وبلاگ

فصل نخست: مفاهیم و کلیات پژوهش 2
-1-1 مقدمه 3
-2-1 بیان مسئله 5
-3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق 8
-4-1 اهداف تحقیق 10
1-5- سوالات تحقیق 11
1-6-فرضیه های تحقیق 11
1-7- پیشینه تحقیق 12
1-7-1-پیشینه مطالعات جغرافیایی جرم 12
1-7-2- پیشینه‌ی جغرافیای جرایم شهری 15
1-7-3-پیشینه مطالعات پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی 18
1-7-4-منابع داخلی تحقیق 20
1-8-سازماندهی تحقیق 25
فصل دوم: مبانی نظری و ادبیات تحقیق 27
-1-2 مبانی نظری 28
2-1-1-مکان‌های جرم‌خیز 28
2-1-2-اهمیت کانون‌‌های جرم‌خیز 30
2-1-3-شناسایی کانون‌‌های جرم‌خیز 31
2-1-4-تحلیل زمانی کانون‌‌های جرم‌خیز 33
2-1-5-عوامل موثر در شکل‌گیری مکان‌های جرم‌خیز 33
2-2-مفهوم پیشگیری از جرم 38
2-2-1-انواع روش‌های پیشگیری از جرم 40
2-2-1-1- پیشگیری کیفری از جرم 40
2-2-1-2- پیشگیری غیر کیفری از جرم 40
2-2-2-معایب پیشگیری وضعی 42
2-2-3-مزایای پیشگیری وضعی 43
2-2-3-مراحل پیشگیری 44
2-2-4-مختصات پیشگیری وضعی 45
2-2-5-روش‌های پیشیگیری وضعی از جرم 46
2-2-6-افزایش خطر ارتکاب جرم 47
2-2-7-شمای افزایش خطر ارتکاب جرم 47
2-2-8-کاهش جاذبه آماج‌ها 48
2-3-سرقت 48
2-3-1-تاریخچه سرقت 49
2-3-2- انواع سرقت 51
2-3-3-انواع سرقت به اعتبار شدت و ضعف مجازات (حقوقی) 52
2-3-4-انواع سرقت به اعتبار نحوه عمل عامل 52
2-3-5-انواع سرقت به اعتبار مال مسروقه 52
2-3-6-انواع سرقت از اماکن به اعتبار محل آن 52
2-3-7-انواع سرقت از اماکن به اعتبار راه‌های ورود سارق 52
2-4-علل و انگیزه‌‌های سرقت 54
2-4-1-علل زیست شناختی 54
2-4-2-علل روانشناختی 54
2-5- پیشگیری از سرقت منازل 56
2-6-عوامل موثر در کاهش سرقت منزل 56
2-7-اقدامات نیروی انتظامی‌در مورد سرقت منازل 57
2-8-مرور نظری (نظریه‌ها و دیدگاه‌های علمی ‌مرتبط با موضوع) 62
2-8-1-نظریه پیشگیری وضعی 62
2-8-2- نظریه پیشگیری مکانی از جرم 64
2-8-3- نظریه پیشگیری اصلاحی 65
2-8-4- نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیط 65
2-8-5- نظریه ترکیبی جرم 69
2-8-6- نظریه پنجره‌‌های شکسته 69
2-8-7- نظریه سفر‌های مجرمانه 70
2-9- چارچوب نظری تحقیق 71
2-9-1- نظریه فعالیت روزمره 72
2-9-2- نظریه الگوی جرم 74
2-9-3- نظریه انتخاب منطقی 75
فصل سوم: روش شناسی تحقیق 78
3-1-مقدمه 79
3-2- روش تحقیق 80
3-2-1- نوع و روش تحقیق 80
3-2-2- ابزار گردآوری اطلاعات 80
3-2-3- شیوه اجرا و واحد تحلیل 81
3-2-3-1) شیوه اجرا 81
3-2-3-2) واحد تحلیل 84
3-2-4- قلمرو تحقیق 84
3-2-4-1- قلمرو مکانی 84
3-2-4-2- قلمرو زمانی 84
3-2-4-3-قلمرو موضوعی 85
3-2-5- روش‌ها و تکنیک‌‌های آماری 85
3-3- شناسایی متغیرها 85
3-3-1- متغیر وابسته 85
3-3-2- متغیر مستقل 86
3-4- جامعه آماری و نمونه 87
3-4-1- جمعیت آماری 87
3-4-2- جامعه نمونه آماری 87
3-4-3- نمونه گیری و شیوه انتخاب 88
3-5-روایی و پایایی تحقیق 88
3-5-1- روایی ابزار سنجش 88
3-5-2- پایایی ابزار سنجش 88
