شواهد موجود حاکی از آن است که حرفه ای گری رو به کم رنگ شدن میرود. دندانپزشکان امروزی با موارد و مشکلات تهدید کننده ارزشها مواجه هستند. از جمله موارد تهدیدکنندهی حرفهایگری یک سری واقعیت های زمان معاصر میباشد. به عنوان مثال، اگر دندانپزشکان قدیمیتر، به دلیل احترام و موقعیت حرفه دندانپزشکی آن را انتخاب می کردند و ترجیح میدادند با این انتخاب خود رئیس خود باشند، چنین انتظاری برای بسیاری ازدندانپزشکان، به دلیل محدودیت های جوامع امروزی بی نتیجه مانده است. چنین انتظارات برآورده نشده و ناکامی حاصل از آن موجب ناامیدی شده و در نتیجه پایبندی به تعهدات حرفه ای گری را مشکل میسازد.(۱۷)
مانع دیگری که به وسیله دندانپزشکان امروز بر سر راه حرفه ای گری تجربه میشود، ورود تجارت به حرفه دندانپزشکی است. اخلاق دنیای تجارت، تهدید کننده اخلاق حرفه ای گری است (۱۷). دندانپزشکانی که آگاهانه یا ناآگاهانه این دیدگاه را پذیرفتهاند که دندانپزشکی فقط یک شغل است مانند مشاغل دیگر، و بر اساس این دیدگاه عمل کردهاند در واقع هویت خود به عنوان افراد حرفه ای را دچار خدشه نموده اند.
یکی دیگر از تهدیدهای حرفه ای گری به خصوص در مورد دانشجویان فشار اطرافیان می باشد. تجارب منفی از رفتارهای حرفه ای، استرس های غیر ضروری در محیط های بیمارستانی، و تهدید و تحقیر دانشجویان موارد شایعی هستند که میتوانند عوارضی هم برای دانشجویان و هم برای بیماران به دنبال داشته باشند. نکته اینجاست که زمانی که دانشجویان چنین موارد و مشکلاتی را مطرح نمیکنند، این خطر را خواهد داشت که چنین مواردی را مجاز میدانند و در آینده ممکن است مرتکب رفتارهای غیر حرفه ای شوند.
از آنجایی که حرفهایگری گوهر و ماهیت ارتباط بین بیمار و دندانپزشک میباشد و با در نظر گرفتن تهدیدهای موجود بر سر راه حرفه ای گری در پزشکی و لزوم مقابله با این تهدیدها برای حفظ استانداردهای حرفه ای گری، دانشگاه های علوم پزشکی مسئولیت بزرگتری در قبال جامعه به عهده خواهند داشت که اطمینان حاصل کنند نسل آینده دندانپزشکان از توان کافی برای مقابله با این تهدیدات برخوردار هستند. دانشکده های دندانپزشکی موظف هستند که اطمینان حاصل کنند برنامه های آموزشی طراحی شده آنان، به طور آشکاری در پرورش و ایجاد ویژگی های حرفه ای گری در دانشجویان نقش دارد. به عبارت دیگر، پرورش ویژگی های حرفه ای گری باید جزو اهداف آموزشی دانشکده دندانپزشکی قرار گیرد.
در راستای رسیدن به این اهداف، بررسی و ارزیابی پایهای درک دانشجویان از مفهوم حرفهایگری یک قدم اساسی محسوب میگردد. ارزشیابی حرفهایگری میتواند علاوه بر نقشی که در شناسایی افراد مستعد از نظر بروز رفتارهای غیرحرفهای در آینده داشته باشد، نقش مهمی در آموزش حرفهایگری بازی کند. برخی روشهای ارزشیابی مورد استفاده در مطالعات عبارتند از خودارزشیابی، ارزشیابی توسط یاران آموزشی، ارزشیابی توسط مشاهده رفتار و غیره. در این مطالعه شیوهی خود ارزشیابی به وسیله پرسشنامه انجمن آموزش دندانپزشکی آمریکا برگزیده شد. بنابراین همانگونه که در بالا ذکر گردید با توجه به اهمیت دانشکده های دندانپزشکی در شکلگیری شخصیت حرفهایگری، نتایج به دست آمده از این مطالعه می تواند به عنوان معیار مورد اعتمادی از وضعیت میزان آگاهی و درک دانشجویان از حرفهایگری باشد و ضمنا می تواند در برنامه ریزی های آموزشی دانشجویان و دستیاران، اصلاحاتی را در جهت ارتقای حرفهایگری در حیطه های نظری و کاربرد بالینی منجر گردد.
| جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید. |
اهداف و فرضیات
الف) هدف کلی:
مقایسه مفهوم حرفهایگری در دندانپزشکی از نظر دانشجویان سالهای مختلف دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
ب) اهداف اختصاصی:
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال اول دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال دوم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال سوم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال چهارم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال پنجم دندانپزشکی
تعیین مفهوم کلی حرفه ای گری از نظر دانشجویان سال ششم دندانپزشکی
تعیین رابطه مفهوم کلی حرفه ای گری با جنسیت
تعیین رابطه مفهوم کلی حرفه ای گری با بومی یا غیر بومی بودن
ج) اهداف کاربردی:
وضعیت فعلی رشد حرفه ایگری در دانشجویان مشخص و برای آن برنامه ریزی خواهد شد.
سوالات و فرضیات پژوهش:
دانشجویان سال اول چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
دانشجویان سال دوم چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
دانشجویان سال سوم چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
دانشجویان سال چهارم چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
دانشجویان سال پنجم چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
دانشجویان سال ششم چه مفهومی از حرفه ایگری در دندانپزشکی را در ذهن خود دارند؟
آیا دانشجویان دختر و پسر درک متفاوتی از حرفه ایگری در ذهن دارند؟
آیا دانشجویان بومی و غیر بومی درک متفاوتی از حرفه ایگری در ذهن دارند؟
فصل دوم:
روش کار
نوع مطالعه:
این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی (cross sectional) می باشد.
