استاد مشاور:

دكترجهانشاه محمدزاده

بهار ۱۳۹4

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) فهرست مطالب عنوان                                                                                                       صفحه   چکیده   1   فصل اول : کلیات پژوهش 1-1 مقدمه . 3 1-2 بیان مسئله پژوهش … 3 1-3 ضرورت و اهمیت پژوهش … 7 1-4 اهداف پژوهش … 8   1-4-1 هدف اصلی .. 8 1-4-2 اهداف فرعی .. 8 1-5 فرضیه‌های پژوهش … 8 1-5-1 فرضیه اصلی .. 8 1-5-2 فرضیه‌های فرعی .. 8 1-6 تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها 9 1-6-1 تعاریف مفهومی متغیرها 9 1-6-1-1 سرطان . 9 1-6-1-2 بهزیستی روان‌شناختی: 9 1-6-1-3 امید به زندگی: 9 1-6-1-4 ذهن آگاهی: 9 1-6-2 تعاریف عملیاتی متغیرها 9 1-6-2-1 سرطان: 9 1-6-2-2 بهزیستی روان‌شناختی: 10 1-6-2-3 امید به زندگی: 10 1-6-2-4 ذهن آگاهی: 10     فصل دوم : ادبیات و پیشینه پژوهش 2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 12 2-2 بخش اول: سرطان……………………………………………………………………………………………………… 12 2-2-1 تعریف سرطان………………………………………………………………………………………………………. 12 2-2-2 منشأ سرطان…………………………………………………………………………………………………………. 12 2-2-3 سرطان در کودکان………………………………………………………………………………………………….. 13 2-2-3-1- مراقبت حمایتی از کودکان مبتلابه سرطان……………………………………………………………….. 15 2-2-3-2-سازگاری روانی………………………………………………………………………………………………… 16 2-2-3-3- شیمی‌درمانی……………………………………………………………………………………………………. 17 2-3 بخش دوم: بهزیستی روان‌شناختی………………………………………………………………………………….. 19 2-3-1 مفهوم بهزیستی روان‌شناختی…………………………………………………………………………………….. 19 2-3-2 اجزا و عناصر بهزیستی روان‌شناختی…………………………………………………………………………… 20 2-3-2-1 معنویت……………………………………………………………………………………………………………. 21 2-3-2-2 رضایت از زندگی………………………………………………………………………………………………. 22 2-3-2-3 شادی……………………………………………………………………………………………………………… 23 2-3-2-4 خوش‌بینی………………………………………………………………………………………………………… 24 2-3-2-5 معناداری………………………………………………………………………………………………………….. 25 2-3-2-6 روابط مثبت با دیگران…………………………………………………………………………………………. 26 2-3-2-7 احساس انسجام یا به‌هم‌پیوستگی……………………………………………………………………………. 27 2-4 بخش سوم: امید به زندگی……………………………………………………………………………………………. 27 2-4-1 مفهوم امید به زندگی………………………………………………………………………………………………. 27 2-4-2 نظریه ابعاد امید……………………………………………………………………………………………………… 28 2-4-3 نظریه امید……………………………………………………………………………………………………………. 29 2-4-3-1 نظریه سرسختی…………………………………………………………………………………………………. 31 2-4-3-2 نظریه شادمانی…………………………………………………………………………………………………… 31 2-4-3-3 نظریه خوش‌بینی………………………………………………………………………………………………… 32 2-4-4 رویکردهای امید به زندگی……………………………………………………………………………………….. 32 2-4-4-1 رویکرد روان‌شناختی امید به زندگی………………………………………………………………………… 32 2-4-4-2 رویکرد جامعه‌شناختی…………………………………………………………………………………………. 33 2-4-4-3 رویکرد زیستی اجتماعی………………………………………………………………………………………. 35 2-5 بخش چهارم: ذهن آگاهی……………………………………………………………………………………………. 35 2-5-1 مفهوم ذهن آگاهی…………………………………………………………………………………………………. 35 2-5-2 ذهن آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی………………………………………………………………………….. 36 2-5-3 آموزش ذهن آگاهی……………………………………………………………………………………………….. 37 2-6 بخش پنجم: هوش معنوی.. 37 2-6-1 هوش………………………………………………………………………………………………………………….. 37 2-6-2 معنویت……………………………………………………………………………………………………………….. 38 2-6-3 هوش معنوی و مؤلفه های آن……………………………………………………………………………………. 39 2-6-4 مؤلفه های هوش معنوی در اسلام………………………………………………………………………………. 43 2-6-5 رشد هوش معنوی………………………………………………………………………………………………….. 45 2-6-6 هوش معنوی و سلامت روانی…………………………………………………………………………………… 46 2-6-7 مقایسه هوش معنوی باهوش‌های دیگر………………………………………………………………………… 47 2-7 پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………………………….. 49 2-7-1پژوهش‌های داخلی و خارجی……………………………………………………………………………………. 49   فصل سوم:روش شناسی پژوهش 3-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 53 3-2 روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………. 53 3-3 جامعه آماری……………………………………………………………………………………………………………. 54 3-4 روش نمونه‌گیری و حجم نمونه…………………………………………………………………………………….. 54 3-5 روش جمع آوری داده ها……………………………………………………………………………………………. 54 3-6 ابزار تحقیق……………………………………………………………………………………………………………… 55 3-6-1 روایی ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 55 3-6-2 پایایی ابزار پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 56 3-7 روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………. 57 3-8 روش تجزیه‌وتحلیل داده ها…………………………………………………………………………………………. 57 فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 4-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 59 4-2 آمار توصیفی……………………………………………………………………………………………………………. 59 4-2-1 توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان………………………………………………………………………… 59 4-2-2 توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان. 60 4-3 آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………………………. 60 4-3-1 تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………….. 