1-3- اهداف تحقیق…………………………….. 7
1-4- سوال های تحقیق…………………………….. 7
1-5- فرضیه های تحقیق…………………………….. 8
1-6- مدل مفهومی تحقیق…………………………….. 8
1-7- قلمرو تحقیق…………………………….. 9
1-8- جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق…………………………….. 9
1-9- روش پژوهش…………………………… 10
1-10- جامعه آماری و حجم آن……………………………10
1-11- بر آورد حجم نمونه و روش نمونه گیری…………………………… 10
1-12- روش گرد آوری اطلاعات ……………………………10
1-13- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…………………………… 11
1-14- متغیرهای پژوهش…………………………… 11
1-15-مفاهیم، تعاریف واژه ها و اصطلاحات (نظری و عملیاتی)…………… 11
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
مقدمه…………………………… 16
2-1- بخش اول: مبانی نظری…………………………….. 16
2-1-1- معرفی بازاریابی…………………………….. 16
2-1-2- تعریف بازاریابی…………………………….. 18
2-1-3- تاریخچه بازاریابی…………………………….. 21
2-1-4- انواع بازاریابی…………………………….. 24
2-1-5- مزایای بازاریابی…………………………….. 28
2-1-6- مفهوم تبلیغات…………………………….. 29
2-1-7- تاریخچه تبلیغات…………………………….. 30
2-1-8- تاریخچه تبلیغات در ایران……………………………. 34
2-1-9- تعاریف تبلیغات…………………………….. 34
2-1-10- اصول تبلیغات…………………………….. 36
2-1-11- طبقه بندی تبلیغات…………………………….. 37
2-1-11-1- طبقه بندی بر مبنای بازار هدف ……………………………37
2-1-11-2- طبقه بندی بر مبنای منطقه جغرافیایی …………….. 38
2-1-11-3- طبقه بندی بر مبنای رسانه……………………………38
2-1-11-4- طبقه بندی بر مبنای عملکرد …………………………… 39
2-1-12- تبلیغات بازرگانی……………………………. 40
2-1-13- وابستگی هیجانی و برنامه ریزی رفتاری………………. 41
2-1-14- نظریه اسنادی…………………………….. 42
2-1-15- نظریه انگیزۀ پیشرفت……………………………… 42
2-1-16- نظریه کنترل- ارزش هیجانهای پیشرفت……………. 43
2-1-17- انواع هیجان ها…………………………… 43
2-1-18- تبلیغات و ارتباط آن با مشتریان……………………………. 45
2-1-19- شدت تبلیغات و سودآوری…………………………….. 47
2-1-20- شدت تبلیغات و میزان فروش……………………………… 49
2-1-21- رفتار مصرف کننده…………………………… 49
2-1-22- دیدگاههای رفتار مصرف کننده ……………………………55
2-1-23- مدل تصمیم گیری مصرف کننده…………………………… 58
2-1-24- رفتار خرید……………………………. 60
2-1-25- ارزیابی رفتار مصرف کننده پس از خرید………….. 62
2-1-26- تاریخچه پیدایش و گسترش بیمه……………………………64
2-1-27- جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی ایران……………………………67
2-1-28- تصویب قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری وآشنایی با نهاد نظارت بر بیمه در ایران………67
2-1-29- ارکان بیمه مرکزی ایران……………………………. 69
2-2- بخش دوم: پیشینه پژوهشهای انجام شده……………………………. 70
2-2-1- مطالعات داخلی…………………………….. 70
2-2-2- مطالعات خارجی…………………………….. 71
2-3- جمع بندی…………………………… 74
2-3-1- جمع بندی پیشینه تجربی و نظری تحقیق……………… 74
2-3-2- جمع بندی پیشینه نظری تحقیق…………………………….. 74
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
مقدمه……………………………77
3-1- نوع روش تحقیق……………………………. 77
3-2- جامعه آماری تحقیق…………………………….. 77
3-3- نمونهآماری و روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه…………. 78
3-4- متغیرهای تحقیق…………………………….. 79
3-5- روش و ابزار گرد آوری داده ها…………………………… 79
3-5-1- روش گردآوری…………………………….. 79
3-5-2- ابزار گردآوری……………………………. 79
3-6- اعتبار و روایی ابزار تحقیق…………………………….. 81
3-6-1- اعتبار (روایی) پرسشنامه……………………………. 81
3-6-2- قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه……………………………. 82
3-7- روش و ابزارتحلیل داده ها…………………………… 84
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه……………………………87
4-1- آمار توصیفی……………………………87
4-1-1- جنسیت مشتریان……………………………. 88
4-1-2- تحصیلات مشتریان……………………………. 89
4-1-3- وضعیت تاهل مشتریان……………………………. 90
4-1-4- رده سنی مشتریان……………………………. 91
4-1-5- سابقه بیمه مشتریان……………………………. 92
4-2- آمار استنباطی……………………………93
4-2-1- بررسی نرمال بودن مشاهدات…………………………… 94
4-2-2- مدل های رگرسیونی تحقیق…………………………….. 95
4-2-3– رتبه بندی ابعاد تبلیغات…………………………….. 99
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
مقدمه……………………………101
5-1- نتیجه گیری…………………………….. 101
5-1-1- فرضیه اصلی اول……………………………101
5-1-2- فرضیه اصلی دوم……………………………. 102
5-1-3- فرضیه های فرعی تحقیق…………………………….. 102
5-2- محدودیتهای پژوهش……………………………… 103
5-3- پیشنهادهایی برای استفاده از نتایج پژوهش……………. 103
5-4- توصیه برای تحقیقات آتی…………………………….. 106
منابع و ماخذ……………………………. 107
فهرست منابع فارسی…………………………….. 108
فهرست منابع انگلیسی……………………………..110
ضمائم و پیوست ها…………………………… 112
چکیده انگلیسی…………………………….. 126
چکیده:
هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر تبلیغات تلویزیونی بر واکنش های هنجاری و تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان در صنعت بیمه بوده است. برای این منظور با استناد به رابطه نمونه گیری کوکران تعداد 385 نفر از مشتریان شرکت بیمه ایران به شیوه تصادفی ساده انتخاب شده و پرسشنامه های تحقیق پس از تایید روایی و پایایی در اختیار ایشان قرار گرفت. یافته های حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق با استفاده از برازش مدل های رگرسیون خطی نشان داد که افزایش تبلیغات تلویزیونی اثر مستقیم و معناداری بر واکنش های هنجاری و تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان در این صنعت داشته است. همچنین در ابعاد تبلیغات تلویزیونی، دو عامل شدت و کیفیت تبلیغات نیز هر دو دارای اثر مستقیم و معنادار بر روی عوامل واکنش های هنجاری و تمایل به برنامه ریزی رفتاری بوده اند.
فصل اول: کلیات تحقیق
مقدمه:
عملکرد هر سازمانی به موفقیت درحفظ مشتریان یا افزایش طول دوره بقای مشتری بستگی دارد. طول دوره بقای مشتری به طول مدت زمان و یا تعداد دفعاتی اشاره دارد که مشتریان برای تامین نیازمندیهای خویش قبل از رجوع به سایر عرضه کنندگان تنها به سازمان مورد نظر روی آورند (سقایی،1385، ص 67).
