وبلاگ

نجارپوراستادی (۱۳۸۸) درتحقیقی تحت عنوان بررسی رابطه جوعاطفی خانواده ، خود پنداره ، عزت نفس وپایگاه اقتصادی اجتماعی برشکل گیری هویت جوانان به این نتایج دست یافتند که افرادی دارای جوعاطفی خانوادگی مساعد، خودپنداره مثبت عزت نفس بالا وپایگاه اقتصادی – اجتماعی بالا داشته و از نظرشکل گیری هویت بهترازسایرین هستند. همچنین معلوم شد که جنسیت ودانشجوبودن یا نبودن آزمودنیها درشکل گیری هویت آنها تأثیری ندارد وبا افزایش سن ، هویت یابی آنها نیزبیشترمی شود. جوادی نژاد(۱۳۸۰) به نقل از(عسکری ، احدی ، مظاهری ، عنایتی ، حیدری (۱۳۸۶)
درتحقیقی به بررسی رابطه بین جوعاطفی خانواده وسلامت روان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترپرداخت نتایج به دست آمده نشان دادند که بین سلامت روان دانش آموزان با عملکرد تحصیلی وهمچنین بین جو عاطفی خانواده وسلامت روان دانش آموزان دختررابطه معنا داروجود دارد.
دو محقق درآمریکا به نامهای دولاهایت ومارکز درسال ۲۰۰۵ میلادی با ۷۲ خانواده بسیارمذهبی مسلمان، مسیحی ویهودی مصاحبه هایی را انجام دادند. این مصاحبه ها ، مبسوط، عمیق وتحلیلی بود، آنها به این نتیجه رسیدند که این خانواده ها ، عواملی مانند توکل به خدا ، حل تعرضات روحی با دعا، انجام اعمال ومراسم مذهبی، بخشودن یکدیگر، پرهیز ازگناه وهمچنین ایثاروفداکاری را ازمسائلی مهم در تسریع رشد معنوی فرزندان دانسته اند. این دو محقق ، کودکان ونوجوانان از۱۰ تا ۲۰ ساله این خانواده ها را نیز مورد سنجش وسئوال قرار دادند. نتایج نشان داد که رفتارهای مذهبی وهمچنین عادات مثبت درکودکان ونوجوانان خانواده هاس مذهبی ، بیشترازکودکان ونوجوانان خانواده های غیرمذهبی است. کودکان ونوجوانان مصاحبه شونده اذعان داشتند که گرایشات معنوی ومنش اخلاقی آنها ، غالباً به علت آموزه های والدینشان وارائه الگوهای رفتاری مناسب ازسوی آنهاست .
جدول ۲-۱- تحقیقات انجام شده در داخل کشور