60 4-3-2 آزمون فرضیات اصلی تحقیق .. 62 4-3-2-1 فرضیه اصلی اول……………………………………………………………………………………………….. 62 4-3-2-2 فرضیه اصلی دوم……………………………………………………………………………………………….. 64 4-3-2-3 فرضیه اصلی سوم………………………………………………………………………………………………. 67 4-3-2-4 فرضیه اصلی چهارم……………………………………………………………………………………………. 69 4-3-3 فرضیات فرعی……………………………………………………………………………………………………… 72 4-3-3-1 فرضیه فرعی اول……………………………………………………………………………………………….. 72 4-3-3-2 فرضیه فرعی دوم……………………………………………………………………………………………….. 73 4-3-3-3 فرضیه فرعی سوم………………………………………………………………………………………………. 74 4-3-3-4 فرضیه فرعی چهارم……………………………………………………………………………………………. 75 4-3-3-5 فرضیه فرعی پنجم……………………………………………………………………………………………… 76 4-3-3-6 فرضیه فرعی ششم……………………………………………………………………………………………… 77 4-3-3-7 فرضیه فرعی هفتم………………………………………………………………………………………………. 78 4-3-3-8 فرضیه فرعی هشتم…………………………………………………………………………………………….. 79 4-3-3-9 فرضیه فرعی نهم……………………………………………………………………………………………….. 80 4-3-3-10 فرضیه فرعی دهم…………………………………………………………………………………………….. 81 4-3-3-11فرضیه فرعی یازدهم…………………………………………………………………………………………… 82 4-3-3-12 فرضیه فرعی دوازدهم……………………………………………………………………………………….. 83         فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها 5-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………… 85 5-2 نتایج و دستاوردهای حاصل از تحقیق…………………………………………………………………………….. 85 5-2-1 نتایج فرضیه‌های اصلی……………………………………………………………………………………………. 85 5-2-2 نتایج فرضیات فرعی………………………………………………………………………………………………. 86 5-3 نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 89 5-4 ارائه راهکارها و پیشنهادات………………………………………………………………………………………….. 89 5-4-1 پیشنهادات کاربردی……………………………………………………………………………………………….. 89 5-4-2 پیشنهادهای پژوهش……………………………………………………………………………………………….. 89 5-5 محدودیتهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………… 90 فهرست منابع . 91 پیوست‌ها 98 چكیده 109     فهرست جداول عنوان                                                                                                         صفحه   جدول 2-1:  مقایسه هوش معنوی و هوش متعارف………………………………………………………………….. 48 جدول 3-1: سؤالات پرسشنامه……………………………………………………………………………………………. 55 جدول 3-2 ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای پژوهش……………………………………………………………….. 56 جدول 3-2 جلسات مداخله هوش معنوی و ذهن آگاهی…………………………………………………………… 57 جدول 4-1: توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان………………………………………………………………….. 59 جدول 4-2:  توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان………………………………………………………………………. 60 جدول (4-3): بارهای عاملی متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………. 61 جدول 4-4: ضریب همبستگی، R2، آماره دوربین-واتسون………………………………………………………… 62 جدول 4-5: تحلیل واریانس……………………………………………………………………………………………….. 62 جدول 4-6: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه اول…………………………………………………….. 63 جدول 4-7: ضریب همبستگی، R2، آماره دوربین-واتسون………………………………………………………… 64 جدول 4-8: تحلیل واریانس … 65 جدول 4-9: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه . 65 جدول (4-10): تحلیل واریانس ضریب همبستگی، R2، آماره دوربین-واتسون……………………………….. 67 جدول 4-11: تحلیل واریانس……………………………………………………………………………………………… 67 جدول 4-12: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه 3 . 68 جدول 4-13: ضریب همبستگی، R2، آماره دوربین-واتسون………………………………………………………. 69 جدول 4-14 تحلیل واریانس……………………………………………………………………………………………… 70 جدول 4-15: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه 4 . 70 جدول 4-16: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 72 جدول 4-17: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه. 73 جدول 4-18: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 74 جدول 4-19: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 75 جدول 4-20: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 76 جدول 4-21: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه . 77 جدول 4-22:نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………….. 78 جدول 4-23:نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………….. 79 جدول 4-24:نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………….. 80 جدول 4-25: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه. 81 جدول 4-26: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 82 جدول 4-28: نتایج حاصل از آزمون رگرسیون برای فرضیه………………………………………………………… 83   فهرست نمودار عنوان                                                                                                         صفحه   نمودار 4-1: هیستوگرام باقیمانده استانداردشده 63 نمودار 4-2: پراکنش باقیمانده اطراف خط نرمال . 64 نمودار 4-3: هیستوگرام باقیمانده استانداردشده 66 نمودار 4-4: پراکنش باقیمانده اطراف خط نرمال . 66 نمودار 4-5: هیستوگرام باقیمانده استانداردشده 68 نمودار 4-6: پراکنش باقیمانده اطراف خط نرمال . 69 نمودار 4-7: هیستوگرام باقیمانده استانداردشده 71 نمودار 4-8: پراکنش باقیمانده اطراف خط نرمال . 71  