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 90
4-1-توصیف داده ها 91
4-1-1- سن کارکنان پلیس پیشگیری 91
4-1-2- سن کارشناسان آگاهی 93
4-1-3- تحصیلات کارکنان پلیس پیشگیری 95
4-1-4- تحصیلات کارشناسان آگاهی 96
4-1-5-سابقه خدمت کارکنان پلیس پیشگیری 99
4-1-6-سابقه خدمت کارشناسان آگاهی 101
4-2-آمار استنباطی 103
4-3-1- بررسی نرمال بودن توزیع جامعه 103
4-3-آمار تفصیلی مربوط به سوالات سارقین 112
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادت 118
5-1- نتیجه‌گیری 120
5-1-1- نتایج عمده تحقیق 121
5-1-2- پیشنهادات 122
منابع و مآخذ 124
 
«فهرست جداول»
جدول 4-6-نتایج آزمون کلموگروف – اسمیرنوف فرض نرمال بودن توزیع جامعه 103
جدول 4-7-نتایج ضریب همبستگی پیرسون فرضیه اول 104
جدول4- 8- ضریب تعیین رگرسیون برای فرضیه اول 104
جدول4- 9- معادله خط رگرسیون 105
جدول 4-10-نتایج ضریب همبستگی پیرسون فرضیه دوم 106
جدول4-11 – ضریب تعیین رگرسیون برای فرضیه دوم 106
جدول4- 12- معادله خط رگرسیون 107
جدول 4-13-نتایج ضریب همبستگی پیرسون فرضیه سوم 108
جدول4- 14- ضریب تعیین رگرسیون برای فرضیه سوم 108
جدول4- 15- معادله خط رگرسیون 109
جدول 4-16-نتایج ضریب همبستگی پیرسون فرضیه چهارم 110
جدول4- 17- ضریب تعیین رگرسیون برای فرضیه چهارم 110
جدول4- 18- معادله خط رگرسیون 111
 
 

چکیده:
مكان نقش بسیار مهم و غیر قابل انکار در وقوع یا پیشگیری از جرایم را ایفا می‌كند. مجرمان، بیشتر مناطقی را برای ارتكاب جرم بر می‌گزینند، كه وقوع جرم در آنها راحت تر بوده و امكان مشاهده و دستگیری آنان در آن مناطق كمتر باشد؛ هدف این تحقیق، شناخت شگرد‌های سارقین و تبیین عوامل موثر در انتخاب مکان ارتکاب جرم از سوی آنان و آشنایی با شرایط محیطی (ویژگی‌‌های شهرسازی و معماری) و ارتباط آن با فراوانی وقوع جرم سرقت از منازل در شهر شهرکرد جهت پیشگیری از جرائم از طریق پیشگیری مکانی می‌باشد. در این تحقیق پرسش‌نامه با 22 سؤال اصلی از پرسنل پلیس آگاهی و پیشگیری ‌شهرستان شهرکرد به عنوان ابزار اصلی جمع‌آوری اطلاعات است که در قالب مقیاس ترتیبی سازماندهی و سؤال‌ها با پنج گزینه‌ای نظرسنجی شد. همچنین پرسش‌نامه‌ای شامل 29 سؤال ترکیبی از سارقین زندانی شهرستان شهرکرد تنظیم و مورد نظرسنجی قرار گرفت. لذا نتیجه تحقیقات حاکیست که بین شرایط محیطی محل وقوع جرم و انتخاب مکان جرم از سوی سارقین رابطه وجود دارد همچنین بین طرح و نقشه‌ی قبلی سارقین و انتخاب مکان جرم از سوی آنان رابطه وجود دارد و در نهایت اینکه بین موقعیت زمانی ارتکاب جرم و خصوصیات و ویژگی‌‌های فردی سارقین و انتخاب مکان جرم سرقت منزل رابطه  وجود دارد. موضوع این پژوهش بررسی عوامل موثر در انتخاب مکان جرم از سوی مجرمان(مطالعه موردی سرقت منازل در شهرستان شهرکرد طی سال‌های 1393-1383) می‌باشد که پژوهش حاضر از نظر نوع «توصیفی تحلیلی» و از نظر هدف «کاربردی» است. با توجه به ویژگی موضوع مورد بررسی در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده می‌شود.