سازمانهای رسانه ای نیز از این قاعده مستثنی نیستند. سازمانهای رسانه ای به لحاظ نوع مالکیت به دو نوع خصوصی و عمومی (دولتی) تقسیم می شوند. در حوزه ارتباطات ابزارهایی وجود دارند که با توجه به ظرفیت و امکانات خود، به خوبی میتوانند مبلغان را در امر متقاعدسازی مخاطبان یاری دهند. کلام، تصویر و موسیقی سه محملی است که در این زمینه به گونه موثری قابل بهره برداری است و از این رو، اربابان و دست اندرکاران تبلیغات نیاز دارند علاوه بر آشنایی با نظریه ها و فنون متقاعدسازی در حوزه روانشناسی ، در حوزه ارتباطات نیز با ظرفیت های بالقوه کلامی، تصویر و موسقیایی آشنا شوند و بدانند که چگونه از هر یک از این ابزارها می توان در راستای واکنش هیجانی و نفوذ در تأثیرگذاری بر مخاطبان، بهره جست. به همین دلیل دست اندرکاران امر تبلیغات از هر وسیله ای جهت نیل به هدف استفاده می کنند و از هیج تلاشی دریغ نمی کنند(حکیم آرا،1390، ص 87). به همین دلیل است که صدا و سیما قدرتمندترین و مهمترین رسانه کشور در عرصه فرهنگ سازی و اعتلای کشور است و این رسانه ارزشمند به منظور رسیدن به اهدافش و اثربخشی بیشتر، نیاز مند جلب ایجاد واکنش های هیجانی و تمایل به برنامه ریزی رفتاری است. جذب مخاطب یکی از اصلی ترین و تعیین کننده ترین ویژگی هر رسانه بویژه صدا و سیماست. در کشور ما، با توجه به اینکه صدا و سیما به صورت عمومی(دولتی) اداره می شود و بخش قابل توجهی از هزینه های خود را از بودجه عمومی کشور دریافت می دارد با ید در برنامه ریزی مصرف منابع به منظور اثربخشی بیشتر در تولید و پخش برنامه ها و جلب و جذب ایجاد واکنش های هیجانی و تمایل به برنامه ریزی رفتاری خود دقت کافی را به عمل آورد(خاشعی و مستمع،1390، ص 54).
در این میان آنچه هدف تصاویر تبلیغاتی است تنها مجذوب کردن مخاطبان نیست، بلکه ایجاد رفتاری است که انتظار می رود در محل و موقعیت دیگری مانند فروشگاه یا در پای صندوق رای به وقوع بپیوندد. نکته مهم این است که تصاویر تبلیغاتی به خودی خود افراد را به انجام کاری وادار نمی کنند بلکه این تعابیر ذهنی ناشی از این تصاویر است که نقش متقاعدکنندگی دارند و هیجانهایی را در فرد پدید می آورند. این تعابیر ذهنی اگر چه در نتیجه نگاه کردن به تصاویر برانگیخته می شوند، اما به طور تمام زاییده تصویر نیستند. تصاویر تبلیغاتی سه نقش عمده را پی می گیرند. اول اینکه با شبیه سازی و به تصویر کشیدن صورت و اندام انسان و یا هر چیز دیگری که با انگیزه های بنیادی ارتباط دارند، به واکنشهای هیجانی دامن می زنند. دوم اینکه از چیزی که گویی محقق است ویا واقعاً اتفاق افتاده یک مدرک تصویری به ظاهر مستند به دست می دهند و سوم اینکه در هر حال می توانند میان محصول و تصاویر بک نوع ارتباط ضمنی و پنهان برقرار کنند. این سه کارکرد از ویژگی اساسی رسانه های تصویری است که ماهیت زیربنایی تصاویر تبلیغاتی را پی ریزی کرده و آن را از زبان کلامی
عنوان صفحه
چکیده 1
1-1 مقدمه. 3
1 – 2 بیان مسله. 5
1-3ضرورت انجام تحقیق. 8
1-4اهداف تحقیق. 9
1-4-1 هدف کلی تحقیق. 9
عنوان صفحه
چکیده 1
1-1 مقدمه. 3
1 – 2 بیان مسله. 5
1-3ضرورت انجام تحقیق. 8
1-4اهداف تحقیق. 9
1-4-1 هدف کلی تحقیق. 9
1-4-2 اهداف اختصاصی.. 9
1-5 فرضیه های تحقیق. 9
محدودیتهای تحقیق. 10
1-6 تعریف واژه ها و اصطلاحات کاربردی.. 10
2-2 تمرینات پلایومتریك… 13
2-3تاریخچه پلایومتریک… 14
2-4 بیو مکانیک پلایومتریک… 15
2-6 فازهای تمرینات در روش پلایومتریک… 16
2-7اصول فیزیولوژیک تمرینات پلایومتریک… 17
2-7-1تمرینات پلیومتریک به لحاظ فیزیولوژیکی.. 18
2-8 چرخه کشش-انقباض در تمرینات پلیومتریک… 19
2-8-1 گیرنده های حسی و عمقی.. 20
2-8-2 دوک های عضلانی.. 20
2-8-3اندام های وتری گلژی.. 20
2-9 طبقه بندی تمرینات پلیومتریک… 21
2-10اصول تمرینات پلیومتریک… 22
2-11عملکردورزشکاران. 23
2-12آمادگی جسمانی.. 23
2-13 آمادگی حرکتی.. 24
2-14تمرینات مقاومتی.. 25
2-15 فاکتورهای مورد نظر در طرح ریزی برنامه تمرینات.. 26
2-15-1 حجم تمرین کردن. 26
2-15-2 شدت تمرین.. 26
2-15-3 تعداد تمرینات.. 26
2-15-4تنظیم تمرین.. 27
2-15-5تعداد تکرارها و سرعت.. 27
2-15-6تعداد ست ها 27
2-15-7استراحت.. 27
2-16قدرت.. 28
2-17توان غیر هوازی (بی هوازی) 29
2-18تمرین با وزنه و اجرای پرش… 30
2-19 تمرین مقاومتی و عملکرد دو سرعت.. 32
2-20 تمرین باوزنه و عملکرد چابکی.. 33
2-21 تمرین باوزنه و آمادگی قلبی – عروقی.. 35
2-22 تمرین باوزنه و ترکیب بدنی.. 36
2-23تمرین مقاومتی و انعطاف پذیری.. 36
2-24 زنان و تمرین باوزنه. 36
2-25 پیشینه تحقیق. 37
2-26 تحقیقات خارجی.. 41
3-1مقدمه. 45
3-2روش تحقیق. 45
3-3 جامعه آماری.. 45
3-4 حجم نمونه. 45
3-5 متغیر های تحقیق. 45
3-6ابزار و روش اندازه گیری.. 48
3-8 روش جمع آوری دادهها 50
3-9 ملاحظات اخلاقی.. 51
3-10 روش تجزیه و تحلیل دادهها 51
4-1مقدمه. 54
4-2توصیف داده ها 54
4-3مشخصات فردی شركتكنندگان. 54
1-5 مقدمه. 64
2-5 خلاصه تحقیق. 64
3-5 نتایج تحقیق. 65
4-5 بحث و نتیجه گیری.. 65
چکیده
این تحقیق ، پژوهشی نیمه تجربی است که با هدف بررسی و مقایسه تأثیر تمرینات پلایومتریک و قدرتی با وزنه روی فاکتورهای آمادگی جسمانی تیم ملی کبدی مردان ایران انجام شد. آزمودنی های این پژوهش شامل سی(30) نفر از کبدی کاران نخبه بزرگسال در گروه سنی 26-18 سال كه بطور تصادفی انتخاب و به سه گروه 10نفری شامل دو گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. از دو گروه تجربی یک گروه به انجام تمرینات پلایومتریک و گروه دیگر به انجام تمرینات با وزنه به مدت 8 هفته ، هفته ای 3 جلسه پرداختند .
برای تجریه و تحلیل آماری از نرم افزار spss انجام شد. برای تعیین تأثیر و مقایسه پیش آزمون و پس آزمون در هر دو گروه تجربی آزمون t همبسته استفاده شد. بررسی یافته های پژوهش نشان داد که بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و قدرتی باوزنه پس از 8 هفته تمرینات در مقایسه با گروه كنترل، اختلاف معنی داری وجود داشته و موجب بهبود گردیده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان داد كه بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و با وزنه به لحاظ اثربخشی تفاوت معنی داری وجود ندارد و هردو به یک میزان موجب بهبود فاکتورها شده اند.