خواندن مدارک کاغذی ساده است، اما پیدا کردن اطلاعاتی که روی کاغذ ذخیره شده است میتواند دشوار باشد. علی رغم وجود دهها ابزار ثانوی و مهارتکتابداران مرجع، استفاده از کتابخانه میتواند چالشی سخت باشد .ادعایی که اغلب در مورد کتابخانههای سنتی به عمل میآید این است که این کتابخانهها موفقیتهای اتفاقی را باعث میشوند، زیرا خوانندگان به طور اتفاقی به موارد ارزشمندی دست مییابند. حقیقت این است که کتابخانهها آکنده از مواد مفیدی هستند که خوانندگان بهطور تصادفی آنها را کشف میکنند.
در اغلب موارد،نظامهای رایانهای در پیدا کردن اطلاعات، بهتر از شیوه های دستی عمل میکنند. این نظامها به خوبی آن چه که مردم دوست دارند نیستند، اما به هر حال خوبند و به طور دائم در حال بهبود اند،به خصوص در کارهای مرجع که شامل جهشهای تکراری از یک منبع اطلاعاتی به منبع دیگر هستند، مفید واقع می شوند.
ج) اطلاعات را می توان به اشتراک گذاشت
کتابخانهها و آرشیوها اطلاعات منحصر به فرد بسیاری را در بردارند. اطلاعات دیجیتالی را میتوان با قراردادن آنها بر شبکه در دسترس همگان قرار داد. بسیاری از کتابخانههای دیجیتالی یا انتشارات الکترونیکی در یک جایگاه مرکزی واحد نگهداری میشوند، شاید همراه با تعدادی نسخه تکراری که به صورت استراتژیک در سراسر دنیا قرار داده شده است. این امر نسبت به تکرار فیزیکی پر هزینه مواد کم استفاده، یا دشواری دستیابی به مواد منحصر به فرد ، که جز با مسافرت به مکانی که در آن نگهداری میشود میسر نیست، بهبودی گسترده به حساب میآید.
د) روزآمد نگه داشتن اطلاعات آسانتر است
نیاز به روزآمد کردن بسیاری از اطلاعات مهم وجود دارد. روزآمد سازی مواد چاپی ناخوشاینداست، چون کل مدرک باید دو باره چاپ شود و همه نسخه های تحریر قدیمی باید کنار گذاشته و جایگزین شوند. زمانی که نسخه نهایی به شکل دیجیتالی و در یک رایانه مرکزی ذخیره شده باشد، روزآمد سازی اطلاعات دشوار نیست .
بسیاری از کتابخانهها نسخه های پیوسته راهنماها، دایرهالمعارفها و دیگر آثار مرجع را نگهداری میکنند. هر زمان که بازنگریهایی از جانب ناشران دریافت شود آنها را روی رایانههای کتابخانه نصب میکنند. کتابخانه کنگره دارای مجموعهای پیوسته است که توماس نامیده میشود و پیشنویس همه قوانینی را که پیش روی کنگره قرار دارند شامل میشود(آرمز، صص ۸-۹).
۲-۲-۴٫اهداف کتابخانه دیجیتالی
بعضی از اهداف کتابخانه دیجیتالی به شرح زیر می باشد:
– گردآوری، ذخیره و سازماندهی اطلاعات و دانش به شکل دیجیتالی ؛
– کمک به انتقال مقرون به صرفه و کارآمد اطلاعات ؛
– تاثیر قابل توجه در سرمایه ­گذاری روی ساختار رایانهای و ارتباطی ؛
– ارتباط قدرتمند و همکاری مابین جوامع پژوهشی، بازرگانی، حکومتی و آموزشی؛
– ایفای نقش رهبری بین المللی به طور عام و ترویج دانش در بخشهای مهم و راهبردی .- استفاده از فرصتهای آموزشی مادام العمر (جیوان ،۲۰۰۳).
۲-۲-۵٫کتابداران در کتابخانههای دیجیتالی
با ظهور کتابخانههای دیجیتالی با کتابخانههایی مواجه هستیم که از لحاظ ساختاری، منابع و مجموعه های اطلاعاتی با آنچه قبلا در مفهوم کتابخانه با آن آشنا بودیم، متفاوت هستند. شرایط جدید به ابزارها، دانش و استعدادهای متناسب با آن نیاز دارد. سوال اینجاست که در این شرایط، آیا کتابداران توانایی انجام وظیفه و امکان رقابت با دیگر رشته ها را در این عرصه دارند؟ اگر کمی به عقب برگردیم، وضعیت را بهتر درک خواهیم کرد. شاید بتوان گفت تاثیرات اولیه فنآوری در عرصه کتابداری از دهه ۱۹۶۰ با ایجاد رکوردهای مارک آغاز شد و با راه اندازی فهرستهای رایانهای بیشتر نمایان شد(ماتسون[۸]،۲۰۰۲).
در تمام این مراحل و پیشرفتهاکتابداران هدایت امور ، راهنمایی و ارائه خدمات به مراجعهکنندگان را بر عهده داشتند. کتابداران در کتابخانه دیجیتالی نه تنها وظیفه راهنمایی و ارائه خدمات مناسب به کاربران را بر عهده دارند، بلکه با فرصت های جدیدی که پیش روی آنهاست باید تخصصهای حرفهای خود را با پیشرفتهای مبتنی بر فنآوری همراه کرده و برای انجام بهینه خدمات کتابخانهای به واسطه فنآوری گام بردارند(رضایی شریف آبادی،۱۳۸۱).
تخصصها و مهارتهای مورد نیاز کتابداران دیجیتالی[۹]عبارتند از :
-مدیریت کتابخانههای دیجیتالی
– سازماندهی اطلاعات و مدیریت دانش
– اشاعه اطلاعات دیجیتالی
– پردازش اطلاعات دیجیتالی(هاستینگزوتنات[۱۰]،۱۹۹۶)
-مدیریت تبدیل منابع
– ذخیرهسازی ، سازماندهی و حفاظت منابع دیجیتالی
– ارائه امکان دستیابی و بازیابی منابع دیجیتالی
– حمایت از مو لف الکترونیکی
– مشاوره در طراحی رابطهای کاربری (ماتسون[۱۱]، ۲۰۰۲)
۲-۲-۵-۱٫ آموزشهای لازم برای کتابداران دیجیتالی
آموزشهای مناسب و بهجا همواره پشتوانه علمی لازم را برای دستیابی به کارآیی و اثر بخشی بهینه در فعالیتهای حرفهای و تخصصی فراهم میآورد. امروزه کتابدارن در کتابخانههای دیجیتالی باید هر چه بیشتر در ایجاد برنامههای آموزشی منظم پیش قدم باشند. علاوه برآن، کتابداران در عرصه کتابخانههای دیجیتالی ناگزیر از همکاری با دیگر رشته های علمی همچون کارشناسان علوم رایانهای و ارتباطات هستند و از سوی دیگر برای ارتقاء مهارتهای حرفهای خود باید به سمت گرایشهای نوین تمایل پیدا کنند. مجموعه های دیجیتالی باید انتخاب، تهیه و سازماندهی شوند، برای اشاعه بهکار

بران در اختیار آنها قرار گیرند و حفاظت و نگهداری شوند . خدمات دیجیتالی باید طراحی، اجرا و پشتیبانی شوند.از این رو ، کتابداران برای کسب مهارتهای مناسب برای اداره امور و وظایف محوله لازم است آموزشهای لازم و مناسب را فرا گیرند. آموزشهایی که نه تنها وضعیت فعلی را مد نظر دارند، بلکه آیندهنگری لازم را نیز به همراه دارند (هاستینگز و تنات[۱۲]،۱۹۹۶).
۲-۲-۶٫ انواع دیدگاه هادر مورد کتابخانه دیجیتال
با بررسی متون و مقالات و تعاریف ارائه شده درباره کتابخانه دیجیتالی، چهار دیدگاه را میتوان مورد شناسایی و بحث قرار داد:

• دیدگاه محققان علوم رایانه: در این دیدگاه کتابخانه دیجیتالی پایگاه و نظام بازیابی اطلاعات محسوب میشود. محققان حوزه علوم رایانه معتقدند کتابخانه دیجیتالی نظامی است که امکان دسترسی منسجم به مجموعه گسترده اطلاعات سازماندهی شده را به استفادهکنندگان میدهد.