واژگان کلیدی: سرقت، منزل، مکان وقوع جرم، ارتکاب جرم، سارقین.

فصل نخست:
 

 مفاهیم و کلیات پژوهش
-1-1 مقدمه:
در هر جامعه‌ای وقوع جرم آفت بزرگ اجتماعی ا   ست و افزایش ارتکاب بیش از اندازه جرایم، مخصوصاً جرایم خشونت‌بار توسط بزه‌کاران از مصادیق بارز ناامنی است و این امر سبب می‌شود که در بین مردم چهره دولت و اقتدار پلیس به شدت تضعیف شود. امنیت را از نعمت‌‌های مجهول الهی نامیده‌اند که در صورت وجود، همچون سلامتی چندان توجهی به آن نمی‌شود ولی هرگاه به‌نحوی جامعه دچار اخلال گردد اهمیت ویژه آن نمایان می‌گردد، از نظر اجتماعی سنگ‌بنا و زیر ساخت هر نوع فعالیت را منوط به وجود امنیت می‌نامند به تعبیری حیات یک جامعه با وجود امنیت تضمین می‌گردد.(توکلی، 1384، 3) بدیهی‌است عوامل گوناگونی در وقوع جرائم دخالت دارند و کنترل برخی از آن عوامل از حیطه کار پلیس خارج است و به همین دلیل است که پلیس به تنهایی قادر نیست که بر مشکلات پیشگیری از جرائم غلبه کند و از طرفی پیشگیری از جرائم نیازمند بودجه و اعتبارات، تجارب و آموزش و درایت و این امر مهم هزینه‌‌های زیادی را طلب می‌کند. ارکان اصلی هر بزه‌کاری سه عامل: 1) جرم 2) مجرم 3) بزه‌دیده است لذا برای پیشگیری از جرائم ضروریات هر سه عامل فوق هم‌زمان مد نظر قرار گیرند و با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی، اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی و. .. مطالعه و بررسی شوند. جرائمی ‌همچون سرقت که بر علیه اموال و مالکیت مردم صورت می‌‌گیرد یکی از مهم‌ترین مشکلات و آسیب‌‌های اجتماعی است که زمینه را برای پیدایش انحرافات و خطرات دیگر فراهم می‌کند و اساساً سرقت سبب تزلزل امنیت اقتصادی شده و مردم را از کار و فعالیت دلسرد می‌کند، زیرا کوشش خود را نابود شده می‌بیند و به همین منظور در همه جوامع آن را امری خلاف شرافت انسانی به حساب می‌آورند. سرقت منزل را می‌توان مادر سرقت‌ها نامید زیرا منزل مکانی است که فرد جسم، جان، شرف، ناموس خود را در آن حرز می‌گذارد و همه اسرار و رموز پنهانی زندگیش در آن قرار داده در صورتی‌که اگر این حرز بشکند فرد بطور کامل احساس ناامنی خواهد کرد از طرف دیگر در بین سرقت‌ها، سرقت منزل به لحاظ حساسیتی که دارد سریعاً اذهان عمومی‌ را مشوش نموده و جو ناامنی و بی اعتمادی آحاد مردم را نسبت به پلیس نشان می‌دهد. (شعبانی، 1385، 3). طبق بررسی‌‌های بعمل آمده آمار ارتکاب بعضی از انواع سرقت به جهت توسعه شهرها و افزایش جمعیت، سیر صعودی داشته است. اندیشمندان دریافته‌اند مکان، انسان، زمان