واژه های کلیدی : تمرینات پلایومتریک ، تمرینات با وزنه ، نخبه، توان، چابکی، سرعت
1-1 مقدمه
امروزه با توجه به کیفیت زندگی و تندرستی که پیشرفت زیادی نسبت به گذشته داشته است تلاش برای ارتقاء تندرستی و پیشگیری از بیماریها نیز از اولویتهای ملی می باشد. نه تنها جوامع علمی و پزشکی، بلکه عامه مردم به طور روز افزون از اثر عمیق شیوه زندگی بر سلامت جسمانی و روانی و کیفیت زندگی آگاه شدهاند. از آنجا که یگانه هدف برای تمام ملل زیستن توام با سلامتی و نشاط است. شاید بهتر باشد اساسی ترین گام از دوران کودکی و نو جوانی آغاز شود. بسیاری از مردم سلامتی را به عنوان نبود بیماری تعریف می کنند. این واقعیتی است که افراد سالم، افراد فاقد بیماری هستند. اما مفهوم سلامتی فراتر از آن است. سلامتی به مفهوم سرزندگی، قدرت و تندرستی جسم و روان است. شاید بهترین تعریف از سلامتی تعریف یونانی آن یعنی عقل سالم در بدن سالم است، باشد با این حال، سلامتی روانی، اجتماعی، محیطی و روحی اجزاء دیگری از سلامتی می باشند. اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته، به علاوه شواهد علمی از فواید سلامت بخش تمرین و ورزش در حال افزایش است. فن آوری مدرن از میزان شغلها کاسته و اکثر حرفهها به نیروی مغزی بیشتر از توان جسمی تکیه می کند. کارهای روزمره نظیر چمن زنی نیز مکانیزه شده، رانندگی جای پیاده روی را گرفته و کارهایی که نیازمند یک ساعت کار جسمانی بود، اینک با فشار چند ثانیه ای یک دکمه با گرفتن یک شماره تلفن انجام می شود. در نتیجه این امر، زمان بیشتری برای فعالیت های اوقات فراغت باقی می ماند. اما متأسفانه بسیاری از افراد از فعالیتهای بی تحرک مانند تماشای تلویزیون و… در اوقات فراغت خود استفاده می کنند. اگرچه بدن انسان برای حرکت و انجام فعالیتهای جسمانی سخت طراحی شده است. ولی ورزش هنوز به عنوان بخشی از شیوه معمولی زندگی در نیامده است (پارسا 1377).
کسب دانش و اطلاعات عمومی درباره فعالیت های جسمانی یکی از مهمترین انگیزه های داخلی برای شرکت در فعالیت های جسمانی است. کسانی که با فعالیتهای جسمانی آشنا هستند، ارزش آن را بیشتر درک می کنند. چنین افرادی شرکت در برنامه های فعالیت جسمانی را در برنامه زندگی خود در تمام عمر در نظر می گیرند و حتی برخی این برنامهها را با توجه به اطلاعات خود برنامه ریزی و ارزشیابی می کنند. به دلیل پیشرفت صنعت و زندگی ماشینی، فعالیت جسمانی روزمره شدیدا کاهش یافته است و به منظور جبران این زندگی بی تحرک، فعالیت جسمانی مربوط به بازی و تفریح و در نتیجه فعالیتهای مرتبط با تندرستی توسعه یافتند. زندگی امروزی مجال استفاده از فعالیتهای جسمانی طبیعی که در اعصار گذشته وجود داشت را نمی دهد. برای مثال در ایران باستان در اوایل امپراتوری رم، تمرینات جسمانی برای سربازان ضروری و اجباری بود و برنامههای جسمانی در جهت بالا بردن آمادگی نظامی و بنیه دفاعی انجام می شد. همانطور كه اشاره شد، برنامه و روش تمرین عامل مهمی در بهبود عملکردهای جسمانی و مهارت های ورزشی است بطور کلی اجزای آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی شامل قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، استقامت قلبی تنفسی، انعطاف پذیری و ترکیب بدن و اجزای آمادگی جسمانی مربوط به اجزای مهارت شامل زمان عکس العمل، سرعت، تعادل، چابکی، هماهنگی و توان می باشد. در بین روش های مختلف تمرینی پلایومتریک یک شیوه تمرینی است که بسیاری از ورزشکاران برای افزایش قدرت و یا توان انفجاری از آن استفاده می کنند(شایگان1392).
بدیهی است پیشرفت و بهبود رکوردها، تکنیک و تاکتیک های ورزشی و روند صعودی پیشرفت ابعاد مختلف رشته های ورزشی، نشانه گسترش و توسعه زیربنای علمی و جامعه علمی و روش های مربیگری بوده است .از این رو،نیل حرکت به سوی رشته های قهرمانی و حرفه ای شدن بیشتر شده است و هر کسی به هر دلیل و هدفی ممکن است در یک فعالیت ورزشی و برنامه تمرینی شرکت کند. اما با توجه به این مسله که استعداد ورزشی یکی از مهم ترین عوامل دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی است، شکوفایی استعدادورزشکاران توسط مربیان باتاکیدبراصول علمی ورزشی اهمیت بسزائی دارد. از این رو ضمن شناخت این استعدادها باید به شیوه ای صحیح آن را رشد و توسعه داد. معمولا متخصصین ورزش معتقدند که برای دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی باید ضمن شناخت ورزشی، با روش های مختلف تمرین به توسعه سطح عملکرد و آمادگی افراد پرداخته شود. به بیان دیگر، یافته های علمی در این زمینه در تنظیم و اجرای برنامه های تمرینی قهرمانان ورزشی نقش مهمی را بر عهده داشته است. تمرینات ورزشی اصولا موجب افزایش توانایی حرکتی انسان می شود. این تمرینات گستره زیادی پیدا کرده است و هدف از این تمرینات به طور خلاصه دستیابی به قهرمانی، و برتر
1-4-2 اهداف اختصاصی.. 9
1-5 فرضیه های تحقیق. 9
محدودیتهای تحقیق. 10
1-6 تعریف واژه ها و اصطلاحات کاربردی.. 10
2-2 تمرینات پلایومتریك… 13
2-3تاریخچه پلایومتریک… 14
2-4 بیو مکانیک پلایومتریک… 15
2-6 فازهای تمرینات در روش پلایومتریک… 16
2-7اصول فیزیولوژیک تمرینات پلایومتریک… 17
2-7-1تمرینات پلیومتریک به لحاظ فیزیولوژیکی.. 18
2-8 چرخه کشش-انقباض در تمرینات پلیومتریک… 19
2-8-1 گیرنده های حسی و عمقی.. 20
2-8-2 دوک های عضلانی.. 20
2-8-3اندام های وتری گلژی.. 20
2-9 طبقه بندی تمرینات پلیومتریک… 21
2-10اصول تمرینات پلیومتریک… 22
2-11عملکردورزشکاران. 23
2-12آمادگی جسمانی.. 23
2-13 آمادگی حرکتی.. 24
2-14تمرینات مقاومتی.. 25
2-15 فاکتورهای مورد نظر در طرح ریزی برنامه تمرینات.. 26
2-15-1 حجم تمرین کردن. 26
2-15-2 شدت تمرین.. 26
2-15-3 تعداد تمرینات.. 26
2-15-4تنظیم تمرین.. 27
2-15-5تعداد تکرارها و سرعت.. 27
2-15-6تعداد ست ها 27
2-15-7استراحت.. 27
2-16قدرت.. 28
2-17توان غیر هوازی (بی هوازی) 29
2-18تمرین با وزنه و اجرای پرش… 30
2-19 تمرین مقاومتی و عملکرد دو سرعت.. 32
2-20 تمرین باوزنه و عملکرد چابکی.. 33
2-21 تمرین باوزنه و آمادگی قلبی – عروقی.. 35
2-22 تمرین باوزنه و ترکیب بدنی.. 36
2-23تمرین مقاومتی و انعطاف پذیری.. 36
2-24 زنان و تمرین باوزنه. 36
2-25 پیشینه تحقیق. 37
2-26 تحقیقات خارجی.. 41
3-1مقدمه. 45
3-2روش تحقیق. 45
3-3 جامعه آماری.. 45
3-4 حجم نمونه. 45
3-5 متغیر های تحقیق. 45
3-6ابزار و روش اندازه گیری.. 48
3-8 روش جمع آوری دادهها 50
3-9 ملاحظات اخلاقی.. 51
3-10 روش تجزیه و تحلیل دادهها 51
4-1مقدمه. 54
4-2توصیف داده ها 54
4-3مشخصات فردی شركتكنندگان. 54
1-5 مقدمه. 64
2-5 خلاصه تحقیق. 64
3-5 نتایج تحقیق. 65
4-5 بحث و نتیجه گیری.. 65
چکیده
این تحقیق ، پژوهشی نیمه تجربی است که با هدف بررسی و مقایسه تأثیر تمرینات پلایومتریک و قدرتی با وزنه روی فاکتورهای آمادگی جسمانی تیم ملی کبدی مردان ایران انجام شد. آزمودنی های این پژوهش شامل سی(30) نفر از کبدی کاران نخبه بزرگسال در گروه سنی 26-18 سال كه بطور تصادفی انتخاب و به سه گروه 10نفری شامل دو گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. از دو گروه تجربی یک گروه به انجام تمرینات پلایومتریک و گروه دیگر به انجام تمرینات با وزنه به مدت 8 هفته ، هفته ای 3 جلسه پرداختند .