در بیشتر تعاریف ارائه شده توسط محققان علوم رایانه، کتابخانه دیجیتالی، پایگاه اطلاعاتی و نظام بازیابی اطلاعات به شمار میرود. به تعبیر دیگر، این محققان غالبا” کتابخانههای دیجیتالی را مجموعهای میدانند که شامل منابع اطلاعاتی الکترونیکی و امکانات فنی مرتبط با آنها برای تولید، جستوجو و استفاده از اطلاعات است .
از این لحاظ کتابخانههای دیجیتالی را میتوان نمونه گسترش یافته و تقویت شده نظامهای ذخیره و بازیابی اطلاعات به شمار آورد که امکان تغییر داده های دیجیتالی رادر قالبهای مختلف (متن،صوت،تصویر، ویدئو، و مانند آن) میدهند و در محیط شبکه های اطلاعاتی قابل دسترس هستند. محتوای چنین کتابخانههایی را داده ها و ابردادهها تشکیل میدهند، مانند ابردادههای توصیفی که به توصیف جنبه­ های محتوایی داده ها میپردازند و ابردادههایی که پیوندها یا ارتباطات میان داده ها یا ابردادههای دیگر را در داخل یا خارج از کتابخانه دیجیتالی برقرار میکنند. محققان علوم رایانه، اصطلاح کتابخانه دیجیتالی را به عنوان واژهای که بر مجموعه های دیجیتالی دلالت دارد به کار میبرند و معتقدند در مقایسه با اصطلاحاتی نظیر پایگاه های اطلاعاتی یا نظامهای بازیابی اطلاعات قابلیت ها و امکانات بیشتری دارد. برای مثال، گستردگی حجم اطلاعات برخی پایگاه های اطلاعاتی تمام متن، نظیر پایگاه های اطلاعاتی مجلات تمام متن، ممکن است انگیزه اصلی برای به کارگیری اصطلاحی دیگر باشد، تا به این ترتیب بتوان ارزش اینگونه پایگاه های اطلاعاتی را از لحاظ تمام متن بودن، نسبت به پایگاه های اطلاعاتی کتابشناختی بیشتر برجسته ساخت.
آرمز در کتاب”کتابخانههای دیجیتالی” برای کتابخانه دیجیتالی این تعریف را ارائه کرده است: مجموعه نظاممند اطلاعات و خدمات که در قالبهای دیجیتالی ذخیره شده و از طریق شبکه قابل دسترس است. کتابخانههای دیجیتالی اطلاعات گوناگونی رابرای استفاده کاربران در بردارند.

• دیدگاه محققان علوم کتابداری و اطلاعرسانی: از این دیدگاه کتابخانه دیجیتالی فراتر از یک پایگاه اطلاعاتی یا نظام بازیابی اطلاعات است و درآن عناصر دیگری مانند نیاز اطلاعاتی، جامعه استفاده کنندگان نهایی، مالکیت معنوی و دسترسپذیری اطلاعات نقش اساسی دارند. بورگمن، به عنوان یکی از شناختهترین نظریهپردازان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، مفهوم کتابخانههای دیجیتالی را این گونه تعریف میکند:” کتابخانه های دیجیتالی از طریق فرایند گردآوری و استفادهکنندگان ایجاد میشوند. آنها بخشی از جامعهای هستند که افراد و گروه های آن با یکدیگر تعامل دارند و از داده ها، اطلاعات، منابع دانش و نظامهای دانشمدار استفاده میکنند. از این لحاظ کتابخانههای دیجیتالی نمونه توسعه یافته، تقویت شده و یکپارچه نهادها و مراکز اطلاعرسانی در محیطهای فیزیکی هستند. منابع اطلاعاتی نیز بر اساس نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان انتخاب، سازماندهی، حفاظت، نگهداری و دسترسپذیر میشوند. چنین نهادها و موسساتی میتوانند در دیگر کتابخانهها، موزهها، آرشیوها، دانشگاهها و مانند آن نیز وجود داشته باشند، که در این صورت به جامعه مشخصی خدمات ارائه میدهند. اما کتابخانههای دیجیتالی استفادهکنندگان زیادی را در مدارس، ادارات، خانهها و مکانهای عمومی و جز آن مخاطب قرار میدهند.
• دیدگاه سازمانهای مجری و سیاستگذار: یکی از پر استنادترین تعاریف در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی تعاریف ارائه شده از سوی سازمانهای سیاستگذار(سازمانهایی که به طراحی و ایجاد کتابخانههای دیجیتالی نمیپردازند اما در امر سیاستگذاری ملی و بین المللی فعال هستند) متعلق به فدراسیون کتابخانههای دیجیتالی[۱۳]است .

