چکیده کهنالگوی گاو نر همچون دیگر نمادهای کهن در صنایع دستی باستانی ایران، مفهومی جاودانه دارد. در این پژوهش نخست تمامی اساطیر مرتبط با گاو نر در متون کهن بررسی شده است. سپس با استفاده از روشهای رایج در روانشناسی اعماق برای مطالعات اسطورهشناختی و نماد شناسی، اساطیر کهن ایران و مجالس نمادین منقوش بر صنایع دستی هخامنشی بررسی شده تا این مفهوم جاودانه تبیین گردد. با توجه به این نتایج، کهنالگوی گاو نر یکی از نمادهای مبین گره های موجود در قسمت تیره روان انسان(سایه) است که طی مراحل قهرمانی اسطورهای در فرایند رشد فردیت توسط انسان قهرمان قربانی میشود. در این فرایند قهرمان بر سایه خویش چیره گشته و پس از تکمیل فرآیند خودشناسی، به دوران پختگی و سرآغاز کمال راه مییابد. البته نتایج حاصل از کاربرد این روشها قطعیتی ندارند و قابل نقد و بررسی میباشند. بر اساس منابع کهن اساطیری ایران آیین قربانی بر اساس اصل تکرار آیین ازلی و به منظور نیرو دادن به خورشید برای اطمینان از گردش به موقع روز و سال و ماه انجام می شده است. کلیدواژه ها: نماد گاونر – اساطیر کهن ایران – صنایع دستی ایران – دوران هخامنشی – روانشناسی اعماق فهرست مطالب عنوان صفحه فرگرد یکم: کلیات تحقیق 1 1 -1 مقدمه 2 1 -2 اهداف تحقیق 3 1 -3 اهمیت و ضرورت تحقیق 3 1 -4 پرسش های پژوهش 3 1 -5 فرضیهها 4 1 -6 روش تحقیق 4 فرگرد دوم: گاو نر در اساطیر ایران هخامنشی 5 2 -1 آفرینش و قربانی گاو 6 2 -1 -1 گوشوروان 7 2 -1 -2 صورت فلکی ثور 8 2 -1 -3 گاو آسمانی 8 2 -2 گاو مرد 9 2 -3 پیکرگردانی شخصیتهای اساطیری به صورت ورزا 9 2 -3 -1 میترا 10 2 -3 -2 یمه، جم (جمشید) 11 2 -3 -3 فریدون، ثرئتونه 12 2 -3 -4 بهرام(ورثرغنه) و ایندرا 13 2 -3 -5 سومه، هوم 16 2 -3 -6 تیشتریه (تیشتر) 18 فرگرد سوم: مکتب اسطورهشناسی روانشناختی یا روانشناسی دین 20 3 -1 تكوین و تشکل روانی در اسطورهشناسی روانشناختی 21 3 -2 تحلیل اساطیر در اسطورهشناسی روانشناختی 22 3 -2 -1 نظریهی روانشناسی تحلیلی در مکتب اسطورهشناسی روانشناختی 23 3 -3 بنمایههای اساطیری از دیدگاه اسطورهشناسی روانشناختی 24 3 -3 -1 اساطیر یا توضیحات مفهوم امر متّعال 25 3 -3 -2 مفهوم ثنویت 27 3 -3 -3 مفهوم تثلیث 28 3 -3 -4 اسطورهی قهرمان یا آیین گذار و قربانی حیوان توتم 29 3 -4 نماد یا کهنالگو از دیدگاه اسطورهشناسی روانشناختی 31 3 -4 -1 نقش نمادها در فرایند کمالطلبی انسان 33 فرگرد چهارم: بررسی مفهوم جاودانهی کهنالگوی گاو نر در اساطیر 36 4 -1 کهنالگوهای نهفته در اساطیر قهرمانی جمشید و دیگر شخصیتهای مرتبط 39 4 -1 -1 نمادهای مرتبط با مفاهیم امر متّعال و مسیر تعالی 40 4 -2 نمادهای مرتبط با فرایند رشد فردیت در دوران قهرمانی 45 4 -2 -1 نمادهای مرتبط با مفاهیم تولّد یا گذر از جهان روح در دورهی ترفندباز 46 4 -2 -2 نمادهای مرتبط با مفاهیم ثنویت 48 4 -2 -3 نمادهای مرتبط با مفاهیم جنگ درونی یا جهاد اکبر و تثلیث 50 
