 mg/cc) به دست آمد. در این شرایط درصد حذف کلی فلزات برابر با %20/70، نسبت غنی سازی برابر با 39/4 و درصد اسید فسفریک از دست رفته برابر با % 26/8 است. برای سورفکتانت SFD، سرعت بهینه هوای ورودی برابر یا cm/min 014/0 و غلظت بهینه برابر با CMC (CMC=2.33 mg/cc)  به دست آمد. در این شرایط درصد حذف کلی فلزات برابر با 93/59% ، نسبت غنی سازی برابر با 28/4 و درصد اسید فسفریک از دست رفته برابر با 71/4% است.

طرح مسأله: 1 جایگاه این مبحث: 3 اهداف تحقیق: 3 دلائل انتخاب موضوع: 5 نقد ادبیات موضوع: 6 روش تحقیق: 6 سؤال اصلی: 10 سؤال فرعی: 10 مفروضات: 10 فرضیه: 11 مفاهیم: 11 ضرورت مسأله: 12 فصل اول: (کلیات) 14 تاریخچه‌ی تجربه‌ی دینی در الهیات مسیحی و سنت عرفان اسلامی: 14 تعریف تجربه دینی: 21 خصوصیات تجربه‌ی دینی: 23 رفع یک شبهه. 24 متعلق تجربه دینی چیست؟. 25 انواع تجربه‌ی دینی: 29 تقسیمی دیگر برای تجربه دینی: 33 کاربردهای تجربه دینی.. 34 رفع یک شبهه: 36 خلاصه: 39 فصل دوم: چیستی تجربه‌ی دینی.. 40 مقدمه: 40 – دیدگاه متفکران غربی درباره‌ی تجربه دینی: 41 اول: نظریه‌ی احساسی، عاطفی: 41 نقد و بررسی تجارب عاطفی احساسی: 43 دوم: نظریه‌ی ادراکی، شناختی: 44 نقد و بررسی تجارب ادراکی، شناختی: 45 سوم: نظریه تفسیری.. 47 نقد و بررسی تجربه تفسیری: 48 دیدگاه عرفای اسلامی: 49 تعریف مکاشفه یا تجربه‌ی دینی: 49 راههای شناخت از دید عارف… 50 1- قلب: 50 2- عقل: 51 3- حدس… 51 مراتب درک خدا در تجربه دینی.. 52 چرا تجربه دینی و مکاشفه‌ی ذات خداوند محال است؟. 54 نقش تجربه‌ی حسی در شناخت امر قدسی.. 56 انواع معرفت در عرفان: 59 فتح و فتوحات… 62 مشاهده و مکاشفه: 63 اقسام مکاشفه. 65 نقش خیال در تجربه‌ی دینی: 67 مشاهدات عارف در رؤیا: 69     محتوای کشف عارف: 71 عرفاء و تکلم بشر با خداوند: 76 تکلم بشر با ارواح و انسانهای برزخی: 78 مکاشفات و عقل.. 81 دیدگاه فلاسفه اسلامی.. 84 انواع ادراک و تعداد عوالم از دید ملاصدرا: 85 مراتب تجربه دینی و درک یقینی: 88 مراتب کمال عقل نظری و عملی برای درک حقایق: 90 موانع مکاشفه و تجربه‌ی دینی از دید ملاصدرا (حجابها) 92 جایگاه معرفتی تجربه دینی در هندسه معرفتی: 94 خلاصه: 98 فصل سوم: تجربه دینی در قرآن. 99 مقدمه. 99 علل ذکر تجارب دینی در قرآن. 100 وحی از نگاه قرآن: 105 تفاوت میان وحی، الهام، تحدیث… 108 مقامات انسانی و درجه پیامبر. 113 محتوای مکاشفات پیامبران. 114 سه دیدگاه درباره پدیده وحی: 121 تجارب دینی مؤمنان و غیر مؤمنان ( کفار) 122 آیات متناسب تجربه دینی احساس: 128 بررسی آیات تجربه احساسی و عاطفی: 131 تجربه دینی، تفسیری، تبیینی.. 133 بررسی آیات مربوط به نظریه تفسیری تبیینی: 134 اشکالات وارد بر این نظریه: 135 تجربه دینی ادراکی شناختی در قرآن: 137 انواع ادراک در تجربه‌های دینی قرآن: 141 بررسی آیات مربوطه به رؤیت خدا 154 متعلق تجربه دینی.. 156 اقسام صاحبان تجربه دینی: 164 شرایط تجربه دینی: 169 موانع درک امر قدسی از دیدگاه قرآن: 174 تجربه‌های الهی و غیر الهی: 179 معیار و میزان تجربه‌های الهی و غیر الهی.. 182 آیا هر تجربة دینی خطاپذیر است؟. 186 لغزش‌های خیال و وهم: 188 نفوذ شیطان در ادراک…. 190 نقش عالم رویا یا خیال متصل در تجربه ادراکی.. 