این فدراسیون بین المللی با هدف توسعه ساختاری و محتوایی کتابخانههای دیجیتالی در سراسر جهان و مطالعه و بررسی جنبه­ های مختلف آن تاسیس شدهاست و از این لحاظ یکیاز مهمترین و معتبرترین نهادهای بین المللی است. فدراسیون کتابخانههای دیجیتالی چنین تعریفی را در باره کتابخانه دیجیتالی ارائه دادهاست:” کتابخانههای دیجیتالی سازمانهایی هستند که در آن کارکنان متخصص به انتخاب، سازماندهی و کمک برای دسترسی به منابع اطلاعاتی میپردازند و در آن فرایند تفسیر، توزیع و حفاظت از یکپارچگی اطلاعات دیجیتال و نیز اطمینان از وجود مجموعهای از آثار دیجیتال در مدت زمان طولانی مورد توجه قرار میگیرد تا از این طریق بتوان منابع اطلاعاتی دیجیتال را با سرعت و به صورت اقتصادی برای استفاده یک جامعه یا مجموعهای از جوامع در دسترس قرار داد”. سازمانهای مجری کتابخانههای دیجیتالی آنهایی هستند که یا در حال مطالعه مقدماتی برای ایجاد چنین بستری هستند و یا اینکه آن را به صورت عینی ایجاد کردهاند. در هر صورت، در اغلب این گونه طرحها تعریفی از کتابخانه دیجیتالی ارائه شده است. برای مثال، در طرح ابتکاری کتابخانههای دیجیتالی[۱۴] در آمریکا آمده است:
“هدف از ایجاد کتابخانه دیجیتالی ارائه ابزارها و بسترهای پیشرفته به منظور گردآوری، ذخیرهسازی، سازماندهی اطلاعات در قالب دیجیتالی و دسترسپذیر ساختن اطلاعات مبتنی بر امکانات جست و جو، بازیابی و پردازش اطلاعات از طریق شبکه های ارتباطی و به صورت کاربر پسند است”.

• دیدگاه های پژوهشمدار: اغلب تعاریف پژوهشمدار در باره کتابخانههای دیجیتالی به منظور حل یک موضوع پژوهشی ارائه شدهاند و دامنه این گونه تعاریف محدود و به موضوع تحقیق بستگی دارد. برخی از این تعاریف ممکن است برای درک کلی ماهیت کتابخانههای دیجیتالی و ابعاد و ویژگیهای آنها کامل نباشند. از اینرو، ممکن است در یک تحقیق خدماتی نظیر مجموعه پایگاه های اطلاعاتی کتابشناختی و مجلات الکترونیکی تمام متن(نظیر آنچه هماینک از طریق شبکه رزنت در ایران قابل دسترس است) کتابخانه دیجیتالی تعریف شود و در تحقیق دیگری برخی سایتهای اینترنتی، کتابخانه دیجیتالی محسوب شوند. حتی گاه ممکن است مقالات و متون شبکه جهانی وب را به عنوان مصداق کتابخانه دیجیتالی مورد اشاره قرار داده باشند. البته هر تحقیقی میتواند بنابر تعریف عملیاتیای که اجزای یک مسئله ارائه میدهد، ویژگیهای و خصوصیات یک پدیده یا متغیر را تعریف کرده و نتایج به دست آمده از تحقیق خود را به آن محدود کند. اما این احتمال نیز وجود دارد که چنین تعاریفی در سایر متون مورد استناد قرار گیرند و از طریق استناد وارد بحثهای نظری شوند. بهاین ترتیب، با گذشت زمان ممکن است با تعاریف مختلفی از یک مفهوم واحد مواجه شویم که ظاهرا” اصطلاح کتابخانه دیجیتالی نیز از این امر مستثنی نبوده است(دائره المعارف کتابداری،۱۳۸۱).

۲-۲-۷٫ ویژگیهای کتابخانههای دیجیتالی
تغییر مداوم کتابخانهها تاثیرات مشهودی داشته است و پیشبینیهای جامعه بدون کاغذ لنکستر را مورد تایید قرار میدهد. تاثیرات دگرگون کنندهای که فنآوری دیجیتالی در نظام اطلاعرسانی ایجاد کرده است به شرح زیر است :
الف) مجموعه ها
مجموعه های کتابخانه دیجیتالیدر برگیرنده مدارک ثابت و دایمی هستند . کتابخانههای موجود مجموعه های پویاتری دارند و محیط دیجیتالی نیز امکان مدیریت سریع اطلاعات را فراهم میسازد.
ب ) فنآوری
کتابخانههای دیجیتالی بر پایه فنآوریهای دیجیتالی هستند. این فرض اساسی که کتابخانههای دیجیتالی فقط در برگیرنده مواد دیجیتالی خواهند بود، اشتباه میباشد. احتمال دارد که کتابخانه دیجیتالی متشکل از مواد اطلاعاتی دیجیتالی و غیر دیجیتالی باشد.
ج) کار
کتابخانههای دیجیتالی بهوسیله اشخاصی که به تنهایی کار میکنند، مورد استفاده قرار میگیرد. دور نمای موجود بر کار مبتنی است و روی گروه تحلیلگران اطلاعاتی، کاری که انجام میشود، و مدارک و فنآوریهای حمایت کننده تمرکز دارد.