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

سرطان از دیرباز یک بیماری شناخته‌شده است. همچنان در ذهن مردم به‌عنوان یک بیماری مهلک به شمار می‌رود. این بیماری از سال‌ها قبل چهره خشن خود را به معرض قضاوت و دید عموم گذاشته و باورها در مورد غیرقابل درمان بودن آن قوت گرفته است. ابتلا به بیماری سرطان و تأیید آن بعد از نمونه‌برداری و گزارش آسیب‌شناسی بحران بزرگی را برای بیمار و خانواده او به همراه دارد. این مشکل بزرگ آرامش خانواده‌ها را متزلزل می‌سازد و نگرانی‌هایی را برای آن‌ها به وجود می‌آورد؛ اما به‌راستی سرطان، بیماری مهلک و خطرناکی است؟ و آیا رفتاری این‌گونه خشن و غیرقابل درمان دارد؟ در این پژوهش ضمن بحث درباره بیماری سرطان به بررسی دو روش درمانی هوش معنوی و ذهن آگاهی و تأثیر این دو در بهزیستی روان‌شناختی و امید به زندگی بیماران پرداخته می‌شود (تیرگانی، 1387).  

1-2 بیان مسئله پژوهش

در جهان امروز بیش از 200 نوع سرطان شناخته‌شده است که این سرطان‌ها می‌توانند بافت‌های مختلف بدن را احاطه کنند. سرطان نوعی بیماری است که در آن سلول‌ها توانایی تقسیم و رشد عادی خود را از دست می‌دهند و این موضوع منجر به تسخیر، تخریب و فاسدشدن بافت‌های سالم می‌شود (سازمان بهداشت جهانی[1]، 2007). سرطان‌های دوران کودکی مشتمل بر 12 بدخیمی با سبب‌شناسی و آسیب‌شناسی و میزان مرگ‌ومیر متفاوت است، از میان آن‌ها لوسمی و تومورهای مغزی شایع‌ترین بدخیمی‌های اطفال می‌باشند. اگر در کودکی ابتلا به سرطان تشخیص داده شد، باید هر چه سریع‌تر وی را یک مرکز درمانی مخصوص سرطان فرستاد. با توجه به این‌که از هر 10000 کودک فقط یک نفر به سرطان مبتلا می‌شود برای پزشک مواجه‌شدن با کودک مبتلابه سرطان غیرمعمول است (هاشمی قربان لو، 1379). در برخی از سرطان‌ها سلول‌های سرطانی از ویژگی غدد درون‌ریز برخوردار هستند و ممکن است با ترشح مواد استروئیدی موجب پیدایش افسردگی عمده در بیماران شوند. همچنین درمان‌های سخت همچون شیمی‌درمانی و درد ناشی از آن‌ها نیز بر حالت روان‌شناختی بیماران مؤثر است. این‌یک حقیقت است که واکنش افراد نسبت به بیماری خطرناکی همچون سرطان و میزان تحمل آن‌ها نسبت به در د ناشی از درمان‌های آن متفاوت است. همچنین روش‌هایی که به‌منظور کاهش درد در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود تفاوت بسزایی دارند (تیرگانی، 1387). ازجمله متغیرهایی که در افراد سرطانی[2] دچار مشکل است، بهزیستی روان‌شناختی[3] است. ریف[4] بهزیستی روان‌شناختی را تلاش فرد برای تحقق توانایی‌های بالقوه واقعی خود می‌داند. این مدل از طریق ادغام نظریه‌های مختلف رشد فردی (مانند