حجم نمونه:
کلیه دانشجویانی که در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ مشغول به تحصیل در دانشکده دندانپزشکی مشهد بودند و معیارهای مطالعه را دارا بودند وارد مطالعه شدند.
زمان و مکان اجرای تحقیق:
این تحقیق در سال تحصیلی ۹۲-۱۳۹۱ در دانشکده دندانپزشکی مشهد انجام گرفت.
روش نمونه گیری:
نمونه گیری به صورت سرشماری انجام گرفت.
معیار های ورود و خروج مطالعه:
معیار های ورود:
دانشجوی دندانپزشکی، دانشکده دندانپزشکی مشهد- دوره عمومی- سال اول تا ششم
معیار های خروج:
دانشجویان مهمان و انتقالی، دانشجویانی که تمایلی به شرکت در طرح و پر کردن پرسشنامه ندارند.
روش جمع آوری داده ها:
اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه و به روش میدانی ثبت شد.
جمعیت مورد مطالعه:
جامعه آماری دانشجویان سال اول تا ششم دندانپزشکی دانشکده دندانپزشکی مشهد بودند که معیارهای ورود مطالعه را داشتند .
روش پژوهش:
این مطالعه با بهره گرفتن از ابزار ADEA بر روی کلیه دانشجویان سال های اول تا ششم دندانپزشکی دوره عمومی دانشکده دندانپزشکی مشهد که معیارهای ورود مطالعه را دارند انجام شد. ابزار ADEA پرسشنامه ای جهت ارزیابی حرفهایگری در دندانپزشکی است که توسط “انجمن آموزش دندانپزشکی آمریکا” طراحی گشته است. این پرسشنامه شامل ۶ بخش و ۷۷ سوال می باشد(پیوست دوم) که به ترتیب عبارتند از: صلاحیت(۱۴ سوال)، عدالت(۱۲سوال)، صداقت(۸سوال)، مسئولیت پذیری(۱۳سوال)، احترام(۱۷سوال) و تمایل به خدمت(۱۲سوال). این پرسشنامه پس از ترجمه، ویرایش و باز ترجمه جهت بررسی روایی محتوا و روایی صوری به ۱۰تن از اساتید صاحب نظر حرفهایگری در دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارائه گردید. پس از بررسی و اعمال نظرات، ۱ سوال از قسمت صلاحیت، ۵ سوال از قسمت عدالت، ۵سوال از قسمت مسئولیت پذیری، ۵سوال از قسمت احترام و ۴ سوال از قسمت تمایل به خدمت حذف گردید طوری که در مجموع ۵۶ سوال برای انجام این طرح انتخاب گردید. پس از اصلاح پرسشنامه به علت حذف تعدادی سوال پایایی آن نیز با انجام یک مطالعه پایلوت یا اولیه با شاخص آلفای کرونباخ ۸۳/۰مورد تأیید قرار گرفت. پس از بررسی و مشورت با اساتید آمار گروه آموزش پزشکی نحوهی پاسخ به سوال ها به شکل اصلاح شدهی لیکرت طراحی گردید طوری که به هر سوال از ۱ تا ۱۰ نمره داده می شود(پیوست یک).
سپس با تعیین وقت قبلی و هماهنگی با اساتید مربوطه پرسشنامه ها به صورت جداگانه در هر کلاس توزیع گردیده و پس از توضیح اهداف پژوهش به دانشجویان ۳۰دقیقه وقت به آنها داده شد تا به سوالات پاسخ دهند. سپس پرسشنامه ها جمعآوری گردید و اطلاعات وارد SPSS نسخه ۱۶شد.
جدول متغیرها :
– جدول متغیرها :
| نام متغیر | نقش | نوع | مقیاس | تعریف کاربردی | واحد اندازه گیری |
| حرفه ای گری | وابسته | کمی | نسبتی | نمره حاصل از پرسشنامه | |
| سال تحصیل | مستقل | کیفی | رتبه ای | سال۱،سال۲،سال۳،سال۴،سال۵،سال۶ | سال |
| محل سکونت | زمینه | کیفی | اسمی | بومی، غیر بومی | ………….. |
| جنس | زمینه | کیفی | اسمی | مرد/ زن | |
| تفاوتهای فردی | مداخله گر | کیفی | اسمی | قابل کنترل نیست | |
| ویژگیهای روانی | مداخله گر | کیفی | اسمی | قابل کنترل نیست | |
| علاقه و انگیزه | مداخله گر | کیفی | اسمی | قابل کنترل نیست |
روش تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی آماری:
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه ی ۱۶ استفاده شد. سطح معنی داری در این مطالعه ۵% در نظرگرفته شده است و بررسی نرمالیته توزیع داده ها با بهره گرفتن از آزمون آماری کلوموگروف اسمیرنف انجام گردید. به منظور توصیف داده های کمی از شاخص های میانگین و انحراف معیار و از شاخص فراوانی برای داده های کیفی استفاده گردید. در راستای مقایسه ی متغییرهای مطالعه در گروههای مختلف از آزمون ANOVA و Tukey HSD استفاده شد.
ملاحظات اخلاقی:
در راستای رعایت اخلاق در پژوهش، مطالعه برای دانشجویان توضیح داده شد، افراد شرکت کننده در مطالعه، ملزم به ذکر نام و مشخصات فردی خود نبودند و فقط در صورت موافقت ایشان مبنی بر تمایل به شرکت در مطالعه، پرسشنامه ی مورد نظر، در اختیارشان قرار می گرفت
ضمائم:
نمونه ای از پرسشنامه ی ADEA و پرسشنامه استاندارد شده در قسما پیوست آورده شده است.
فصل سوم:
نـتـایـج
اطلاعات گردآوری شده جهت این پژوهش در دو بخش اراِئه میشود:
مشخصات فردی که طی جداول ۱-۳ تا ۴-۳ ارائه شده اند.
اطلاعات مربوط به متغییر پژوهش که طی جداول ۵-۳ تا ۱۳-۳ ارائه شده اند.