برای موفقیت در هر پژوهش، مطالعه موضوع مورد پژوهش و تحقیقات و منابع مرتبط حائز اهمیت فراوان میباشد. همچنین برای حرکت در مسیر پیشرفت باید از دانش گذشتگان بهرهمند گردید. محقق با توجه به زمینه های نظری مربوط به موضوع و بررسی یافته های موجود، میتواند بر دانش خود بیافزاید و با آگاهی از نقاط ضعف و قوت تحقیقات قبلی به تدوین یک طرح پزوهشی جامع و دقیق بپردازد و ضمن صرفهجویی در وقت و هزینه با توجه به مطالبی که در تحقیقات قبلی تایید یا رد گردیده است بیشتر وقت، هزینه و امکانات خود را صرف اجرای دقیق و کامل مرحله اصلی پژوهش نماید. در این فصل با بیان مفاهیم بنیادی تحقیق و سوابق مربوط، پیش زمینه های لازم جهت دستیابی به روش انجام کار فراهم میگردد. مباحث این فصل به دو بخش کلی مفاهیم بنیادی تحقیق و تحقیقات انجام شده، تقسیم می گردد.

۲-۲- مفاهیم بنیادی

۲-۲-۱- استرس

هنگامیکه فرد در محیط کار یا زندگی با شرایطی روبرو میشود که با ظرفیتها و امکانات کنونی وی هماهنگی ندارد، دچار عدم تعادل، تعارض و کشمکشهای درونی میشود که به آن استرس میگویند. سیله[۴۷](۱۹۵۰) استرس را پاسخهای غیر اختصاصی که تحت تأثیر محرکهای گوناگون در ارگانیسم ایجاد میشوند تعریف کرده است، اما بهنظر میرسد که این تعریف چندان مفید نباشد، زیرا ماهیت این پاسخها به موقعیتی که در آن روی میدهد بستگی دارد. در این تعریف عوامل موثر در استرس نادیده گرفته شده است.
استرس سازهای پویا و چند بُعدی بوده که روانشناسان را با چالش مواجه کرده است (ونگ[۴۸]،۱۹۹۰). استرس در مفاهیم مهندسی ریشه دارد که به مقدار فشار بیرونی وارد شده بر اجسام اشاره دارد. لازاروس و فولکمن (۱۹۸۴) نیز تعریفی را در زمینه استرس ارائه دادند: استرس رابطه خاصی بین شخص و محیطی است که در آن تنش ارزیابی شده، از حد امکانات فرد فراتر رفته و سلامتی او را در معرض خطر قرار میدهد. در این تعریف بر این نکته تاکید میشود که استرس به رابطه تنشزا بین شخص و محیط اشاره دارد و وقتی فرد از مقابله با این وضعیت ناتوان است ، به مشکلات روانی وجسمانی مبتلا میشود.
در دهه های اخیر اصطلاح استرس به محرکی اطلاق میشود که میتواند تغییراتی را در شناخت، هیجان، رفتار و فیزیولوژیک ایجاد کند (دیویدسن ونیل[۴۹]،۱۹۹۰). با توجه به تعاریف، می توان گفت استرس رویداد یا وضعیتی است که بر جنبه­ های روانی – جسمانی ارگانیسم آثاری زیانبار بر جایی میگذارد.
استپ توی (۱۹۹۷) استرس را این گونه تعریف کرده است: هنگامیکه الزامات مربوط به یک فعالیت فراتر از توانایی های فردی و اجتماعی افراد است، پاسخهایی ارائه میشوند که به آن استرس میگویند. برای مثال رانندگی برای فردی که در حال یادگیری است، از شرایط تنشزا محسوب میشود، در حالیکه برای راننده با تجربه رانندگی فعالیتی بسیار آسان بهشمار میرود. امروزه استرس جزئی از زندگی روزمره و عادی آدمی است . پیشرفت تمدن امروز و صنعتی شدن، افزایش بیرویه جمعیت، دگرگونی روابط اجتماعی، فشارهای جسمی و روانی ناشی از زندگی در شهرهای بزرگ، آلودگی و سر و صدا و تأثیر آن بر رفتار انسان منجر به تشدید استرس شده است. شهر نشینی دگرگونیهای زیادی را در روابط اجتماعی ایجاد کرده و سبب فروپاشی بسیاری از سنت هایی اجتماعی که موجب حمایت و پشتیبانی افراد از یکدیگر هستند، شده است. برای مثال امروزه زندگی مشترک با والدین یا تشکیل خانواده های گسترده کمتر مشاهده میشود، به این ترتیب ملاحظه میشود بعضی از روش های سنتی که به مردم کمک میکرد تا با استرس بهتر مواجه شوند، کنار گذاشته شده است. بر این اساس، ارزیابی فرد از استرس و نحوه برخورد و رویارویی با آن اهمیت بسیار دارد. معمولاً استرس زمانی مضر خواهد بود که فرد آن را برای زندگی خود خطرناک و تهدید کننده تلقی کند و در عین حال منابع مختلف رویاروی با آنرا در اختیار نداشته باشد. پژوهشها نشان دادهاند، به کارگیری راهبردهای مقابلهای موثر نقش مهمی در کاهش استرس دارد.