سه عنصر اصلی شکل‌گیری کجروی‌‌های اجتماعی است. بنابراین تفاوت‌ در ساختار مکانی، خصوصیات رفتاری در کنار عامل زمان موجب می‌شود تا توزیع فضایی، زمانی نوع و میزان جرائم در سطح شهر یکسان نباشد. و در برخی محدوده‌ها بدلیل ویژگی‌‌های کالبدی حاکم بر آن و خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنین آن ارتکاب جرم بیشتر باشد. مهمتر اینکه تحقیقات نشان می‌دهد بزه‌کاران در انتخاب مکان و زمان جرم اغلب منطقی عمل نموده به دنبال کم خطرترین و مناسب‌ترین فرصت‌ها و شرایط (مکانی و زمانی) برای بزه‌کاری هستند. بدین ترتیب در محدوده شهرها کانون‌‌هایی شکل می‌گیرد که دارای فرصت‌ها و اهداف مجرمانه بیشتر و به تبع آن جرائم بسیار بالاتری دارند. لذا با شناخت رابطه بین نوع و میزان جرم و ویژگی‌‌های مکانی و محیطی محل وقوع جرم آنها می‌توان با استفاده از اصول پیشگیری از جرم از طریق طراحی و معماری مناسب این گونه فضاها نسبت به مدیریت محیط فیزیکی اقدام نمود تا بدینوسیله امکان کنترل، پیشگیری و کاهش نرخ ناهنجاری‌‌های شهری فراهم آید.
هدف این تحقیق، شناخت شگرد‌های سارقین و تبیین عوامل موثر در انتخاب مکان ارتکاب جرم از سوی آنان و آشنایی با شرایط محیطی (ویژگی‌‌های شهرسازی و معماری) و ارتباط آن با فراوانی وقوع جرم سرقت از منازل جهت پیشگیری از جرائم از طریق پیشگیری مکانی می‌باشد تا با شناخت اصولی الگو‌های رفتار مکانی سارقین و ویژگی‌‌های شهرسازی و ارتباط بین نوع و میزان سرقت منازل با کاربری اراضی شهر شهرکرد به افزایش‌ امنیت شهری و کاهش فرصت‌های جرم‌خیز دست یابد.

-2-1 بیان مسئله
مكان نقش بسیار مهم و انكار ناشدنی در وقوع یا پیشگیری از وقوع جرایم ایفا می كند. مجرمان، بیشتر مناطقی را برای ارتكاب جرم بر می گزینند، كه وقوع جرم در آنها راحت تر بوده و امكان مشاهده و دستگیری آنان در آن مناطق كمتر باشد. پدیده سرقت، امروزه امنیت اجتماعی اقتصادی شهروندان را تهدید و به نوعی با نظم و امنیت کشور در ارتباط است و لذا باعث ایجاد ناامنی در جامعه می‌گردد و لطمات روحی و جسمی ‌که شهروندان به اصطلاح مال باختگان از این رهگذر متحمل می‌شوند حتی بعد از کشف سرقت و دستگیری سارق یا سارقین تا مدت‌‌های مدیدی مرتفع نخواهد شد. پیشگیری از وقوع سرقت و دیگر جرائم از وظایف اساسی و عمده نیروی انتظامی‌ میباشد و انتظارات مردم در زمینه‌ی پیشگیری از جرائم خصوصاً سرقت منازل در سطح وسیعی است و مردم عملکرد و میزان تلاش نیروی انتظامی ‌را در برقراری امنیت و جلوگیری از جرائم و به ویژه سرقت منازل ارزیابی می‌نمایند.