برای تجریه و تحلیل آماری از نرم افزار spss انجام شد. برای تعیین تأثیر و مقایسه پیش آزمون و پس آزمون در هر دو گروه تجربی آزمون t همبسته استفاده شد. بررسی یافته های پژوهش نشان داد که بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و قدرتی باوزنه پس از 8 هفته تمرینات در مقایسه با گروه كنترل، اختلاف معنی داری وجود داشته و موجب بهبود گردیده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان داد كه بین میانگین توان، چابکی و سرعت در هر دو گروه پلایومتریک و با وزنه به لحاظ اثربخشی تفاوت معنی داری وجود ندارد و هردو به یک میزان موجب بهبود فاکتورها شده اند.
واژه های کلیدی : تمرینات پلایومتریک ، تمرینات با وزنه ، نخبه، توان، چابکی، سرعت
1-1 مقدمه
امروزه با توجه به کیفیت زندگی و تندرستی که پیشرفت زیادی نسبت به گذشته داشته است تلاش برای ارتقاء تندرستی و پیشگیری از بیماریها نیز از اولویتهای ملی می باشد. نه تنها جوامع علمی و پزشکی، بلکه عامه مردم به طور روز افزون از اثر عمیق شیوه زندگی بر سلامت جسمانی و روانی و کیفیت زندگی آگاه شدهاند. از آنجا که یگانه هدف برای تمام ملل زیستن توام با سلامتی و نشاط است. شاید بهتر باشد اساسی ترین گام از دوران کودکی و نو جوانی آغاز شود. بسیاری از مردم سلامتی را به عنوان نبود بیماری تعریف می کنند. این واقعیتی است که افراد سالم، افراد فاقد بیماری هستند. اما مفهوم سلامتی فراتر از آن است. سلامتی به مفهوم سرزندگی، قدرت و تندرستی جسم و روان است. شاید بهترین تعریف از سلامتی تعریف یونانی آن یعنی عقل سالم در بدن سالم است، باشد با این حال، سلامتی روانی، اجتماعی، محیطی و روحی اجزاء دیگری از سلامتی می باشند. اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته، به علاوه شواهد علمی از فواید سلامت بخش تمرین و ورزش در حال افزایش است. فن آوری مدرن از میزان شغلها کاسته و اکثر حرفهها به نیروی مغزی بیشتر از توان جسمی تکیه می کند. کارهای روزمره نظیر چمن زنی نیز مکانیزه شده، رانندگی جای پیاده روی را گرفته و کارهایی که نیازمند یک ساعت کار جسمانی بود، اینک با فشار چند ثانیه ای یک دکمه با گرفتن یک شماره تلفن انجام می شود. در نتیجه این امر، زمان بیشتری برای فعالیت های اوقات فراغت باقی می ماند. اما متأسفانه بسیاری از افراد از فعالیتهای بی تحرک مانند تماشای تلویزیون و… در اوقات فراغت خود استفاده می کنند. اگرچه بدن انسان برای حرکت و انجام فعالیتهای جسمانی سخت طراحی شده است. ولی ورزش هنوز به عنوان بخشی از شیوه معمولی زندگی در نیامده است (پارسا 1377).
کسب دانش و اطلاعات عمومی درباره فعالیت های جسمانی یکی از مهمترین انگیزه های داخلی برای شرکت در فعالیت های جسمانی است. کسانی که با فعالیتهای جسمانی آشنا هستند، ارزش آن را بیشتر درک می کنند. چنین افرادی شرکت در برنامه های فعالیت جسمانی را در برنامه زندگی خود در تمام عمر در نظر می گیرند و حتی برخی این برنامهها را با توجه به اطلاعات خود برنامه ریزی و ارزشیابی می کنند. به دلیل پیشرفت صنعت و زندگی ماشینی، فعالیت جسمانی روزمره شدیدا کاهش یافته است و به منظور جبران این زندگی بی تحرک، فعالیت جسمانی مربوط به بازی و تفریح و در نتیجه فعالیتهای مرتبط با تندرستی توسعه یافتند. زندگی امروزی مجال استفاده از فعالیتهای جسمانی طبیعی که در اعصار گذشته وجود داشت را نمی دهد. برای مثال در ایران باستان در اوایل امپراتوری رم، تمرینات جسمانی برای سربازان ضروری و اجباری بود و برنامههای جسمانی در
<a href="http://40y.ir/19198-2/"><img class="alignnone wp-image-170859″ src="https://arshadfile.ir/wp-content/uploads/2019/08/ddsd_001-268x300-268x300.png” alt="برای دانلود متن کامل پایان نامه ها اینجا کلیک کنید” width="171″ height="191″ /></a>
جهت بالا بردن آمادگی نظامی و بنیه دفاعی انجام می شد. همانطور كه اشاره شد، برنامه و روش تمرین عامل مهمی در بهبود عملکردهای جسمانی و مهارت های ورزشی است بطور کلی اجزای آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی شامل قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، استقامت قلبی تنفسی، انعطاف پذیری و ترکیب بدن و اجزای آمادگی جسمانی مربوط به اجزای مهارت شامل زمان عکس العمل، سرعت، تعادل، چابکی، هماهنگی و توان می باشد. در بین روش های مختلف تمرینی پلایومتریک یک شیوه تمرینی است که بسیاری از ورزشکاران برای افزایش قدرت و یا توان انفجاری از آن استفاده می کنند(شایگان1392).
بدیهی است پیشرفت و بهبود رکوردها، تکنیک و تاکتیک های ورزشی و روند صعودی پیشرفت ابعاد مختلف رشته های ورزشی، نشانه گسترش و توسعه زیربنای علمی و جامعه علمی و روش های مربیگری بوده است .از این رو،نیل حرکت به سوی رشته های قهرمانی و حرفه ای شدن بیشتر شده است و هر کسی به هر دلیل و هدفی ممکن است در یک فعالیت ورزشی و برنامه تمرینی شرکت کند. اما با توجه به این مسله که استعداد ورزشی یکی از مهم ترین عوامل دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی است، شکوفایی استعدادورزشکاران توسط مربیان باتاکیدبراصول علمی ورزشی اهمیت بسزائی دارد. از این رو ضمن شناخت این استعدادها باید به شیوه ای صحیح آن را رشد و توسعه داد. معمولا متخصصین ورزش معتقدند که برای دستیابی به سطح بالای عملکرد ورزشی باید ضمن شناخت ورزشی، با روش های مختلف تمرین به توسعه سطح عملکرد و آمادگی افراد پرداخته شود. به بیان دیگر، یافته های علمی در این زمینه در تنظیم و اجرای برنامه های تمرینی قهرمانان ورزشی نقش مهمی را بر عهده داشته است. تمرینات ورزشی اصولا موجب افزایش توانایی حرکتی انسان می شود. این تمرینات گستره زیادی پیدا کرده است و هدف از این تمرینات به طور خلاصه دستیابی به قهرمانی، و برتر
بااینوصف، جای تحقیقی گسترده و متفاوت با شرح ها، بر غزلیّات و رباعی های انوری خالی مانده است.