۲-۲-۲- تأثیرهای استرس

نقش استرسهای روانی- اجتماعی، همواره بهعنوان یکی از مهمترین عوامل پیدایش شکلگیری بیماریهای مختلف جسمانی وروانی و مرگومیر افراد مطرح بوده است. در این زمینه، میتوان به ارتباط رویدادهای تنشزا با نارحتیهای قلبی، پوستی، دستگاه ایمنی و بیماریهای همچون زخم معده و سرطان اشاره داشت. در این میان جوانان به عنوان قشری از جامعه که پیوسته در معرض استرسها و فشارهای محیطی و روانی زیادی از جمله مشکلات آموزشی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند، مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفتهاند. روشن است استرس بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و شغلی، رضایت شخصی و از همه مهمتر، سلامت روانی آنان تأثیر نامطلوب خواهد داشت.
از آنجاکه بسیاری از تأثیرهای استرس فیزیولوژیکی است، از اختلالهای زیست- روانشناسی بهشمار میآید. مهمترین تأثیرهای ناشی از استرس را میتوان به چهار نوع هیجانی، فیزیولوژیکی، شناختی و رفتاری تقسیم کرد.
تأثیرهای هیجانی: احساس اضطراب و افسردگی ، افزایش تنشهای جسمانی و روانشناختی از تأثیرهای هیجانی استرس بر انسان محسوب میشود.
تأثیرهای فیزیولوژیکی: ترشح آدرنالین و نورآدرنالین، اختلال در کارکرد دستگاه گوارش، افزایش ضربان قلب، اختلال در تنفس و انقباض رگهای خونی، از مهمترین تأثیرهای فیزیولوژیکی استرس بهشمار میآید.
تأثیرهای شناختی: کاهش تمرکز و توجه، کاهش ظرفیت حافظهی کوتا مدت و افزایش پریشانی و حواسپرتی از مهمترین تأثیرهای شناختی استرس محسوب میشوند.
تأثیرهای رفتاری: افزایش گریز از کار و فعالیت، اختلال در الگوی خواب، کاهش کارکردهای تحصیلی، شغلی و اجتماعی، از تأثیرهای رفتاری استرس بهشمار میآیند (ایزنک[۵۰]،۲۰۰۰).
سلیه (۱۹۵۰) یکی از پژوهشگرانی است که در زمینه استرس پژوهشهای بسیاری انجام داده است. نتایج بررسیهای او نشان داده که عوامل تنشزا میتوانند موجب بروز پاسخهای جسمانی مختلف مانند افزایش فشارخون، آسیب دیدن بافت عضله، نازایی، توقف رشد، بازداری جنسی و بازداری دستگاه های ایمنی بدن شوند. افزایش فشار خون میتواند موجب بروز حملهی قلبی و سکته مغزی شوند. بازداری دستگاه ایمنی فرد را مستعد ابتلا به انواع عفونتها و حتی سرطان می کند (استویوا و کارلسون[۵۱]، ۱۹۹۳). سلیه معتقد است که عوامل تنشزا ممکن است به پاسخهای روانی متعدد مانند اضطراب، افسردگی، نومیدی، بیقراری و احساس ناتوانی عمومی در سازش یافتهگی با محیط منجر شود.
در بسیاری از پژوهشها مواردی از قبیل زخم معده، دیابت، آسم، اختلالهای پوستی، بیخوابی، سندرم روده تحریکپذیر، اضطراب، بیماریهای کرونر قلبی، میگرن، سر دردهای عصبی، تبخال های عفونی و ویروسی، عفونتهای ادراری، تومور، فراموشی، هراس، افزایش کلسترول خون، تند خویی و ریزش مو را از جمله بیماریهای ناشی از استرس تلقی شدهاند (دی یانگ[۵۲]، ۱۹۹۴).

شناخت نیازهای کارکنان و اقدام در جهت ارضاء نیازهای آنان است. یکی از ضرورت های مدیریت هر سازمان شناخت نیازهای کارکنان است.
زیرا با شناخت نیازها، پی به چرایی رفتار گذشته آنان برده و رفتار آیندۀ آنان را پیش بینی نموده و از این طریق بهتر می تواند امر هدایت، کنترل و در صورت لزوم تغییر رفتار کارکنان را فراهم سازد. به بیان دیگر توانایی کار با دیگران را در کارکنان تقویت می نماید و به اهداف مطلوب خود دست می یابد.
۱-۳- اهداف تحقیق
۱-۳-۱- هدف اصلی؛ هدف اصلی این تحقیق، شناخت نیازها و ارزیابی تأثیر نیازها در انگیزش کارکنان امور اداری شرکت ملی گاز گلستان می باشد.
۱-۳-۲- هدف فرعی؛ اولویت بندی نیازهای شدید کارکنان به منظور زمینه سازی برای ایجاد نظام انگیزش.
۱-۴- فرضیه و سؤالات تحقیق
۱-۴-۱- فرضیات؛
بین ارضاء نیازهای شاغلین و انگیزش آنان رابطه معنی داری وجود دارد.
۱-۴-۲- سئوالات؛
آیا بین ارضاء نیازهای شاغلین و انگیزش آنان رابطه معنی داری وجود دارد؟
۱-۵- تعریف عملیاتی متغییرها در تحقیق