نظریه خود شكوفایی مزلو و شخص كامل راجرز) و عملكرد سازگارانه (مانند نظریه سلامت روانی مثبت جاهودا) شکل‌گرفته و گسترش‌یافته است (کامپتون[5]، 2001). کودکان مبتلابه سرطان به دلیل درد، ترس و آسیب بدنی ناشی از این بیماری و درمان‌هایی که با آن روبرو می‌شوند، ازنظر بهزیستی روان‌شناختی در سطح پایین‌تری از کودکان عادی قرار دارند (گروسمن و نیمن[6]، 2004). مواجه و تجربه‌ی درد در این کودکان به دلایل مختلف ازجمله صدمات ناشی از زمین خوردن، بازی‌ها، خراش‌ها، تزریق واکسن‌های متداول، مراقبت‌های دندانپزشکی، دیالیز، شیمی‌درمانی و… ایجاد می‌شود. بهزیستی روان‌شناختی در مدل ریف و همکاران از شش مؤلفه تشکیل‌شده است: مؤلفه پذیرش خود به معنی داشتن نگرش مثبت به خود وزندگی گذشته خویش است. اگر فرد در ارزشیابی، استعدادها، توانایی‌ها و فعالیت‌های خود در کل احساس رضایت کند و در رجوع به گذشته خود احساس خشنودی کند، کارکرد روانی مطلوبی خواهد داشت. مؤلفه خودمختاری به احساس استقلال، خودکفایی و آزادی از هنجارها اطلاق می‌شود. داشتن ارتباط مثبت با دیگران دیگر مؤلفه این مدل به معنی داشتن رابطه با کیفیت و ارضا کننده با دیگران است. مؤلفه هدفمندی در زندگی به مفهوم دارا بودن اهداف درازمدت و کوتاه‌مدت در زندگی و معنادار شمردن آن است. تسلط بر محیط مؤلفه دیگر این مدل به معنی توانایی فرد برای مدیریت زندگی و مقتضیات آن است. مؤلفه رشد شخصی به گشودگی نسبت به تجربیات جدید و داشتن رشد شخصی پیوسته باز می‌شود (هوسر، اسپرینگر و پودروسکا[7]، 2005). کوپر[8] (2007) شیوع مشکلات بهزیستی روان‌شناختی را در کودکان سرطانی در مقایسه با گروه گواه بیشتر گزارش کرده است. ابوت و مک کنکی[9] (2006) در کودکان سرطانی مشکلات روان‌شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب، ناسازگاری اجتماعی، عواطف منفی را گزارش کرده‌اند. ازجمله متغیرهای دیگری که در افزایش طول عمر بیماران سرطانی مثمر ثمر است، امید به زندگی می‌باشد. رابینسون[10] (1983) معتقداست امید یکی از پایه‌های اصولی توازن و قدرت روانی که مشخص‌کننده دستاوردهای زندگی است؛ یعنی توانایی باوری که احساس بهتر از آینده که با نیروی نافذ خود، سیستم فعالیتی را تحریک می‌کند تا سیستم بتواند تجارب نو را کسب کرده و نیروهای تازه را در ارگانیزم ایجاد نماید و درنتیجه امید، انسان را به تلاش و کوشش واداشته و او را به سطح بالایی از عملکردهای روانی و رفتاری نزدیک می‌کند ویکی از نشانه‌های سلامت روان است (رابینسون، 1983). سازمان بهداشت جهانی (2007) در تعریف سلامتی، آن را رفاه کامل جسمانی، روانی و اجتماعی فرد و نه‌فقط بیمار نبودن تلقی می‌کند.