در نگاهی کلی به دیوان انوری، آنچه سبب شگفتی خواننده می شود ،وجود تفاوتی اساسی است میان بخش اولّ دیوان )قصاید و قطعات( با بخش دوم آن )غزل ها و رباعی ها( که البته حجم بسیار کمتری دارد. شاعرِ قصاید و قطعات، در غزل ها و رباعی ها آنچنان شیوة متفاوتی در پیش می گیرد که خواننده با مرزی قطعی میان این دو بخش مواجه
29/
می شود. شمیسا در واکاوی سیر غزل مهم ترین جنبة کار انوری را مربوط به تحوّل غزل می داند و می گوید:
«در فاصلة سنایی تا سعدی، او از نظر زبان نزدیک ترین کس به سعدی است و البته مابین ایشان یک قرن فاصله است… بهطورکلی او اوّل کسی است که تقریباً توانست غزل را از تغزل قصیده متمایز کند )بسیار مشخص تر از سنایی( به طوری که بین قصاید و غزلیّات خود او فرق عمده ای است» )2935: 33(.
در بررسی این تفاوت اساسی خواهیم دید که او در عبور از قصاید به غزلیاّت، از زبانی رسمی، درشتناک و فاخر عبور می کند و به زبانی ساده، اهلی و صمیمی می رسد؛ تاجاییکه انوری را در غزل پیشرو سعدی و صاحب سبک می دانند. عمدة این تفاوت ها و ویژگی های سبکی را می توان با بررسی نحو زبان انوری در بخش دوم دیوان او توضیح داد. بااینحال، تاکنون کسی به ویژگی های سبک ساز او در نحو نپرداخته است .ویژگی های بلاغی ابیات وی جایی در نحو زبانش پنهان شده و به قول شفیعیکدکنی «دشوارترین نوع آشنایی زدایی، آن است که در قلمرو نحو زبان )syntax( اتفاق می افتد»
.)94 :2934(
عبدالقاهر جرجانی، عالم مشهور قرن پنجم هجری، در کتاب دلائل الاعجاز مسائلی را مطرح کرد که به «نظریّة نظم» مشهور شد. هرچند او در این مرحله بر دوش بزرگانی همچون خطّّابی، رُمّّانی، باقِِلانی و از همه مهم تر، عبدالجبار معتزلی پای نهاد. عبدالجبار تا حدّ زیادی به نظریة نظم جرجانی نزدیک شده بود. او معتقد بود لفظ مفرد به تنهایی ارزش ادبی ندارد و فصاحت بهخودیخود، به واسطة اجزای کلام حاصل نمی شود. وی فصاحت را به انتظام و ترکیب خاصّ کلمات در عبارت مربوط می داند و همین مطالب است که با بیانی روشن تر و با استدلال هایی محکم تر به نام عبدالقاهر جرجانی در نظریّة نظم گره می خورد. تا آنجا که شوقی ضیف، کتاب دلائل الاعجاز را حدیث مفصلی می داند از مجملی که عبدالجبار در فصلی کوتاه بیان کرده بود) ضیف ،2939: 213(، اماّ ازآنجاکه جرجانی این مطالب را با مثال ها و استدلال هایی محکم تبیین و تفسیر کرد ،این نظریّه با نام او عجین شد. زرین کوب در تبیین نظریّّة نظم جرجانی می نویسد:
«عبدالقاهر… مدعی شد که بلاغت نه به لفظ تنهاست و نه به معنی صرف، بلکه قائم بر حسن نظم و ترتیب اتّساق معانی و الفاظ است» )2931: 253(. شفیعیکدکنی در موسیقی شعر در تفسیر این نظریهّ می گوید:
/22
«عبدالقاهر جرجانی… بلاغت و تأثیر را منحصر در حوزة ساختارهای نحوی زبان می داند و آن را علم معانی النحو می خواند. منظور او از علم معانی نحو آگاهی شاعر و ادیب است از کاربردهای نحوی زبان و اینکه هر ساختاری در چه حالتی چه نقشی می تواند داشته باشد» )2934 : 92(.
در این دیدگاه جرجانی بلاغت را از ساحت اجزای منفرد کلام دور می داند و معتقد است بلاغت را باید در حسن تألیف جست. بااینوصف، بافت اجزاء در کنار هم اهمیّت فوق العاده ای می یابد؛ به طوری که اگر یک جزء کوچک جابه جا شود، این بافت به هممی ریزد؛ در نتیجه ،در نظریّة نظم جرجانی بحث از سنجیدهبودن وضعیّت قرارگیری کلمات در کنار هم است؛ یعنی قانون نحو کلام:
«بدان که معنی نظم کلام این است که اساس کلام را آن گونه که علم نحو اقتضا می کند، بگذاری و کلام را بر پایة قوانین و اصول این علم بنا کنی و روش هایی را که کلام بر آن اساس می آید، بشناسی و از آن راه ها منحرف نشوی و حدود و مرزهایی را که برای تو تعیین شده است، نگهداری» )جرجانی ،2953: 294(.
اماّ همان طورکه گفتیم مقصود او از نحو، صرفاً نحو از دیدگاه دستورنویسان دوران نیست، بلکه او به چیزی فراتر از مسائل نحویان و صحت کلام اشاره دارد و می توان گفت: «از همین زاویه است که او برای تک تک واژگان ارزش زیباشناختی خاصی قائل نیست. از دید جرجانی هیچ کلمه ای بهخودی خود زشت یا زیبا نیست، بلکه شیوة قرارگرفتن کلمات در کنار یکدیگر، میزان زیبایی و خوش آهنگی لفظ را معلوم می کند» )مشرف ،2935: 041(.
نظریّة نظم جرجانی از برخی جهات شباهت بسیاری با نظریات ساخت گرایان دارد. در بوطیقای ساختارگرا، تودوروف )T. Todorov( از دو نوع رابطه در متن سخن می گوید: یکی روابط مبتنی بر حضور و دیگری روابط مبتنی بر غیاب. او سپس توضیح می دهد که روابط مبتنی بر غیاب، روابطی معنایی و نمادین هستند که زبان شناسی از آنها با عنوان «روابط جانشینی کلام» یاد می کند؛ روابط مبتنی بر حضور نیز به آرایش و ساختمان اثر تعلق دارد و در زبان شناسی ذیل بحث «روابط همنشینی کلام» مطرح می شوند. او می افزاید در بحث از روابط مبتنی بر حضور، صحبت از جنبة نحوی کلام است: «جنبة نحوی… تا زمانی که فرمالیست های روسی در دهة بیست سدة حاضر آن را موردبررسی قراردهند، بیش از دیگر جنبه ها مطرود مانده بود. از آن پس، این جنبه در
21/
کانون توجه پژوهشگران و به ویژه کسانی قرارگرفت که دارای گرایش های ساختاری هستند» )تودوروف ،2931: 90(.
هرچند روابط متنی که تودوروف آنها را از هم تفکیک می کند تا حدّ زیادی در هر متن در هم تنیدهاند و بر هم اثر میگذارند و همین اثر متقابل ساخت و معناست که راه های عبور متن ادبی را از مرزهای ترجمه مسدود می سازد، امّا اساساً در بررسی ها ناچار از تفکیک این دو حوزه خواهیم بود .
حال برای توضیح آنچه انوری در القای ظرایف معنایی و بلاغی خود از آن بهره جسته است، ناگزیر از پرداختن به نحو کلام و آرایش و ساختار گفتار او هستیم و شاید بهتر است بگوییم، براساس نظریّّة نظم جرجانی یا نظریّات ساختارگرایان لازم است از مفردات کلام او عبور کنیم و به روابط بین این کلمات در محور همنشینی کلام بپردازیم.