۱-۵-۱- متغیر مستقل

۱-۵-۱-۱- نیاز فیزیولوژیک؛ همان هایی هستند که انسان را زنده نگه می دارند و آنها شامل غذا، لباس، پناهگاه، آسایش، رفاه و حفاظت از خود می باشند.
۱-۵-۱-۲- نیاز ایمنی؛ آن احتیاجاتی است که به انسان امنیت جانی و مالی می دهد که خود می تواند شامل امنیت از خود و دارایی ها، اجتناب از ریسک، اجتناب از آسیب دیدگی، اجتناب از رنج و زحمت باشند.
۱-۵-۱-۳- نیاز اجتماعی؛ همان هایی است که انسان را مقبول گروه نماید که خود شامل ازدواج، مورد پذیرش قرار گرفتن، عشق و تعلق و عضویت در گروه است.
۱-۵-۱-۴- نیاز به احترام؛ نیازهایی هستند که انسان را پیش دیگر اعضای گروه مطرح می کند که خود شامل مسئولیت پذیری، عزت نفس (احترام به خود)، خودشناسی، احساس کامیابی و قدرت در انجام وظایف است.
۱-۵-۱-۵- نیاز به خودشکوفایی؛ نیازهایی که موجب به حداکثر رساندن توانایی شخص می گردد و خود شامل رسیدن به آنچه باید باشد، استقلال و خلاقیت خود را نشان می دهد.
۱-۵-۱-۶- نیاز به کسب موفقیت؛ نیازی است که فرد، مشتاق انجام کارهای مشکل است. استانداردهای بالایی را انتخاب می کند و خواهان تلاش در جهت اهداف دور برد است.
۱-۵-۱-۷- نیاز به استقلال؛ نیازی است که فرد تلاش می کند از هر نوع قید و بند و محدودیت اجتناب کند، از وابسته نبودن، آزادی، تعلق نداشتن به اشخاص، اماکن و یا الزامات احساس خوشنودی می کند.
۱-۵-۱-۸- نیاز به پرستاری؛ نیازی است که فرد ابراز همدردی می کند و دلداری می دهد، تا جایی که ممکن است به دیگران کمک می کند.
۱-۵-۱-۹- نیاز به نظم؛ نیازی است که فرد علاقه مند است اثرات شخصی و محیط اطراف مرتب و سازمان یافته باشد.
۱-۵-۱-۱۰- نیاز به ارائه خودنمایی؛ نیازی است که فرد می خواهد مرکز توجه باشد، از داشتن مستمع لذت می برد. در فعالیت هایی وارد می شود که باعث جلب توجه دیگران می شود.
۱-۵-۱-۱۱- نیاز به قدرت؛ نیازی است که فرد تلاش می کند محیط اطراف را به حیطه اقتدار خود درآورد و بر دیگران نفوذ گذارد و آنها را هدایت کند.
۱-۵-۱-۱۲- نیاز به رشد و پیشرفت؛ نیازی است که افراد در جهت رشد و پیشرفت در سازمان و ارتقاء شغلی تلاش می کنند.
۱-۵-۱-۱۳- نیاز به شهرت؛ نیازی است در جهت مطرح شدن افراد در سازمان.
۱-۵-۱-۱۴- نیاز به مسئولیت؛ نیازی است که افراد در محیط کار مسئولیت کاری می پذیرند.
۱-۵-۱-۱۵- نیاز به سرپرستی؛ نیازی است که افراد در محیط کار احساس می کنند باید تحت نظارت باشند.
۱-۵-۲- متغیر وابسته
انگیزش.
۱-۶- قلمرو تحقیق

۱-۶-۱- قلمرو موضوع

پر واضح است که عوامل زیادی بر انگیزش اثرگذار می باشند. با این وجود این تحقیق تنها به ترکیب نیازهای شدید کارکنان می پردازد.

۱-۶-۲- قلمرو مکانی

تحقیق حاضر از نظر مکانی شامل کارکنان امور اداری شرکت ملی گاز استان گلستان می باشد.