نظر به اینکه پژوهش به منظور بررسی ارتباط بین سنوات تحصیلی و میزان حرفهایگری دانشجویان دندانپزشکی انجام شده است، جهت آزمون فرضیات پژوهش و دستیابی به اهداف، در این فصل داده های کمی و کیفی به صورت جدول در آمده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
اطلاعات دموگرافیک و کلی
توزیع سنی
جدول (۱-۳): توزیع فراوانی نسبی و مطلق سن در دانشجویان دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| جمع | بیشتر از ۲۵ | ۲۵-۲۲ | ۲۱-۱۸ | سن (سال) | ||||
| درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | |
| ۱۰۰ | ۳۰۰ | ۳۳/۰ | ۱ | ۶/۴۸ | ۱۴۶ | ۵۱ | ۱۵۳ | فراوانی |
| میانگین = ۴۸/۲۱ انحراف معیار = ۶۴/۱ | ||||||||
بیش از نیمی از افراد شرکت کننده در مطالعه (۵۱%) در سن۲۱-۱۸ سال قرار گرفته اند و میانگین سنی آنها ۴۸/۲۱ سال با انحراف معیار ۶۴/۱ میباشد. ضمنا ۶/۴۸% در گروه سنی ۲۵-۲۲ سال قرار گرفته و تنها یک نفر بیش از ۲۵ سال سن داشته است.
فراوانی جنسیت
جدول(۲-۳): توزیع فراوانی نسبی و مطلق جنسیت در دانشجویان دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| جمع | زن | مرد | جنسیت | |||
| درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | |
| ۱۰۰ | ۳۰۰ | ۳/۴۶ | ۱۳۹ | ۷/۵۳ | ۱۶۱ | فراوانی |
در این مطالعه ۱۳۹ نفر زن (۴۶٫۳%) و ۱۶۱ نفر مرد (۵۳٫۷%) شرکت کردند.
توزیع فراوانی بومی یا غیر بومی بودن
جدول( ۳-۳): توزیع فراوانی نسبی و مطلق بومی بودن در دانشجویان دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| جمع | غیر بومی | بومی | بومی بودن | |||
| درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | |
| ۱۰۰ | ۳۰۰ | ۳/۳۴ | ۱۰۳ | ۷/۶۵ | ۱۹۷ | فراوانی |
اکثر افراد شرکت کننده در این مطالعه (۷/۶۵%) بومی شهر مشهد و تنها ۳/۳۴% غیر بومی بودند.
توزیع فراوانی دانشجویان در سالهای تحصیلی مختلف
جدول (۴-۳): توزیع فراوانی نسبی و مطلق دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| سال تحصیلی | فراوانی مطلق | فراوانی نسبی |
| اول | ۵۲ | ۳۳/۱۷ |
| دوم | ۵۵ | ۳۳/۱۸ |
| سوم | ۵۲ | ۳۳/۱۷ |
| چهارم | ۴۴ | ۶۶/۱۶ |
| پنجم | ۵۳ | ۶۶/۱۷ |
| ششم | ۴۴ | ۶۶/۱۶ |
دانشجویان سال دوم با ۳۳/۱۸ % بیشترین و دانشجویان سال چهار و شش با ۶۶/۱۶% کمترین افراد شرکت کننده در مطالعه بودند.
بررسی پاسخ دانشجویان به پرسشنامه مطالعهی حاضر
مقایسه نمرات حاصل از پاسخ به پرسشنامه به تفکیک سال تحصیلی
جدول (۵-۳) : مقایسه نمرات حرفهایگری دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| نتیجه | ششم | پنجم | چهارم | سوم | دوم | اول | سال تحصیلی |
| F=4/53 P=0/001 بین سال اول و ششم |
۰۴/۳۳۵ | ۷۹/۳۷۰ | ۱۱/۳۶۸ | ۸۶/۳۴۱ | ۴۳/۳۵۳ | ۶۹/۳۹۲ | میانگین |
| F=3/27 P=0/002 بین سال اول و سوم |
۰۵/۷۶ | ۸۷/۶۵ | ۵۸/۵۵ | ۳۷/۷۲ | ۱۱/۷۶ | ۱۲/۷۱ | انحراف معیار |
بیشترین میانگین مربوط به ورودی سال ۹۱ میباشد که البته مقدار آن تنها نسبت به ورودی های ۸۶ و ۸۹ به صورت آماری معنی دار می باشد. و نسبت به سایر ورودی ها اگر چه میانگین بیشتری دارد اما از نظر آماری معنی دار نیست.
مقایسه نمرات اجزای حرفهایگری
در این قسمت نمرات اجزای حرفهایگری دانشجویان در هر زیر گروه از سوالات که به ترتیب عبارتند از : “صلاحیت، عدالت، صداقت، مسئولیت پذیری، احترام و تمایل به خدمت” در سالهای تحصیلی مختلف مورد مقایسه قرار میگیرد.
جدول (۶-۳): مقایسه نمره “صلاحیت” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| نتیجه | ششم | پنجم | چهارم | سوم | دوم | اول | سال تحصیلی |
| F=2/75 P=0/01 |
۱۳/۷۵ | ۱۱/۸۶ | ۰۰/۷۶ | ۱۱/۷۵ | ۵۸/۸۱ | ۱۳/۷۵ | میانگین |
| ۲۲/۱۷ | ۳۴/۱۸ | ۸۲/۱۳ | ۲۸/۱۸ | ۸۳/۱۹ | ۴۰/۲۳ | انحراف معیار |
دانشجویان ورودی ۸۷ بیشترین و دانشجویان ورودی ۸۹ کمترین میانگین نمره را در زمینه صلاحیت کسب کردند که این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار میباشد. همچنین اختلاف بین میانگین نمره صلاحیت بین ورودیهای ۸۶ با ۸۷ نیز معنی دار است و سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنی دار نیست.