در این مختصر بر برجسته سازی نحو شخصی انوری در غزل ها و رباعی های او تأکید خواهیم داشت. به این دلیل غزل ها و رباعی ها در یک دسته بندی قرارگرفته اند که از حیث ویژگی های نحوی کلام، کاملاً هم سو و همانند هستند. در بررسی این بخش از دیوان خواهیم دید که اساساً هنر انوری بیشتر در محور همنشینی کلام اوست تا محور جانشینی. این موضوع در مقایسة اشعارش با شاعری همچون خاقانی نمود بیشتری خواهد یافت. آنچه در این مقاله بررسی شده است، نحوة رفتار شاعر با افعال، ترکیب های کنایی، حروف و عنصر تکرار است و خواهیم دید که در ابیات بسیاری، ساخت جملات ،دو بخشیبودن مصراع ها را بهبازیمی گیرد و معنا را تداوم می بخشد تا تداوم معنای عشق را در ابیات عاشقانه به ذهن متبادر کند؛ عاشقانه هایی که اساساً برای نخستینبار در غزل های او تشخص ادبی می یابند و در قرن هفتم در غزلیّات سعدی به اوج می رسند .اگرچه به نسبت حجم کلی ابیات او در دیوان، حجم ابیات غزل ها و رباعی ها اندک است، وقتی او را با شاعران هم دوره یا پیشین خود قیاس می کنیم، درمی یابیم که او به حق غزلسرایی پرکار است و البته تعداد غزل ها و رباعی های او کم نیست. خانلری از او در کنار عطار، خاقانی و جمال الدینعبدالرزاق نام می برد که بیشترین تعداد غزل را تا این دوره دارند )2913: 201( و محجوب در بحث از غزل می گوید: انوری نخستین شاعری است که غزل سرایی در دیوان او رنگ و رونق می گیرد و غزل های او چنان شیوا و روان است که می تواند با غزل های سعدی پهلو بزند. وی سرودن غزل های بسیار را از عوامل
/26
مهمی می داند که باعث امتیاز انوری از دیگر قصیده سرایان سبک خراسانی شده و ترکیب دیوان او را به شاعران قرون بعد مانند کرده است؛ به عقیدة محجوب این نکته نوید دهندة تحولی در شعر است. او می افزاید: «در دیوان انوری در برابر 143 قصیده 911 غزل وجود دارد و در میان شاعران خراسانی، وی نخستین شاعری است که چنین نسبتی بین غزل ها و قصیده هایش وجود دارد» )محجوب، بی تا: 131(.
2. بررسی نحو زبان انوری در غزل ها و رباعی ها
2-1. چگونگی به کار گیری فعل
برخورد انوری با این نقش دستوری از زبان، جای بحث و واکاوی دارد. تعداد زیاد افعال ،استفاده از صورت های مختلف صرفیِ یک وجه فعلی در بیت، بسامد فراوان وجه فعلی «گفتن» و بهره گیری ویژه ای که انوری از افعال پیشوندی دارد و موارد دیگری که در بحث از «تکرار» به آنها خواهیم پرداخت، در دیوان او به ویژگیهایی بدل می شوند تا اشعار او را از دیگر شاعران متمایز کنند.
2–1–1. به کارگیری بیش از دو فعل در یک بیت
در ابیات انوری به ندرت می توان بیتی یافت که تنها یک فعل در آن باشد. بیش از 11 درصد ابیات دیوان وی، دو فعل یا بیش از دو فعل دارند؛ بنابراین، در هر بیت دو یا چند جملة مستقل یا پیوسته وجود دارد. با زیادشدن تعداد افعال، جمله ها کوتاه و ساده می شوند و این مطلب زبان شعر را از زبان رسمی دور و به زبان محاوره نزدیک می کند .در یک جامعة آماری کوچک از غزل ها که تصادفی گزینش شدهاند و از صفحة 354 تا 124 دیوان را دربرمی گیرد، جمعاً 521 بیت وجود دارد که 149 بیت آنها سه فعل یا بیشتر از سه فعل دارند؛ یعنی در 99 درصد ابیات بیش از سه فعل وجود دارد که این آمار برای تعداد افعال قابلتوجه است. با کوتاهشدن جمله ها برقراری ارتباط با مفهوم بیت و درک و دریافت آن بسیار ساده می شود.
تا دل مـــن بــ ردهای قصـــد جفـا کـــ ردهای نـــی بـــر مـن بوده ای نی غم من خورده ای
)انوری ،2935: 141( چـه می کنـی بــه چـه مشغولی و چه می طلبی چه گفتمت چه شنیدی چه در گمان آمد
)همان: 311(
22/
2–1–2. بسامد زیاد فعل «گفتن»
با به کاربردن فراوان این فعل، انوری گفتوگوهای بی شماری را در میان ابیات ترتیب می دهد و اساساً گفتگو، زبان شعر او را به زبان محاوره سوق می دهد. در میان غزل ها و رباعی ها 133 بیت وجود دارد که در آ نها صورت های صرفی متفاوت فعل گفتن بهکاررفته است و در بسیاری از ابیات، این فعل چندبار تکرار شده است. اساساً عنصر گفتوگو در غزل ها و رباعی های انوری هویّتی مستقل می یابد تاجاییکه گویی شاعر را به سوی گفتاری نمایشی پیش می برد و تصاویری در ذهن خواننده حک می کند:
گفتــم یارب چـــه عیش ها کنمـی مــن گـــر ز وصــال تــوام کســی خبــر آرد
هجــر تـــو را ز این حدیث خنده برافتاد گفت کـه آری چنیـــن بــوَد اگــــر آرد
)همان: 311(
در این گفتوگو با جانبخشیدن به هجر و توصیف حالت او در زمان سخنگفتن )هجر تو را ز این حدیث خنده برافتاد( شاعر گفتاری پویا، سالم و طبیعی شکل می دهد.
چـــون مــــرا دیـــد ساعتـــی از دور آن بت نیـــکخــواه نیــ کانـــدیـش
بـــه اشـارت نهــــان ز دشمــــن گفت کــه السـّــلام عــلیــک ای درویــش
)همان: 351(
همان طور که از شواهد برمی آید، در گفتوگوها اغلب، حالات و فضا نیز وصف می شود و این تصویریشدن گفتار، در کنار سادگی زبان، در خدمت طبیعیشدن و مملوسبودن آن است.
عقـــل با دل گفت کـــانــدر باغ عشــق گــرچـــه بــر شاخ وفا بــاری نمانـد
یــادگــاری هــم نمانـــد آخــــر از آن دل بـــه بــادی سـرد گفت آری نماند
)همان: 394(
علاوه بر فراوانی بسامد وجه فعلی گفتن، عنصر پرسش نیز در اشعار انوری به تقویت گفتوگو یاری می رساند. بابک احمدی آنجا که از منطق مکالمة باختین سخن بهمیانمی آورد، می نویسد: «واژة پرسش و مترادف های آن در عنوانِ بیشتر آثار باختین بهکاررفته است… . پرسش یکی از مهم ترین پایه های تداوم مکالمه است» )2933: 19(.
داری خبر که در غمت از خود خبر ندارم؟ وز تو به جز غم تو نصیبی دگر ندارم؟
)انوری ،2935: 331(
پیتر وستلند )Peter Westland( در کتاب شیوه های داستان نویسی، گفتوگو را یکی از عناصر اساسی در ایجاد ارتباط بین اشخاص و پیشبرد وقایع می داند و معتقد است که به کمک این عنصر خواننده با اشخاص داستان احساس نزدیکی بیشتری می کند )2932:
/21
211(. بابک احمدی دربارة باختین می گوید: «آشکارا تمامی مباحث چهار دورة فکری باختین را یک اندیشة مرکزی به یکدیگر پیوند می زند: معنا را فقط در مناسبت میان افراد می توان ساخت و معنا در مکالمه ایجاد می شود» )2933: 13(. در شعرهای عاشقانة انوری، عنصر گفتوگو یکی از دلایلی است که شاعر به یاری آن به فردیّت مستقل سبکی دست می یابد؛ عنصری که پیش از او در غزل های عاشقانه تا این اندازه تشخص نیافته بود. وجود این عنصر به شعر جنبه ای روایی میبخشد و ارتباط مخاطب را با آن ساده تر می کند.