4 -2 -4 نمادهای مرتبط با مفهوم قربانی گاو نر در دورهی شاخ قرمز 54 4 -2 -5 نمادهای مرتبط با مفهوم وحدت در دورهی دوقولوها 62 فرگرد پنجم: بررسی مفاهیم و صورتهای کهنالگوی ورزا در مجالس نمادین منقوش بر صنایع دستی هخامنشی 68 5 -1 صورت واقعگرایانه 69 5 -2 صُوَر مرکّب 71 5 -2 -1 گاو آسمانی (بالدار) 71 5 -2 -2 گاو آسمانی با چهرهی انسان 72 5 -3 نماد گاو جفتی (ثنویت روانی) 74 5 -3 -1 ارتباط نمادهای ثنویت و تثلیث 76 5 -4 گاو و نماد سهتایی مقدس 78 5 -5 جنگهای قهرمان 84 5 -6 گاو و گندم 88 5 -7 گاو و دیگر نمادهای حیوانی 89 5 -7 -1 گاو و ماهی 89 5 -7 -2 گاو و شیر 89 5 -7 -3 گاو و گراز 93 نتیجهگیری 95 نتیجه گیری بر اساس متون کهن اساطیری ایران 95 نتیجه گیری بر اساس علم روانشناسی 96 منابع و مآخذ 98 1 مقدمه در دوران هخامنشی صنایع دستی با نماد گاو در مراسم مذهبی و زندگی روزمره مردم کاربرد آیینی هم داشتند. نقوش موجود در صنایع دستی ایران به دلیل حفظ طرحهای اصیل و نمادهای کهن همواره پایگاهی مناسب برای ایدهپردازی هنرمندان امروز بودهاند. کهنالگوی ورزا در صنایع دستی ایران هخامنشی به دو صورت کلّی واقعگرایانه و انتزاع یافته نقش شده است، یعنی یا شکل طبیعی گاو به عنوان نماد در مجلسی استفاده شده و یا اینکه جزئی از اندام گاو مثل شاخ، گوش، دم، نیمتنه و سردیس در ترکیبی نمادین( به عنوان مثال گاو -مرد) آمده است. این دو صورت همچنین در مجالس مرکب با برخی نمادهای دیگر از قبیل انسان، خورشید، ماه، فروهر و.. نقش شده است. مجالس یادشده مفاهیمی را نمادین میسازند که حضور کهنالگوی گاو را در آثار باستانی ایران جاودانه ساخته است. مثال بارز این ادعا مجلس نمادین گرفت و گیر شیر و گاو در تخت جمشید است. در این پژوهش تلاش خواهد شد تا برای آشنایی هر چه بیشتر اهل هنر با مفاهیم جاودانهی نهفته در پس نمادها، مفهوم کهنالگوی گاو از دریچهی اساطیر کهن ایرانی بررسی گردد. اسطورههای کهن نیز به نوبهی خود برای انتقال مفاهیم از زبانی رمزآلود بهره میجستهاند. امروزه برای درک مفاهیم رمزآلود اساطیری علومی نوین از جمله زبانشناسی و روانشناسی به کمک اسطورهشناسان و دینپژوهان شتافتهاند. مکاتب روانشناسی نوین میکوشند با پژوهش در اساطیر به مفاهیم نمادین کهنالگوهای جاودانه دست یابند. برای نیل بدین هدف در این پژوهش پس از بررسی اساطیر مرتبط با گاو و نقشی که گاو در این اساطیر بر عهده دارد، با استفاده از شیوهی تحلیل اساطیر در مکتب اسطورهشناسی روانشناختی(نظرات یونگ) -یا همان روانشناسی اعماق – به عنوان یکی از مکاتب رایج در تحلیل اساطیر و جنبههای رازآلود آن، تلاش شده است تا مفهوم جاودانهی کهنالگوی ورزا در مجالس نمادین هخامنشی با توجه به اساطیر کهن ایران مورد تحلیل بررسی قرار گیرد. اکثر پژوهشهای