جدول (۷-۳): مقایسه نمره “عدالت” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| نتیجه | ششم | پنجم | چهارم | سوم | دوم | اول | سال تحصیلی |
| F=2/48 P=0/03 |
۵۹/۳۸ | ۶۶/۴۲ | ۲۰/۳۸ | ۷۳/۳۹ | ۵۰/۴۱ | ۳۲/۴۵ | میانگین |
| ۴۵/۱۲ | ۲۴/۱۳ | ۹۰/۱۰ | ۱۱/۱۱ | ۷۱/۱۱ | ۷۷/۱۲ | انحراف معیار |
میانگین نمره “عدالت” در ورودیهای سال ۸۸ کمترین و در ورودیهای سال ۹۱ دارای بیشترین مقدار می باشد که این اختلاف معنی دار می باشد و سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنی دار نیست.
جدول (۸-۳): مقایسه نمره “صداقت” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| سال تحصیلی | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | نتیجه |
| میانگین | ۱۵/۶۱ | ۶۳/۵۳ | ۳۴/۵۲ | ۰۴/۵۸ | ۰۱/۵۴ | ۰۴/۵۰ | F=4/13 P=0/001 |
| انحراف معیار | ۷۱/۱۳ | ۶۴/۱۴ | ۷۱/۱۳ | ۸۹/۱۰ | ۴۲/۱۴ | ۱۴/۱۵ |
میانگین نمره “صداقت” در ورودیهای سال ۸۶ کمترین و در ورودیهای سال ۹۱ دارای بیشترین مقدار می باشد که این اختلاف معنی دار می باشد همچنین مقایسات بین ورودی سالهای ۸۸ و ۸۶ و مقایسه بین ورودی سالهای ۸۹ و۹۱ نیز معنی دار می باشد ولی سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنی دار نیست.
جدول (۹-۳): مقایسه نمره “مسئولیتپذیری” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| سال تحصیلی | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | نتیجه |
| میانگین | ۵۹/۵۷ | ۷۲/۴۹ | ۷۳/۴۹ | ۷۷/۵۴ | ۷۷/۵۲ | ۵۶/۴۸ | F= 3/43 P=0/005 |
| انحراف معیار | ۱۳/۱۳ | ۳۲/۱۵ | ۲۵/۱۲ | ۹۱/۹ | ۸۰/۱۳ | ۶۰/۱۴ |
میانگین نمره “مسئولیتپذیری” در ورودیهای سال ۹۱ بطور معنی داری بیشتر از ورودیهای سالهای ۸۶،۸۹ و ۹۰ می باشد و سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنی دار نیست.
جدول (۱۰-۳): مقایسه نمره “احترام” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| سال تحصیلی | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | نتیجه |
| میانگین | ۳۰/۷۶ | ۵۰/۷۵ | ۳۱/۸۵ | ۲۸/۸۰ | ۲۵/۷۴ | ۵۹/۵۷ | F=6/39 P<0/001 |
| انحراف معیار | ۲۸/۲۰ | ۱۵/۱۹ | ۱۰/۱۴ | ۹۸/۱۹ | ۲۳/۲۰ | ۱۳/۱۳ |
میانگین نمره “احترام” در ورودیهای سال ۹۱ بطور معنی داری بیشتر از سایر ورودیها به غیر از ورودی ۸۸ می باشد. همچنین میانگین این متغیر در ورودیهای سال ۸۸ بطور معنی داری بیشتر از ورودی ۸۶ بود و سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنیدار نیست.
جدول (۱۱-۳): مقایسه نمره “تمایل به خدمت” دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۹۲
| سال تحصیلی | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | نتیجه |
| میانگین | ۴۵/۴۸ | ۹۴/۵۴ | ۷۷/۵۵ | ۴۴/۴۹ | ۶۷/۵۰ | ۰۳/۵۸ | F= 3/56 P=0/004 |
| انحراف معیار | ۱۳/۱۴ | ۳۶/۱۴ | ۹۹/۱۵ | ۷۴/۱۰ | ۷۰/۱۵ | ۶۶/۱۴ |
میانگین نمره “تمایل به خدمت”در ورودیهای سال ۹۱ بطور معنیداری بیشتر از ورودیهای سالهای ۸۶،۸۹ می باشد و سایر مقایسه های دو به دو در این متغیر معنی دار نیست.
بررسی ارتباط نتایج حاصله با متغیرهای وابسته
- ارتباط با جنسیت:
جدول۱۲-۳: مقایسه نمره اجزای حرفهایگری در دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر حسب جنسیت در سال ۱۳۹۲
| نتیجه آزمون T | انحراف معیار | میانگین | تعداد | جنسیت | اجزای حرفهایگری |
| T=1/30 P=0/195 |
۱۸/۵۶ ۱۹/۵۸ |
۷۷/۵۶ ۸۰/۴۴ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
صلاحیت |
| T=1/21 P=0/229 |
۱۲/۲۶ ۱۲/۱۸ |
۴۰/۲۳ ۴۱/۹۴ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
عدالت |
| T=3/28 P=0/001 |
۱۴/۴۰ ۱۳/۶۴ |
۵۲/۰۵ ۵۷/۳۶ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
صداقت |
| T=1/57 P=0/117 |
۱۳/۵۳ ۱۳/۶۴ |
۵۰/۸۷ ۵۳/۳۴ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
مسئولیت پذیری |
| T=0/69 P=0/493 |
۱۹/۶۵ ۱۹/۱۲ |
۷۹/۶۴ ۸۱/۱۸ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
احترام |
| T=1/21 P=0/228 |
۱۵/۰۱ ۱۴/۵۰ |
۵۱/۸۰ ۵۳/۸۶ |
۱۳۹ ۱۶۱ |
زن مرد |
تمایل به خدمت |
طبق نتایح به دست آمده نمره کلی دانشجویان دختر با پسر تفاوت معنی داری نداشت. با این حال دانشجویان پسر تنها در زمینه “صداقت” نسبت به دانشجویان دختر نمره بیشتری کسب کردند. (p=0/001)
- ارتباط با محل زندگی:
جدول۱۳-۳: مقایسه نمره اجزای حرفهایگری در دانشجویان سالهای مختلف دوره عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر حسب بومی بودن در سال ۱۳۹۲
| نتیجه آزمون T | انحراف معیار | میانگین | تعداد | محل زندگی | اجزای حرفهایگری |
| T=0/28 P=0/782 |
۱۹/۱۸ ۱۹/۱۴ |
۷۹/۳۳ ۷۸/۶۸ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
صلاحیت |
| T=0/186 P=0/852 |
۱۲/۰۷ ۱۲/۵۸ |
۴۱/۲۴ ۴۰/۹۷ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
عدالت |
| T=2/78 P=0/006 |
۱۴/۳۱ ۱۳/۵۸ |
۵۶/۵۳ ۵۱/۷۷ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
صداقت |
| T=0/549 P=0/583 |
۱۳/۷۸ ۱۳/۳۵ |
۵۲/۵۱ ۵۱/۶۰ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
مسئولیت پذیری |
| T=1/12 P=0/262 |
۱۹/۸۷ ۱۸/۲۸ |
۸۱/۳۸ ۷۸/۷۳ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
احترام |
| T=0/75 P=0/454 |
۱۵/۴۷ ۱۳/۳۱ |
۵۳/۳۷ ۵۲/۰۲ |
۱۹۷ ۱۰۳ |
بومی غیر بومی |
تمایل به خدمت |
دانشجویان بومی در زمینه ی صداقت به طور معنی داری نمره بیشتری از افراد غیر بومی کسب کردند. اما در سایر زمینه ها تفاوت معنی داری بین دو گروه بومی و غیر بومی مشاهده نشد.