2–2. چگونگی به کارگیری ترکیب ها در دیوان
در دیوان انوری ترکیب ها و کنایات بسیاری وجود دارد، امّا این ترکیب ها به صورت یکسانی توزیع نشده اند. حجم کل دیوان 2405 صفحه است که 352 صفحة آن به قصیده ها و قطعه ها و 132 صفحة آن به غزل ها و رباعی ها اختصاص دارد؛ بنابراین ،39 درصد دیوان را قصیده و قطعه و 13 درصد را غزل و رباعی تشکیل می دهد. باوجوداین، درصد ترکیب ها و کنایات در غزل ها و رباعی ها بسیار بیشتر است. چنین توزیعی اساساً قابلمطالعه و تأمل است .انوری در این بخش از دیوان بیشتر از کنایه ها بهره می گیرد تا از زبان رسمی. این مطلب زبان غزل های او را به زبان معیار نزدیک می کند و به آن تشخص سبکی می بخشد؛ تاجاییکه در تعداد زیادی از ابیات چندین ترکیب آمده است. شفیعیکدکنی دیوان انوری را سرشار از کنایات و تعبیراتی می داند که در شعرِ کمتر شاعری از معاصران او نمونه اش را بدان وفور می توان یافت. وی دراینباره می گوید:
«انوری خود این زبان ساده و طبیعی را از تأمل در همین امثال و حکم عامیانه و رایج در زبان کوچه و بازار آموخته است… . غنای زبان شعر او به لحاظ اشتمال بر لغات و ترکیبات و کنایات و تعبیرات زبان عصر رهین… دقت هاست» )2931: 39(.
وایــن کـــارد بـــر استخوان رسیـده ست )انوری ،2935: 333(
ایـــن آب ز فـــرق بـــرگذشته ست
تا عشــق مـــن ســزای تو در آستین کند
گویــد کــه دامن از تو و عهد تو درکشم
)همان: 391(
هنـــوزت آب خـوبـــی زیــــر کــاه است )همان: 335(
بسا خـــرمــن کـــه آتش در زدی، باش
عشـقــت ار آب بــــر جــهـــان رانــــد
در جـهـــان بــــرنیـایـــد آب بــه آب
)همان: 315( /23دل پوستیـن به گازر غم داد و طرفه آنک روز و شبــم هنـــوز همــی پوستین کنـد
)همان: 391(
همان طور که می بینیم در این پنج بیت، ده ترکیب کنایی وجود دارد: آب از فرق برگذشتن، کارد بر استخوان رسیدن، دامن از چیزی یا کسی درکشیدن، سزای کسی را در آستین او کردن، خرمن کسی را آتش زدن، آب زیر کاه داشتن، آب به آب برنیامدن، آب بر چیزی راندن، پوستین به گازر دادن و پوستین کردن. در میان غزل ها و رباعی های دیوان انوری بسیارند از این دست ابیات که شاعر در آنها به تمامی، از زبان کنایه ها بهره می گیرد تا مفهوم موردنظر خود را انتقال دهد؛ یعنی تمام پیکرة بیت از ترکیب کنایی شکل گرفته است، بی آنکه مخاطب ذرّه ای حس کند ترکیب به زحمت در ساخت جمله نشسته است. شمیسا در کتاب بیان آنجا که سخن از کنایه و سبک شناسی است، می گوید: «توجه به کنایات در سبک شناسی مهم است؛ زیرا فقط کسانی که به زبان تسلط کافی دارند می توانند از این باب استفاده کنند» )2931: 112(.
2–9. پیوستگی دو مصراع
در ابیات انوری بههمپیوستگی دو مصراع به لحاظ معنایی، بسامد فراوانی دارد. ساخت نحوی زبان انوری از دولختیبودن مصراع ها عبور می کند و این مرز را بهبازیمی گیرد. جمله های شاعر طی یک بیت تداوم می یابند و این امتدادیافتنِ معنا که طی بیت های عاشقانه در خدمت تداوم مفهوم عشق است، نیز بهسادگی و روانی کلام یاری می رساند و ساخت نحوی شعر را به نحو پایه و معیار نزدیک می کند. در یک جامعة آماری کوچک که 14 صفحه از دیوان را شامل می شود، از میان 521 بیت، در 154 بیت تدوام معنایی وجود دارد؛ یعنی 01 درصد از ابیات به لحاظ معنایی مصراع های بههمپیوسته دارند.
ســر مگـــردان از مـــن و ای جان مــرا در هـــوای خویش ســرگـــردان مکن
)انوری ،2935: 141(
دوســت تـویـــی، کــاج بــدانستمـــی کـــز تـــو بــه پیش که به افغان شوم
)همان: 310(
2–2. چگونگی به کارگیری تکرار
در کتاب موسیقی شعر دربارة تکرار چنین می خوانیم: «بنیاد جهان و حیات انسان ،همواره بر تنوع و تکرار است؛ از تپش قلب و ضربان نبض تا شد آیند روز و شب و توالی فصول، و در نسبت خاصی از این تنوع و تکرارهاست که موسیقی مفهوم خویش را
/93
بازمی یابد؛ یعنی نظام افضل به تعبیر نویسندگان رسائل اخوان الصفا…» )شفیعیکدکنی، 2934: 914(.
همیشه در نخستین نگاه به هر متن، عوامل تکراری آن به نظر یکسان می رسند، امّا خوانندة تیزبین با نگاهی دقیق تر همواره درمی یابد آنجا که متن، اثر هنری است، مکررشدن واژه ها یا آواها غیر از تکرار زبان چیز دیگری را نیز تکرار می کنند؛ بر بار موسیقایی متن می افزایند و گاه بار معنایی دیگرگونه ای را خلق می کنند. در دیوان انوری تکرار دستکم شش گونه دارد که دو نوع آن در این متن سبکساز بوده است. ما در اینجا بهاختصار هر شش مورد را توضیح میدهیم.
2–2–1. تکرار عینی واژهها
نوعی از تکرار در ابیات انوری همان است که در اشعار شاعران دیگر هم فراوان است؛ واژه یا واژه هایی عیناً تکرار می شوند. وقتی با تکرار فعل مواجه ایم، اغلب شاهد مکررشدن فعل امر هستیم که اصولاً برای تأکید است و به لحاظ زیبایی شناسی ارزش هنری چندانی ندارد. این شیوه در میان شاعران بسیار معمول است. انوری نیز ازایندست تکرارها بهکاربرده است:
مکــن جان مکــن جان مکـن جان مکن
)انوری ،2935: 141(
سخــن بازگیـــری ز چاکـــر همـی
از چنیـــن پرهیــز پرهیــــز ای غــلام )همان: 355(
چنـــد پرهیــزی از این پرهیـز چند
درآ درآ که ز تو کار ما بـــه جـــان آمـد )همان: 311(
عجب عجب که تو را یاد دوستان آمد
2–2–2. تکرار ساخت
در نوع دیگری از تکرار که تکراری هنری است، انوری با بازی های نحوی، تکرارها را از نظر خواننده پنهان می کند. شاعر با تغییر جایگاه واژههایی ثابت در محور همنشینی کلام، معنای جمله را تغییر می دهد و با ایجاد این تغییر در زنجیرة گفتار، گویی تکرارها از چشم خواننده پوشیده می شود:
کــز جملـة جهان کم جان من گرفته ام )همان: 353(
ترسـم که جان من کم من گیرد از جهان
وز تــو تــوان غم بــه غنیمت شمــرد )همان: 324(
جــــز بــــه غنیـمت نشمـــارم غمـت
91/
خــــویشتـــن را بــــدان نمــــی آرم )همان: 332(
خویشتــن را بدیـــن میــار چـــو مــن
دورم از روی تـــــو دور از روی تـــــو )همان: 141(
تُــرک مــن! ای مـــن سگ هنـدوی تو
از دست شـــدی و ســــر بـــرآوردی )همان: 123(
چــون دست ز عشـــق بـــر سـر آوردم
نـــه بــــر بـــالای مــن کاری بیفتاد )همان: 311(
مـــــرا افتـــاد بـــا بــــالای او کـــار
کوروش صفوی آنجا که سخن از تکرار بهمیانمی آید، ذیل عنوان «تکرار ساخت» از قابلیّتی در زبان فارسی صحبت می کند که در آن عناصر سازندة جمله، به شرط مشخصبودن نقش هریک، می توانند آرایش های متفاوتی داشته باشند. او برای جملة «او کتاب را برای من خرید.»، 10 آرایش یا ساخت مختلف ارائه می کند، امّا وقتی صحبت از شعر است، می گوید عنصر وزن تنوع این ساخت ها را بسیار محدود می سازد:
«بدینترتیب، شاید بتوان گفت که آرایش عناصر سازندة جمله در نظم، اگر نگوییم کلاً، دستکم تا حدّ زیادی به حفظ وزن وابسته است» )2939: 112(. او در ادامه، تکرار یک ساخت مشخص را در بالابردن نظم موسیقایی مؤثر می داند: «حال اگر این آرایش یا ساخت تکرار شود، طبعاً می تواند نظم موسیقایی بیشتری القاء کند، حتی اگر آرایش انتخابشده در زبان هنجار بهکار نرود» )همان(.