دانشگاهی بر اساس مکاتبی نظیر اسطورهشناسی زبانشناختی و یا آرای دکتر مهرداد بهار، که خود بر پایهی نظرات میرچا الیاده و نظریهی مادرسالاری استوار میباشد، صورت گرفته است. برخی دیگر با تاکید خاص بر ادبیات عوام و با استفاده از مکتب ساختارشناسی اشخاصی چون کاسیرر انجام شده است. استفاده از مکتب اسطورهشناسی روانشناختی نیز بدین دلیل است که تاکنون در داخل کشور پژوهشی در سطح دانشگاهی بر اساس آن صورت نگرفته و به بوتهی نقد اساتید صاحبنظر سپرده نشده است. البته باید تاکید کرد که مکتب یادشده همانند دیگر مکاتب حوزهی نماد و اسطوره، تنها یک فرضیه است و نه یک نظریۀ قطعی و نتایج به دست آمده بر اساس اصول مطروحه در آن نیز هیچ قطعیتی ندارد. از آنجایی که در این پژوهش تحلیل مجالس نمادین نیز با استفاده از نتایج یاد شده صورت خواهد پذیرفت، لازم است تأکید شود که با توجه به آرای اساتید محترم، این نوع تحلیلها نیز جنبهی تجربی داشته و اثبات شده نیستند. به همین سبب تلاش شده است تا نتیجه گیری نهایی پژوهش بر اساس متون کهن ایران صورت پذیرد. امید است تا انرژی ذهنی مصروفه در انجام مراحل دشوار این پژوهش مثمر ثمر بوده و راهگشای تحقیقات بعدی در زمینه پیوند نمادها با روان انسان باشد. 1 -2 اهداف تحقیق بررسی اشکال مختلف نقش گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی اثبات نمادین بودن نقش گاو بررسی مفهوم نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی مطالعهی ارتباط اسطورهای نماد گاونر با دیگر عناصر نمادین در صنایع دستی ایران هخامنشی 1 -3 اهمیت و ضرورت تحقیق صنایع دستی ایران هخامنشی نمایش دهنده باورهای هنرمندان و مردمان ایران در دوران هخامنشی است. فراوانی نماد گاونر در صنایع دستی ایران کهن و هنرهای سنتی امروزین، نشان دهنده نقش پر اهمیت این جاندار در باورهای ایرانیان باستان است. بررسی مفهوم نماد گاو نر در صنایع دستی ایران در دوران هخامنشی تحقیقی است جهت تولید دانش نظری برای افزایش آگاهی طراحان صنایع دستی در زمینه نماد و اسطوره. 1 -4 پرسشهای پژوهش آیا نقش گاو نر یک نماد است؟ گاو نر به چه اشکالی در صنایع دستی هخامنشی اجرا شده است؟ فراوانی نماد گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی به چه دلیل است؟ گاو نر در اساطیر ایران با کدام ایزدان در ارتباط است؟ کارکرد نماد گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی چیست؟ نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی با کدام یک از عناصر تصویری نمادین دیگر در ارتباط است؟ 1 -5 فرضیهها نقش گاو نر یک نماد است و دارای یک مفهوم کهنالگویی مشخص است. کهنالگوی گاو نر به صورت واقعگرایانه و همچنین در حالت انتزاع یافته نقش شده است. فراوانی نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی به دلیل اهمیت آن در اساطیر ایران است. گاو نر در اساطیر ایران با ایزدانی که در اساطیر نقشی در ارتباط با چهارپایان بر عهده دارند، در ارتباط است. نماد گاو نر در صنایع دستی ایران کهن کارکردی تعویذگونه و برای محافظت داشته است. نماد گاونر با برخی از دیگر عناصر نمادین از جمله ماه در ارتباطی اسطورهایست. 