فصل چهارم:
بحث و نتیجه گیری
در پژوهش حاضر میزان حرفهایگری و اجزائ آن در دانشجویان سالهای مختلف با ابزار ADEA مورد سنجش قرار گرفت و امتیازات کسب شده در سالهای مختلف با هم مقایسه گردید.
از نظر مشخصات فردی، میانگین سنی ۶۴/۲ ± ۴۸/۲۱ سال که بیش از نیمی از آنان (۵۱%) در گروه سنی ۲۱-۱۸ سال قرار داشتند. ۶/۴۸% بین ۲۵-۲۲ سال قرار داشته و تنها یک نفر بالاتر از ۲۵ سال بود(جدول ۱-۳). ۷/۵۳% از واحدهای پژوهش مذکر و ۳/۴۶% مونث بودند(جدول۲-۳). غالب نمونه ها (۷/۶۵%) بومی شهرستان مشهد بودند و بقیه (۳/۳۴%) در شهرهایی به جز مشهد زندگی میکردند(جدول ۳-۳).
از میان ۳۰۰ دانشجوی شرکت کننده در پژوهش ۵۲ نفر(۳۳/۱۷%) در سال اول، ۵۵ نفر (۳۳/۱۸%) در سال دوم، ۵۲ نفر (۳۳/۱۷%) در سال سوم، ۴۴ نفر(۶۶/۱۶) در سال چهارم، ۵۳ نفر(۶۶/۱۷%) در سال پنجم، ۴۴ نفر(۶۶/۱۶%) در سال ششم مشغول به تحصیل بودند(جدول ۴-۳). بنابراین تعداد دانشجویان در هر ورودی تقریبا همسان است.
همانطور که در جدول (۵-۳) ملاحظه میشود میانگین نمره حرفهایگری در سالهای مختلف آمده است. با توجه به جدول مشاهده میشود که میانگین نمره حرفهایگری در دانشجویان سال اول ۶۹/۳۹۲ (انحراف معیار ۱۲/۷۱)، سال دوم ۴۳/۳۵۳ (انحراف معیار ۱۱/۷۶)، سال سوم ۸۶/۳۴۱ (انحراف معیار ۳۷/۷۲)، سال چهارم ۱۱/۳۶۸ (انحراف معیار ۵۸/۵۵)، سال پنجم ۷۹/۳۷۰ (انحراف معیار ۸۷/۶۵)، سال ششم ۰۴/۳۳۵ (انحراف معیار ۰۵/۷۶) میباشد. مقایسه میزان نمره حرفهایگری در دانشجویان سالهای مختلف، با بهره گرفتن از آزمون آنالیز واریانس، نشان داد که بین میزان نمره حرفهایگری بین دانشجویان سال اول و سال ششم و چهارم تفاوت معنی داری وجود دارد(P= 0/001 و F= 4/53). بنابراین بیشترین نمره حرفهایگری مربوط به دانشجویان سال اول و کمترین نمره مربوط به دانشجویان سال آخر می باشد همانطور که ذکر گردید این تفاوت از نظر آماری معنی دار است. در مقایسه نتایج پژوهش حاضر با پژوهشهای دیگر مطالعاتی مشابه و مخالف بدست آمد. در مطالعهای که توسط گیلبرت (۱۹۷۰) در دانشکدهی دندانپزشکی جورجیا انجام شد نتایج مشابهی با نتایج مطالعهی حاضر بدست آمد. گیلبرت مطالعهی خود را به گونه ای طراحی کرد که تاثیر دانشکده، اساتید و دیگر دانشجویان بر “اعتقادات حرفهای” دانشجویان سال اول را بررسی کند. او توسط پرسشنامه ای در بدو ورود دانشجویان به دانشگاه، در میانه سال تحصیلی اول و در انتهای سال اول اعتقادات دانشجویان را سنجید. گیلبرت نشان داد که اولا دانشجویان تازه وارد دارای سطح بالایی از حرفهایگری بودند که این امر مطابق با یافته های مطالعه حاضر است. ثانیا اعتقادات دانشجویان به تدریج به سمت اعتقادات دانشکده و اساتید تغییر یافت(۲۸).