195 اقسام رؤیا 198 آیا مشاهدات در رؤیا نیاز به تعبیر دارد. 199 نقش تجارب دینی در سعادت انسان. 201 خلاصه: 203 فصل چهارم: جمع بندی و نتیجه گیری.. 205 منابع. 215   مقدمه: طرح مسأله: پس از پایان یافتن قرون وسطی و آغاز دوره­ی روشنگری نقدهای جدی توسط اندیشمندان غرب نسبت به رابطه­ی عقل و دین صورت گرفت، به گونه­ای که برخی وجود هرگونه رابطه­ای را انکار نمودند، و معتقد شدند که معارف دینی قابل توجیه عقلانی نیست. زیرا حجیت عقل که پیش از آن به صورت نادرستی موردتأیید قرار گرفته بود، زیر سؤال رفت، و دیدگاه­های جدیدی پیرامون ماهیت و محدوده­ی عقل مطرح گردید. این تغییرات بیشتر تحت جریان رمانتیسم که به عنوان نقدی بر عقل‌گرایی افراطی به وجود آمده بود صورت گرفت. از سوی دیگر تجربه­گرایی هر چه بیشتر قدرت می‌گرفت و وجود نوعی اعتقادات براساس تجربه احساس نیاز می­شد. بنابراین دانشمندان به دنبال این پرسش به دنبال راه کارهای مناسب دیگری می­گشتند. برای مثال یکی از راه کارها راه کار (کی یر که گور)[1] بود که بیان می­کرد، که هیچ توجیه عقلانی معتبری برای اثبات باورهای دینی وجود ندارد. زیرا اصولا ایمان امری برهان ناپذیر است. به نظر او ایمانی که محصول برهان باشد ایمان نیست، بلکه خود برهان است. در حالی که ایمان نوعی اعتماد به امر ناپیدا و نامعقول است. ایمان نوعی احساس خود رهایی و حرکت به سوی امور غیر معقول است. در حقیقت ایمان یک انتخاب بدون جهت و بدون دلیل است که امکان برد و باخت در آن است.[2] ولی در صورت پیروزی جوایز بیشماری درانتظار انسان است. اما راه کار معتقدان به تجربه­ی دینی خصوصا شلایرماخر چیز دیگری بود. شلایرماخر[3] می­پذیرفت که ایمان و دین امری غیرمعقول است اما در عوض هسته­ی دین نوعی تجربه است که امری غیر شناختی است. هسته­ی مرکزی همه­ی ادیان تجربه دینی است و تجربه­ی دینی نوعی احساس و عاطفه است که صاحب تجربه در مسیر تجربه امر متعالی کسب می­نماید.[4] همین مطلب از گذشته­های دور در میان متفکران اسلامی هم وجود داشت. این سؤال همیشه مطرح بوده است که آیا دین دارای هسته و مرکز است؟ و اگر هست این مرکز چیست؟ آیا معارف دینی قابل تبیین عقلانی هستند یا خیر؟ و آیا درک خداوند همراه نوعی شناخت و ادراک هست یا خیر؟ اصولا نسبت انسان با عالم قدس و عالم غیب چگونه است؟ آیا انسان توانایی ارتباط با عوالم دیگر را دارد یاخیر. اگر دارد چه روشی وجود دارد، و آیا همه کس به هر شیوه­ای چنین توانایی را دارند یا اینکه شرایط خاصی برای چنین امر مهمی وجود دارد؟ دانشمندان مسلمان برای کشف این حقیقت تلاش­های بسیاری نموده­اند و در این باره کتابهای مختلفی نوشته­اند. اما این نوشته­ها به صورت متمرکز و آنهم به صورت بحث منسجم با روش شناسی جدید نبوده است. همه­ی دانشمندان و علمای اسلامی اعتراف دارند که قرآن کامل­ترین، جامع­ترین، سودمندترین کتاب در میان بشر و همچنین مرجع نهایی در فهم و داوری مسائل دینی است. لذا باید مهمترین نیازهای بشر را جوابگو باشد. ولیکن تلاش­ها برای دست­یابی به موضع قرآن در این موضوع کافی نبوده است. در تمام جستجوهای انجام شده از کتب ومقالات معتبر، تحقیقی جامع با محوریت قرآن در این موضوع نیافتیم. نوشته­های پراکنده و بعضا غیر