1 -6 روش تحقیق روش تحقیق از نظر هدف: نظری روش تحقیق از نظر روش: توصیفی روش یافته اندوزی (روش گردآوری دادهها): کتابخانه ای و میدانی روش تجزیه و تحلیل:تطبیقی فرگرد دوم: گاو نر در اساطیر ایران گاو نر در متون اساطیری و حماسی ایران به شخصیتهای متعددی نسبت داده شده است. و همچنین به عنوان موجودی مقدس برای مقاصد خاصی قربانی شده است. در فرگرد پیش رو به منظور بررسی نقش ورزا در اساطیر ایران هخامنشی در بند یکم در مورد آفرینش و قربانی گاو مطالبی که از منابع معتبر استخراج شده است، آورده خواهد شد. در بند دوم در مورد پیکرگردانی شخصیتهای اساطیری به صورت ورزا نکاتی ارائه خواهد شد. در متون پهلوی در مورد آفرینش و قربانی گاو بخصوص در بندهش و گزیدههای زاداسپرم مطالبی ذکر شده است. 2 -1 آفرینش و قربانی گاو ایرانیان باستان عقیده داشتند که هستی در مینو آفریده شد. آسمان نخستین بخش از جهان بود كه آفریده شد. پس از آن آب، و سپس زمین آفریده شد. بعد از اینها نوبت به نخستین نمونه حیوانات رسید و گاو یکتا ( اِوَگدات) آفریده خلق شد. کیومرث نمونه نخستین مردمان پس از گاو آفریده شد»(کرتیس بیتا، 130). هنگامی كه اول بار آفریدگان به وجود آمدند، در حالت «مینویی» بودند: درخت بدون پوست و خار بود، و گاو سفید و درخشنده همچون ماه، و گیومرث كه نمونه نخستین انسان است، همچون خورشید می درخشید(هینلز 1975، 87). در این اسطوره ارتباط گاو با ماه و ارتباط نخستین انسان یا نمونه شهریار زمینی با خورشید بیان شده است و در فرگردهای آتی بدانها پرداخته خواهد شد. طبق روایات زرتشتی، گیومرث و گاو سه هزار سال را به نیکی سپری کردند اما اهریمن در نخستین حمله اش به جهان گیومرث و گاو نخستین را كشت. اهریمن در حمله به دنیای ساخته اورمزد دیو آز و گرسنگی و مرگ، استویدات، را برای نابودی ورزا، گاو نخستین فرستاد. دیو بر گاو چیره شد و ورزا از لاغری جان سپرد. از از اندام های او این حیوان چندین گونه دانة گیاهی و خوراكی و انواع گیاهان دارویی آغاز به روئیدن‌كردند. نطفه گاو به ماه رسید و در آنجا پالوده شد. در ابتدا یک جفت گاو نر و ماده و از آنها انواع مختلف حیوانات و چهارپایان سودمند به وجود آمدند. به همین گونه، چون کیومرث درگذشت، نطفه او را زمین پذیرفت. از تن او كه از فلز بود، انواع مختلف فلزات به زمین رسید و از نطفه او مشی و مشیانه كه نخستین زوج بشر بودند، از زمین روییدند. اهورامزدا فروهر کیومرث را به خورشید پایه فرستاد و از آنروز تابحال از طریق خورشید میدرخشد( shaki, 2000 )و(Malandra,2001).
فرم در حال بارگذاری ...