او نتیجه گرفت که فاکتورهای پیش از ورود به دانشگاه در درجه نسبتا بالای حرفهایگری در دانشجویان سال اول مهم و قابل توجه میباشد. ازجمله این فاکتورها زمان تصمیم گیری افراد برای دندانپزشک شدن میباشد. اکثر افراد چندین سال قبل از ورود به دانشگاه و در دوران دبیرستان این تصمیم را گرفته اند. بنابراین قبل از دندانپزشک شدن زمان زیادی در دست داشته اند تا در مورد شغل و حرفهی آینده خود فکر کنند.
تاثیر “دندانپزشک خانواده” فاکتور مهم دیگری است همانطور که در مطالعهی گیلبرت به عنوان موثرترین فرد در تصمیم افراد در دندانپزشک شدن گزارش گردید(۲۸). کسب اطلاعات در مورد حرفه دندانپزشکی قبل از وارد شدن به دانشگاه تاثیر بسزایی در تصور حرفهایگری افراد در بدو ورود به دانشگاه دارد.
عامل سومی که حائز اهمیت میباشد “پرستیژ و شان و منزلت” حرفه دندانپزشکی است. جایگاه بالایی که این حرفه در اکثر جوامع دارا میباشد سبب کسب توجه بیشتر به آن و در نتیجه سطح بالاتری از اطلاعات در مورد این حرفه در بین عموم مردم گشته است.
بنابراین تصمیم اولیه و زود هنگام برای دندانپزشک شدن، تاثیر دندانپزشک خانواده و پرستیژ حرفه دندانپزشکی در کنار روحیه ایده آل خواهانهی افراد در سن ورود به دانشگاه همه از عواملی است که میتواند سطح بالای حرفه ای گری در دانشجویان سال اول را توضیح دهد.
موضوع دیگری که نباید از آن غفلت کرد تفاوت بین رفتارهای آکادمیک با رفتارهای مهارتی و حرفهایگری است. نکته اینجاست که اکثر آزمون های ورودی با سنجش سطح دانش، پیش بینی کننده رفتارهای اکادمیک است(۴۴) بنابراین دانشجویان سالهای اول و دوم که در مرحله قبل از آزمون علوم پایه قرار گرفته اند در مرحله رفتارهای آکادمیک قرار گرفته و هنوز به مرحله رفتارهای مهارتی و حرفهایگری نرسیده اند. این امر بیانگر این موضوع است که کسب “نمره” بالاتر حرفهایگری توسط دانشجویان سال اول حتما به معنای بیشتر حرفهایگر بودن آنها نیست بلکه احتمال دارد فقط نتیجه ایدهی ذهن دانشجویان بوده و غیر واقعی باشد چراکه این دانشجویان به علت عدم تجربه کافی ممکن است درک “واقعی” از رفتارهای مهارتی و حرفهایگری نداشته باشند.
طبق مطالعه چمبرلین[۴۰] (۲۰۰۵)متغییرهای شخصیتی هم در پیش بینی عملکرد آکادمیک دانشجویان سال ۱ و ۲ و نیز در رفتارهای حرفهایگری موثر است(۳۳)
همانطور که ذکر گردید طبق نتایج این پژوهش دانشجویان اینترن نسبت به سایر دانشجویان به صورت معنی داری نمره کمتری را کسب کردند. این نتایج مشابه با مطالعه کواران تیلی[۴۱] (۱۹۶۱) میباشد که گزارش داد در طی ۴ سال دوران دانشجویی اعتقادات حرفه ای گرانه دانشجویان دندانپزشکی به تدریج از چشم انداز دانشگاه دور میشود(۴۵).
با این حال نتایج مطالعه ما با مطالعه مرتون<sup
>[۴۲] در خصوص روند کاهشی سطح حرفهایگری طی افزایش سطح تحصیلی متفاوت است. مرتون بر خلاف نتایج مطالعه حاضر نشان داد که هویت حرفهایگرای دانشجویان طی دوره ی آکادمیک روندی تکاملی و رو به رشد دارد(۴۶).
بکر[۴۳] و همکاران هم در مطالعه خود نشان دادند که اعتقادات دانشجویان طی دوره ی دانشجویی چندین بار مورد تغییر و تحول قرار میگیرد اما بر خلاف نظر مرتور، بکر تصریح کرد که تغییر هویت حرفهایگری دانشجویان ضرورتا یک روند تکاملی ندارد همچنان که در مطالعه ی ایشان “مردان سفیدپوست” کمتر روند تکاملی در حرفه ای گری را نشان دادند(۴۷). این نظر بکر با نتایج مطالعه ما هماهنگ می باشد.
پوریر[۴۴] (۲۰۱۰) در بررسی تغییرات حرفهایگری در دانشجویان داروسازی طی دوره تحصیلی نشان داد که حرفهایگری از سال اول تا چهارم به صورت معنی داری پیشرفت میکند. پوریور این رشد را به برنامه های آموزشی دانشگاه ایلینویز در زمینه حرفهایگری نسبت داد. پوریر همچنین تصریح کرد که بازخوردهای متعدد فردی دانشجویان طی دوره تحصیل میتواند سبب یادگیری دانشجویان در پذیرش مسئولیت اشتباهات خود و بدنبال آن پیشرفت حرفهایگری گردد(۴۸). مقایسه نتایج پژوهش حاضر با این مطالعه نشان دهنده این مطلب است که مسئولین دانشکده ما نیازمند بازنگری در برنامه های آموزشی و گنجاندن هر چه بیشتر فعالیت های حرفهایگری در کوریکولوم آموزشی دانشجویان میباشند.
در این پژوهش نه تنها نمره کل حرفهایگری مورد بررسی قرار گرفت بلکه اجزای حرفهایگری نیز توسط آزمون واریانس تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان میدهد که بین صلاحیت (P= 0/019 و F= 2/75 )، عدالت (P= 0/032 و F= 2/48)، صداقت (P= 0/001 و F= 4/13)، مسئولیت پذیری (P= 0/005 و F= 3/43)، احترام (P<0/001 و F= 6/39) و تمایل به خدمت (P= 0/004 و F= 3/56) در دانشجویان سالهای مختلف تفاوت معنی داری وجود دارد( جداول ۶-۳ تا ۱۱-۳ ).