از دیرباز شناسایی عوامل بروز جرم و سعی در از بین بردن این عوامل و یا کاهش اثرات آن، مهمترین راهکار پیشگیری از وقوع ناهنجاری‌ها شناخته شده است. از آنجا که تمامی ‌ناهنجاری‌‌های اجتماعی که تحت‌عنوان جرم تعریف می‌شود به هر نحو که از انسان سر بزند دارای بستر زمانی و مکانی است و به دیگر سخن اعمال مجرمانه در ظرف زمانی و مکانی خاص شکل می‌گیرد، این رفتارها را از یکدیگر متمایز می‌سازد. از این رو تفاوت‌ در ساختار مکانی، خصوصیات رفتاری در کنار عامل زمان موجب می‌شود تا توزیع زمانی فضایی جرایم در محدوده شهرها یکسان نباشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی ساخت و ساز‌های  شهری به دلیل ویژگی‌‌های کالبدی حاکم بر آن و به همراه خصیصه‌‌های اجتماعی و اقتصادی ویژه‌ای که ساکنین و استفاده‌کنندگان از این فضاها از آن برخوردارند باعث می‌شود تا نرخ بزه‌کاری در این محدوده‌ها بیشتر باشد به عکس تعدادی از فضا‌های شهری با ویژگی‌‌های کالبدی خاص، مانع و بازدارنده ارتکاب جرائم هستند. از طرفی این نکته به اثبات رسیده است که مجرمین در ارتکاب جرم اغلب دست به انتخاب‌‌های کاملاً منطقی می‌زنند و به دنبال ساده ترین، کم خطرترین و مناسب‌ترین فرصت‌ها و شرایط برای ارتکاب جرم هستند، لذا در محدوده شهرها مناسب‌ترین محل را برای انجام عمل مجرمانه خود بر می‌گزینند. بدین ترتیب در سطح شهرها کانون‌هایی شکل می‌گیرد که دارای تعداد فرصت‌ها و اهداف مجرمانه بیشتر و به تبع آن تعداد جرائم بسیار بالاتری است که اصطلاحاً تحت عنوان « کانون‌‌های جرم‌خیز» شناخته می‌شوند (کردلو، 1384، 4) شناسایی کانون‌‌های جرم‌خیز و تحلیل مشکلات کالبدی، خصوصیات فرهنگی و اجتماعی ساکنین و استفاده‌کنندگان از این محل‌ها از جهات مختلف حائز اهمیت بسیار می‌باشد از جمله جهات، اهمیت شناسایی کانون‌‌های جرم‌خیز شهری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :
الف – سیاست گذاران و دست اندرکاران شهری بهتر می‌توانند محدوده‌‌های آلوده شهری را تحت کنترل درآورده، نیرو، توان، امکانات و تجهیزات خود را در آن محدوده‌ها متمرکز کنند. (مثلاً تعداد گشت‌ها را بیشتر کنند)
ب– نسبت به بررسی و مطالعه دلایل و عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی موثر در وقوع بزه در این محل‌ها را شناسایی نموده و اقدام به برنامه‌ریزی جهت از بین بردن یا کاهش اثرات این عوامل در سطح شهر نمایند. (مثلاً نورپردازی معابر این محدوده‌ها را بهتر نمایند).
ج- برخی محدوده‌‌های مستعد جرم‌خیز شهری در آینده را پیش‌بینی نمایند.
د- زمانها و مکان‌های بحرانی برای وقوع بزه‌‌های خاص را با توجه به محل‌‌های مناسب‌ وقوع آنها پیش‌بینی نمایند.
ه – در جهت دستگیری بزه‌کاران حرفه‌ای یا با سابقه بهتر عمل نمایند.
بنابراین چنانچه بتوان از نقطه نظر مکانی فضای امکان ارتکاب جرم و فرصت‌های کجروی را از مرتکب آن گرفت و یا این فرصت‌ها را کاهش داده و به حداقل رسانید، جامعه سریع‌تر راه سلامت را پیموده و نرخ تبهکاری در شهر به طور قابل ملاحظه های کاهش خواهد یافت. (کلانتری، 1380، 40).
از آن جا که بیشتر ناهنجاری‌ها در حوزه‌‌های شهری اتفاق می‌افتد، برنامه‌ریزی شهری به ‌عنوان علم هدایت نحوه رشد شهرها و ساماندهی محیط فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی شهرها نقش بسیار مهمی ‌در بهبود شرایط زندگی و افزایش ایمنی و سلامت اجتماعی داشته و می‌تواند در زمینه کاهش ناهنجاری‌‌های اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین ضرورت دارد متخصین جرم‌شناسی و مسئولین قضایی و انتظامی ‌در راستای سیاست‌های پیشگیرانه برای کنترل بزه‌کاری از دستاورد‌های علمی ‌برنامه ریزان شهری استفاده نمایند و عوامل مکانی و فضایی موثر در وقوع بزه‌کاری را شناسایی کرده و سپس با استفاده از شیوه‌‌های نوین پیشگیری منجمله