منطبق با اصول اسلامی، قرآنی، ما را بر آن می­دارد که نوشته­ای نسبتاً جامع در این باره تهیه نمائیم تا دیدگاه‌های مختلف علمای مسلمان در علوم و کتابهای مختلف، حول محور قرآن جمع­آوری شود و مورد نقد وکنکاش قرار گیرد. خصوصا لازم است که این تلاش­ها با روش و متد جدید و با نگاهی به علم جدید و کلام جدید در حوزه­ی غرب صورت بگیرد تا نقصان­های احتمالی برطرف گردد. باید دید که آیا می­شود که تجربه دینی را به عنوان شاهدی برای مدعیات دینی پذیرفت، یا اینکه آنرا بیشتر یک امر شخصی وغیر مستدل بدانیم و همچنین باید دید که آیا می­توان تجربه­ی دینی را به عنوان بدیلی مناسب برای استدلال­های عقلی پیرامون دین دانست یا اینکه حجیت آنرا باید خیلی محدود دید. چنین امری با استفاده از فلسفه، کلام قدیم، کلام جدید، فلسفه دین، فلسفه غرب، تفسیر، عرفان و سایر علوم و معارف مرتبط بدست می­آید. در حقیقت در یک فرآیند تطبیقی باید تمام علوم مرتبط را به کار گرفت و همه را حول محور قرآن قرار داد تا بتوانیم نتیجه­ی مطلوب را بدست آوردیم. جایگاه این مبحث: این موضوع از جهات مختلفی قابل بررسی است که با یکدیگر شباهت­ها و تفاوت­هایی دارند. یکی از آن جهات، جهت تفسیری این مسأله است. زیرا این موضوع براساس قرآن قابل تبیین و نقد و بررسی است قرآن کریم نسبت به این موضوع مهم بی­تفاوت نبوده است. جهت دوم مسأله بحث کلامی آن است. علم کلام جدید و قدیم و همچنین فلسفه­ی دین به روشنی به این مسأله پرداخته­اند و آنرا مورد بررسی قرار داده­اند، به گونه­ای که در بسیاری از مباحث نقش کلیدی را ایفاء می­کند. جهت سوم مسأله وجهه­ی فلسفی مسأله است. این مسأله براساس فلسفه­های مختلف خصوصا فلسفه­ی صدرایی قابل بررسی است. فلسفه­ی صدرا به این بحث اهمیت ویژه­ای داده است و در کتب مختلف به این مسأله پرداخته است. از آنجا که روش صدرا جمع بین قرآن و برهان و عرفان است، این موضوع باعث رشد و شکوفایی این مسأله گردیده و بسیاری از شبهات ومعضلات مختلف توسط صدرا برطرف شده است. ملاصدرا هدف فلسفه را شناخت خدا و تشبه به او قرار داده است و لذا شناخت خدا که ارتباط مستقیمی با مبحث ما دارد کاملا با فلسفه هم جوشی دارد. جهت چهارم این بحث در معارف قرآن است. معارف قرآن به سلسله مباحث و موضوعات و علوم داخل قرآن اطلاق می­شود. یکی از این معارف، مسأله­ تجربه­ی دینی است. اهداف تحقیق: درهر مبحث علمی شناخت اهداف آن مبحث بسیار مهم است. و اهداف هر بحثی بسته به نقش آن بحث و تأثیرگذاری آن در مباحث دیگر و مسائل روز، مشخص می­شود. شناخت تحولات جدید در حوزه­ی تجربه­ی دینی بر ما روشن می­سازد که این موضوع چه اهدافی را دنبال می­کند. این بحث در گذشته دارای ارزش چندانی نبود وکسی به اهمیت آن پی نبرده بود. اما با ورود علوم جدید ومسائل جدید به داخل کشور، این بحث آهسته آهسته اهمیت خود را نشان داد، به گونه­ای که در دوره­ای از زمان به محوری­ترین مباحث کلامی تفسیری تبدیل شد. براساس همین بحث­ها و مقالات و کتابهای مختلفی در کشور ما مطرح شد که هریک به نوبه­ی خود دارای ارزش ویژه­ای است. بحث تجربه دینی کلیدی­ترین مباحث الهیاتی را هدف قرار داده است و آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورت کم توجهی به این مسائل، اساس الهیات را متزلزل می­سازد. و لذا هدف این تحقیق بررسی جنبه­های مختلف بحث تجربه­ی دینی، خصوصا جنبه­ی ادراکی و شناختی آن است. تجربه­ی دینی در درون خود مسائل بسیار زیادی را دارا می­باشد که توجه به هرکدام از آنها درخور اهمیت است. یکی از مباحث مطرح شده در تجربه دینی گوهر دین است. تجربه دینی به این پرسش پاسخ می­دهد که اساس و محور هر دینی چیست؟ آیا دین دارای هسته­ای است و اگر دین به این شکل ترسیم شود، محور دین چیست؟ برخی بر این عقیده­اند که محور دین امری معنوی است و ما می­توانیم با استدلال و تفکر به این محور دست یابیم. برخی هم بر این عقیده­اند که محور دین امری معقول نیست، بلکه امری احساسی است و با استدلال عقلی نمی­توانیم به مرکز دین برسیم. در مکاتب فکری و فلسفی درباره­ی محور دین اظهار نظرهای مختلفی شده است و هرکس به اندازه­ی توان خود به این پرسش پاسخ داده است. تجربه­ی دینی محور دین را از جنس امور معنوی می­داند. گوهر دین نزد این تفکر همان تجربه دینی است. اما ماهیت وچگونگی این تجربه اختلاف برانگیز بوده است و نحله­های مختلفی درباره­ی محور این تجربه به وجود آمده است. شلایرماخر تجربه دینی را امری احساسی و غیر ادراکی می­دانست،[5] اما عده­ای هم از ادراکی بودن این تجربه سخن گفته­اند. دسترسی به پاسخ این مسأله خصوصا از زبان قرآن نیازمند غور در قرآن و تفاسیر و روایات است. بنابراین درک درست از تجربه دینی می­تواند در نوع تفکر ما و جهان­بینی ما نقش اساسی ایفا کند. نکته­ی مهم دیگری که در بحث تجربه دینی به آن پاسخ داده می­شود این است که آیا بر فرض وجود چنین تجارب و مکاشفات و مشاهداتی، آیا ارزش معرفت شناختی این باورها تا چه حد است؟ آیا چنین مشاهداتی ما را در راه رسیدن به باور صادق موجه همراهی می­کند یا نه؟ و آیا این امور می‌تواند اعتقادات ما را توجیه کند یا اینکه صرفا به اندازه­ی تاییدی برای باورهای ما به شمار می­رود. اگر ارزش معرفت شناسی این تجارب اثبات شود نقش خود را در نظام اعتقادی ما به خوبی نشان خواهد داد. و ما به صورت موجهی می­توانیم در نظام باورهای خود از این امور استفاده نمائیم. به علاوه کنکاش در این تجارب به ما می­فهماند که شروط، اسباب، و موانع یک تجربه­ی موفق چه چیزهایی هستند. آیا رسیدن به چنین تجربه­ای با چه خطرات و موانعی مواجه است و آیا همگان می‌توانند به چنین تجاربی دست پیدا کنند یا خیر. اگر این راه اختصاصی نیست، شرایط رسیدن به این هدف چگونه­ است؟ از آنجا که بسیاری از مباحث فلسفی، کلامی، تفسیری، عرفانی مبتنی بر این بحث است و در کشور ما هم این مسأله مناقشه برانگیز بوده است، لذا به نظر می­رسد که تلاش هر چه بیشتر ما در این راه، کمک شایانی به سایر مباحث از این دست می­نماید. قرآن کریم به عنوان متن اصلی اسلامی و محور تمامی علوم اسلامی توجه خاص به این گونه تجارب و دریافتهای قدسی نشان داده است. تلاش ما در این پایان‌نامه نشان دادن میزان اهتمام قرآن به این بحث و بررسی موارد ذکر شده در کلام الهی و پی بردن به نگرش قرآن درباره­ی حجیت این تجارب می­باشد. [1] – Kierkegaard وی متکلم مشهور دانمارکی است که تأثیر بسزایی در علم کلام جدید گذاشته است. (1855-1813). [2] – کاپلستون فردریک، تاریخ فلسفه، ج7، ص334، انتشارات سروش 1387.