۱-۶-۳- قلمرو زمانی

تحقیق حاضر، ۶ ماهه دوم سال ۱۳۹۳ را شامل می شود.
۱-۷- واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق

۱-۷-۱- تعریف انگیزش

میل به کوشش فراوان در جهت تأمین هدف های سازمان به گونه ای که این تلاش در جهت ارضاء برخی
از نیازهای فردی سوق داده شود.[۴]
۱-۷-۲- نیاز
به معنی نوع کسر و کمبود روانی و فیزیولوژیک است که می تواند دستاورد خاصی را جذب نماید.[۵]
۱-۷-۳- ترکیب بندی نیازهای شدید
به نیازهایی شدید گویند که اولاً؛ بیشترین فراوانی را در میان نیازهای انتخاب شده داشته باشند. دوماً؛ در جدول انتخاب نیاز، در اولویت بالاتری قرار گرفته باشند.
۱-۸- ماهیت مدیریت منابع انسانى‏
مدیریت منابع انسانى را «شناسایى، انتخاب، استخدام، تربیت و پرورش نیروى انسانى به منظور دستیابى به اهداف سازمان» تعریف کرده‏اند. منظور از منابع انسانى، همه افرادى است که در ادارات و سازمان هاى دولتى، اعم از کشورى و لشکرى، مؤسسات غیردولتى بازرگانى و صنعتى، مدارس و دانشگاه‏ها، روستاها و دیگر فعالیت‏هاى مؤثر در تولید ملى اشتغال دارند.
هدف اساسى اداره امور استخدامى (نام دیگر مدیریت منابع انسانى) حصول نتایج مطلوب از تلاش‏هاى جمعى افراد است. از این رو، مسئولان اداره امور استخدامى موظفند، در سازمان ها محیط و شرایط مناسبى به وجود آورند تا کارکنان با میل و رغبت و خاطرى آسوده از بیم و اضطراب، کوشش‏هاى خویش را در جهت نیل به هدف‏هاى مشترک معطوف سازند. بدون تردید، توفیق در انجام این مهم، مستلزم به کار بستن اصول و روش‏هاى مدیریت منابع انسانى است.
وظیفه این مدیریت، رعایت نظام شایستگى، در استخدام، پرورش و حفظ نیروى کار شایسته است که با حداکثر کارآیى و صرفه‏جویى، هدف‏هاى سازمان را تحقق بخشد. آنانى که به گونه‏ اى با اداره امور استخدامى سر و کار دارند، موظفند در همه روابط و تصمیمات کارگزینى، هیچ‏گاه شأن و مقام انسانى را از خاطر دور ندارند، در همه اعمال و افعال خویش از اصل جامعیت و توجه به منافع عموم پیروى کنند، از هرگونه تبعیض دورى جسته و مسؤولیت‏ها و وظایف و نیز اختیارات را بدون در نظر گرفتن منافع شخصى به کار گیرند.
با وجود اهمیت آشکار مدیریت منابع انسانى، همواره ابهامات و سوء تعبیرهایى در باره ماهیت واقعى، نقش و وظیفه واقعى آن وجود داشته است و یکى از علت‏هاى این امر، جدید بودن این وظیفه، نسبت به دیگر وظایف در سازمان است؛ زیرا تا چندى پیش، نیازى به جداکردن آن احساس نمى‏شد و جزو وظایف عمومى مدیریت به شمار مى‏رفت.
علت دوم و مهم‏تر این که، انسان موجودى زنده است که قادر به تفکر، قضاوت و تصمیم‏گیرى است. او ماده‏اى بى‏جان نیست که به راحتى در دست دیگران شکل گیرد. بدین رو، خواسته‏ها، اهداف و آمال نیروهاى شاغل، همیشه موافق یا هم‏سو با اهداف سازمان نیست. مقاومت کارکنان در برابر تصمیم‏هایى که درباره آنان گرفته مى‏شود، منشأ دشوارى‏ها و تنش‏هایى است که در امر اداره و کنترل انسان ها وجود دارد.
به همین علت، دانشمندان علوم انسانى هرگز نتوانسته‏اند واکنش‏ها و رفتارهاى انسان را طبق الگوى خاصى به طور دقیق پیش‏بینى کنند. افزون بر این، ویژگى‏هاى فردى و شخصیتى انسان، مسائلى که تجمع انسان ها و پیدایش گروه‏ها و در نتیجه، رفتار گروهى به وجود آورده و بر پیچیدگى موضوع افزوده، اداره و کنترل انسان ها را در سازمان، به مراتب دشوارتر مى‏سازد.
۱-۹- عوامل مهم گسترش نقش مدیریت منابع انسانى‏[۶]
نقش مدیریت منابع انسانى، نخست تشخیص استعدادهاى بالقوه نیروهاى شاغل در سازمان و سپس فراهم آوردن امکاناتى براى شکوفایى آنهااست. همراه با تغییر در فلسفه وجودى اداره امور کارکنان، مدیریت منابع انسانى به تدریج پا را از وظایفى چون انتخاب و استخدام نیرو، تعیین حقوق و مزایا و ایجاد هماهنگى در روابط کارگرى، فراتر گذاشت.
امروزه شاهدیم که مدیریت منابع انسانى، در طرح‏ریزى برنامه‏هاى مهم و راهبردى، مشارکت فعالى دارد. امروزه قوانین و مقررات بسیارى بر استخدام و چگونگى فعالیت‏هاى سازمان نظارت مى‏کند و بیش ‏تر، تخلف از آنها موجب تعقیب کیفرى، حقوقى یا پرداخت جرایم سنگین مى‏شود. بهداشت و ایمنى کار، اجتناب از تبعیض در استخدام و پرداخت حقوق و دستمزد کافى و عادلانه، از جمله مواردى است که تحت نظارت و کنترل مستقیم دولت هستند و سازمان مکلف به رعایت آنها است.