یافته های این تحقیق نشان داد که دانشجویان سال ۵ و ۶ بیشترین نمره را در زمینه “مهارت و صلاحیت” کسب کردند و دانشجویان ورودی سالهای اول، دوم، سوم و چهارم بیشترین نمره را در زمینه “احترام” کسب کردند. کمترین نمره در کل دانشجویان مربوط به “عدالت” بود. همچنین دانشجویان اینترن به جز عدالت در زمینه تمایل به خدمت نیز به طور معنی داری نمره کمتری کسب کردند.
کسب نمره بالا در زمینه مهارت در دانشجویان سال پنجم و ششم به علت ۴-۳ سال تجربه در کلینیک دندانپزشکی طی دوره تحصیل کاملا منطقی است اما نمره پایین در زمینه عدالت و تمایل به خدمت قابل تامل است. احتمال مشاهده رفتارهای غیر عادلانه از سوی اساتید، کارکنان یا دیگر دانشجویان و یا احتمال وجود سیاست های غیر عادلانه در دانشگاه ممکن است توضیحی برای کاهش نمره عدالت در دانشجویان اینترن محسوب شود. همچنین عدم تمایل به خدمت در دانشجویان سال آخر ممکن است به علت انگیزه ابتدایی افراد در انتخاب شغل خود باشد. ورود به حرفه دندانپزشکی با انگیزه صرفا مالی سبب تضعیف روحیه حرفهایگری شده تمایل افراد برای خدمت رسانی را کاهش میدهد.
مطالعه ای توسط کراسلی در سال ۲۰۰۲ بر روی انگیزه دانشجویان دندانپزشکی از انتخاب شغل خود انجام شد. در این مطالعه که بر روی ۸۰ دانشجوی پزشکی و ۸۰ دانشجوی دندانپزشکی انجام شد دانشجویان دندانپزشکی بیشتر بوسیلهی شان و مقام، درآمد بالا و طبیعت حرفهی خود انگیزه یافته و تشویق می شوند در حالی که دانشجویان پزشکی به طور معنی داری بیشتر از دانشجویان دندانپزشکی به وسیلهی “نوع دوستی و اشتیاق به عمل” تشویق میشوند(۲۹).
در مطالعه ای مشابه تحقیق حاضر که توسط سوئن چان[۴۵] (۲۰۰۷) به بررسی درک و مفهوم حرفه ای گری از نظر دانشجویان پزشکی تایوان انجام شد ۳ ویژگی که دانشجویان بیشترین نمره اهمیت را به آن دادند عبارت بود از: پاسخگویی به بیماران، احترام به بیماران و خانواده های ایشان و صداقت و دوراندیشی. در این مطالعه کمترین نمره به تحمل شرایط غیرقایل اجتناب در شرایطی که بیمار در خطر است اطلاق گردید.
همانطور که مشاهده میشود نتایج این مقاله از جهت کسب بیشترین نمره در زمینه “احترام” هماهنگ با مطالعه حاضر است. اما پرسشنامه ای که سوئن چان استفاده کرده بود براساس تعریف پزشکی داخلی بورد آمریکا از حرفهایگری می باشد. طبق این تعریف حرفهایگری دارای ۸ ویژگی شامل نوع دوستی، پاسخگویی، ارجمندی، وظیفه مداری، خدمت، شرافت، صداقت و احترام به دیگران بود در حالی که در مطالعه ی حاضر همانطور که ذکر گردید جهت بررسی حرفهایگری از ابزار ADEA که در سال ۲۰۰۹ توسط انجمن آموزش دندانپزشکی آمریکا منتشر شد استفاده گردید.
در واقع این پژوهش از حیث استفاده از ابزار ADEA منحصر به فرد میباشد. ولوسکی[۴۶] (۲۰۰۵) بر اساس مقالات منتشر شده در مجلات مختلف گزارش داد که یک سوم تمام ابزارهایی که جهت بررسی حرفهایگری استفاده میشود بر موضوعات اخلاقی و وجدانی متمرکز است(۴۹). اما مطالعات در زمینه بررسی اعتقادات دندانپزشکان نسبت به حرفهایگری بسیار کم است. با این حال گالاکر (۲۰۰۹) در مطالعه ای با عنوان “حرفهایگری در دندانپزشکی، تعریف و بحث” به طور مفصل به ذکر تعاریف موجود از حرفه ایگری پرداخته و “اخلاقیات” را به عنوان بن مایه ی اصلی اکثر تعاریف اعلام نموده است(۳۷).
همانطور که ذکر گردید در مطالعه حاضر از تعریف یکی از بزرگترین مراکز آموزش دندانپزشکی دنیا (ADEA) استفاده نمودیم تا به موضوعات اخلاقی از دیدگاه حرفه ای توجه
کرده باشد.
لانجلا[۴۷] (۲۰۱۰) جهت ایجاد ابزاری استاندارد برای اندازه گیری ارزشها و اعتقادات حرفهایگری دانشجویان به کمک ۲۳ دانشجوی دندانپزشکی در قالب بحث های گروهی ۹۹ آیتم از ارزشهای دندانپزشکی را لیست نمودند. سپس ۴۴۹ دندانپزشک کانادایی به صورت آنلاین این ۹۹ ارزش را به ۵ دسته طبقه بندی نمودند. طبق اظهار آنجلا ۳ مورد از این آیتمها که عبارتند از نوع دوستی، با وجدانی[۴۸] و وضعیت حرفهای دقیقا منطبق بر ۶ ویژگی از تعریف حرفه ایگری ADEA می باشد. دو ویژگی دیگر که عبارتند از رضایت از شغل و کیفیت زندگی آیتم های جدیدی است که در این ابزار اضافه گشته است(۵۰).
از آنجایی که مطالعات زیادی در مورد اعتبار و پایایی پرسشنامه جدید آنجلا در دسترس نبود و نیز ۲ ویژگی جدید اضافه گشته در هیچ یک از تعاریف معتبر حرفهایگری نیامده است در این مطالعه از آن استفاده نشده است. سؤالات طراحی شده در پرسشنامه ADEA کمک به ارزیابی و بررسی ارزش ها و ایده آل های دانشجویان در خصوص هر یک از اجزای حرفهایگری مینماید. تمام آیتم های موجود در پرسشنامه برای حرفهایگرا شدن دانشجویان در آینده مهم است. نتایج این مطالعه نشان داد که بعضی از دانشجویان بخصوص دانشجویان اینترن نیازمند تقویت عقاید خود نسبت به حرفه دندانپزشکی میباشند.
در پژوهش حاضر ارتباط بین مشخصات فردی و حرفهایگری نیز مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه تحلیل داده ها نشان داد که بین نمره کل حرفهایگری و جنسیت ارتباط وجود ندارد با این حال طبق جدول (۱۲-۳) تنها یکی از اجزای حرفهایگری یعنی “صداقت” در پسران به طور معنی داری بیشتر از دختران بود (P= 0/001 و T= 3/28). همچنین بین میزان نمره کل حرفهایگری در افراد بومی و غیر بومی تفاوت معنی داری وجود نداشت. در اینجا هم تنها متغیری که طبق جدول (۱۳-۳) بین این دو گروه به صورت معنادار متفاوت بود “صداقت” میباشد.(P= 0/006 و T= 2/78).
در بررسی مطالعات مختلف نتایج متفاوتی از حیث ارتباط بین متغیرهای دموگرافیک و حرفهایگری مشاهده گردید. یکی از علل این تنوع در نتایج تعاریف متفاوتی است که از حرفهایگری شده است. همچنین نقش زمینهای فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه عامل مهمی است که در تفاوت حرفهایگری بین متغییرهای وابسته تاثیرگذار است. در مطالعه چمبرلین (۲۰۰۵) بر روی ۸۷ دانشجوی دندانپزشکی بین متغیرهای وابسته از جمله سن، جنسیت و سال تحصیلی با ویژگی های شخصیتی و حرفهایگری همبستگی وجود داشت(۳۳). کلی[۴۹] (۲۰۱۲) نیز در بررسی اعتبار ایندکس “وجدان کاری” جهت ارزیابی حرفهایگری در دانشجویان پزشکی بین داده های دموگرافیک و این ایندکس ارتباط آماری یافت(۴۰). با این حال پارو[۵۰] (۲۰۱۲) در مطالعه خود بر روی دانشجویان پزشکی ضمن بررسی ویژگی”همدلی” به عنوان آیتم اصلی حرفهایگری در پزشکی تفاوت قابل توجهی را بین دانشجویان دختر و پسر نشان نداد(۵۱). همچنین رولند[۵۱] (۲۰۰۵) نشان داد که جنسیت فاکتور مهمی بر روی تصور حرفه ای گری افراد از پزشکان نبوده است(۵۲).
آندرسون[۵۲](۲۰۱۳) در مطالعه ای مشابه پژوهش حاضر به بررسی حرفهایگری دانشجویان رشته فیزیوتراپی از طریق خودارزیابی پرداخت. در مطالعه ایشان بر خلاف مطالعه حاضر دانشجویان دختر نمره بالاتری را در زمینه صداقت کسب کردند(۴۳). شاید یک علت این تفاوت محیطی است که هر یک از این مطالعات انجام شده است. آندرسون مطالعه خود در دانشگاه میدوسترن[۵۳] در آمریکا انجام داد. تفاوت فرهنگی بین جامعه آمریکا و ایران میتواند دلیل این اختلاف باشد.
محدودیت ها
با عنایت به این نکته که پژوهش حاضر، پژوهشی مقطعی بوده است گروه های سالهای مختلف از اساتید مختلف و استراتژیهای مختلف آموزشی استفاده کرده و طبیعتا آموزش یکسانی نداشتهاند. از سوی دیگر تفاوتهای فردی نمونهها در گروههای مختلف، همچنین پاسخ دهی دانشجویان به پرسشنامه ها در زمان های متفاوت و مهمتر از آن انتخاب نمونهها تنها از یک دانشکده از محدودیتهای این مطالعه بوده است که ممکن است تعمیمپذیری و نتایج پژوهش را تحت تاثیر قرار داده باشد.</sup
مـنـابـع
- Bryan RE, Krych AJ, Carmichael SW, Viggiano TR, Pawlina W. Assessing professionalism in early medical education: experience with peer evaluation and self-evaluation in the gross anatomy course. Ann Acad Med Singapore. 2005 Sep;34(8):486-91.
منابع
- Garret TM, Baillie, H. W., & Garret, R. M. Health care ethics: principles and
problems. 2nd ed. New Jersey: Prentice Hall; 1993.
- Welie JVM. Do You Have a Healthy Smile? Medicine, Health Care and Philosophy. 1999;2(2): 169-80.
- ایرانیان. ماپ. بازآفرینی پروفشنها از شبه پروفشنهای دولتی. اتیکز، نامهی مؤسسه اخلاق
پزشکی ایرانیان. ۱۳۸۶;۲(۲).
- Morrison J, Dowie A, Cotton P, Goldie J. A medical education view on sociological perspectives on professionalism. Med Educ. 2009 Sep;43(9):824-5.
- Association ADE. ADEA Statement on Professionalism in Dental Education. Journal of Dental Education. 2009;73(7): 860-5.
- Frader J, Arnold R, Coulehan J, Pinkus RL, Meisel A, Schaffner K. Evolution of clinical ethics teaching at the University of Pittsburgh. Acad Med. 1989 Dec;64(12):747-50.
- American Board of Internal Medicine (ABIM) Foundation A-AF, American College of Physicians, American Society of Internal Medicine, European Federation of Internal Medicine. Medical Professionalism in the new Millennium: a physician charter. Annals Internal Medicine,; 2002.
فرم در حال بارگذاری ...