انوری در اشعار خود هم از تکرار ساخت بهره می گیرد و هم از تنوع ساخت .اساساً همین نوع از تکرار است که به غزلیّات و رباعی های انوری جلوه ای خاص می بخشد و سبک گفتاری ویژه ای می آفریند که نوع کامل شدة آن را می توان در غزلیّات سعدی جست و جو کرد. بهره گیری از صنعت تکرار، با چنین شگردهایی در میان غزلیّات و رباعی های انوری فراوان دیده می شود؛ تکرارهایی که بدینترتیب بر بار موسیقایی متن بیشازپیش میافزایند و ارزش هنری متن را ارتقا میدهند.
2–2–9. تکرار صورت های صرفی متفاوت از یک بن فعلی در یک بیت
انوری برای پنهانکردن تکرارها از نگاه مخاطب، از امکانات مختلف زبان بهره می گیرد .یکی از نقش های دستوری که برای این منظور از آن استفاده می کند، فعل است. او تکرار فعل را به گونه های مختلف به ساختی هنری بدل می سازد و خواننده را از بار موسیقایی این تکرار برخوردار می کند. در یکی از این شیوه ها به جای تکرار عینی فعل، صورت های
/92
صرفی مختلفی از یک بن فعلی در بیت تکرار می شود .بهاینترتیب، تکرار فعل دیریاب میشود و این روش بر هنریبودن تکرار می افزاید. این شگرد در میان غزلیاّت و رباعی های دیوان انوری بسیار پربسامد است:
دانی که اگـــر بـــی تـو بمانم بنمانم )انوری ،2935: 333(
زاین بیش ممان در غم خویشم که از این پس
مـــن چــه می گویم که آری می کشم )همان: 331(
تـــو مـــرا گویـــی کشیـــدی درد و غــم
چـــه دارم جـــز غم هجـــران ندارم )همان: 334(
مـــرا گــــویـــی ز پیـــونـــدم چــه داری
2–2–2. تکرار فعل با تغییر بخش پیشین آن
انوری در شیوه ای دیگر از تکرار فعل، با تغییر بخشی که پیش از فعل می آید، معنای آن را تغییر می دهد. در مطلب بعدی نیز خواهیم دید که شاعر با تغییر پیشوندها به همین هدف دست می یابد.
صــد شاخ نشاطم چو درآمــد به بر آمد )همان: 311(
زآن قــد چو شاخ سمن و روی چو گلبرگ
کش از مـــن نیایــد کـــه بـاور نیایــد )همان: 391(
بــه پیغامش از حــال خـــود بازگــویــم
ایـــن صبــح وصال تـــو برآیــد آخــر )همان: 110(
بـــر مـــن شب هجــر تـــو سرآیـد آخر
2–2–1. تکرار فعل )با صورت صرفی واحد( با پیشوندهای مختلف
شاعر در برخوردی هنرمندانه با واژگان، صورت صرفی یکسانی از فعل را در بیت تکرار می کند، امّا به کمک پیشوندهای مختلف بار معنایی آن را تغییر می دهد. با خوانش چنین متنی، آوایی مشابه به گوش می رسد و در عین حال، لذتّ تکرار گوش نواز آواها با درک و دریافت معنایی متفاوت صدچندان می شود. از افعال پربسامدی که به این روش در ابیات آمده اند، «آمدن» و «گرفتن» را می توان نام برد.
دل راه صــــلاح بـــرنـمـــی گیـــرد
حسنش از رخ چــو پـــرده بـــرگیـرد کــردم همـــه حیلــه درنمــی گیــرد )همان: 320( مــــاه واخـجـلـتــــاه درگیـــــــرد
یـــار مــا را بــــه هیـــچ بــرنگرفت )همان( وآنچـــه گفتیــــم هیـــچ درنــگرفت )همان: 310(
99/
با مــــن ایــن جور تو از حد درگذشت )همان: 319(
رایت حسن تـــو از مـــه بـــرگذشت
ز دل نـــو بــاز عشقـــی درگــرفتــم )همان: 334(
دل از خوبـــان دیـگـــر بـــرگرفتــم
بـس کس کـــه ز جـــان و دل بـرآمد
)همان: 319(
زلفت چـــو بـــه دلبـــری درآمــــد
چــــو نــــوری بــه کارم همی درنیاید )همان: 391(
چـــو کــاری ز یــارم همـی بـرنیایــد
2–2–6. تکرار فعل )با صورت صرفی متفاوت( با پیشوندهای مختلف
گاهی شاعر در تکرار فعل هم صورت صرفی و هم پیشوندهای فعلی آن را تغییر می دهد:
چه گویـی غم تـــو بــدان ســر درآرد کـــه در سایــــة دولتش ســر بـرآرم
)همان: 331(
تـــو داری سـر آن کـه در کار خویشم ز پـای انـــدر آری و ســـر درنیــاری
)همان: 119(
ز چـــه بیــرون بـــه نــازی درگرفتم بــرون ز انـــدازه نـــازی بـــرگرفتـی
)همان: 121(
2–1. چگونگی به کارگیری حروف
حروف آن دسته از واژهها هستند که معنا و موجودیّت آ نها به جملهای وابسته است که در آن بهکارمی روند. در تعریف حروف چنین گفته می شود: «معنی مستقلی ندارند و در سخن برای پیونددادن کلمه ها یا جمله ها به یکدیگر یا نسبتدادن کلمه ای به کلمه ای یا جمله ای و یا نشاندادن نقش کلمه ای در جمله بهکارمی روند» )احمدی گیوی و انوری ،2933: 234(. حال همین حروف بی معنا وقتی در ساخت جمله قرارمی گیرند، می توانند ده ها معنی داشته باشند. بدیهی است که سخنگویان عادی هر زبان برای انتقال معنا از هنجارهای رایج زبانی بهره می گیرند، امّا هنرمند مسلط بر زبان و کارکردهای آن، قطعاً گامی فراتر از این می نهد و با زبان و امکانات بی شمار آن رفتاری متفاوت درپیشمی گیرد. هرچه نبوغ هنرمند در شناخت امکانات بالقوة زبان بیشتر باشد ،برای آفرینش صورتی شگفت و شاعرانه در حوزة زبان تواناتر است. انوری با به کارگیری شگفت انگیز حروف و ایجاد بازی های زبانی که تا عصر او بی سابقه بوده است، نبوغ زبانی خود را بهنمایشمی گذارد.
/92
2–1–1. تکرار واژهای واحد بعد از حروف متفاوت در یک بیت
در بحث از تکرار گفتیم که در اشعار انوری با تکراری هنری و شاعرانه مواجه هستیم؛ بهگونه ای که شاعر واژة مکرر را گاه در ساختی متفاوت بهکارمی برد. یکی از شگردهایی که انوری در آن، تکرار را به ساحت هنر سوق می دهد، به کارگیری حروف متفاوت )عمدتاً حروف اضافة متفاوت( پیش از واژه هایی یکسان است. بدینترتیب، هم به جایگاه قرارگیری حروف اضافه تشخص می بخشد و هم به تکرار واژه ها ارزش هنری ویژه ای می دهد. با بهره گیری از این امکان زبانی، شاعر به کمک حروف اضافة متفاوت بار معنایی تازه ای به واژه ها می دهد و تکرار واژه را به اتفاقی هنری بدل می کند:
شادی بــه غــم تـوام ز غم افزون است )انوری ،2935: 113(
بـا آنکه دلم در غم هجرت خون است
افسوس که بس گران به دست آمده بود
)همان: 133(
ارزانش ز دست مــن برون کرد فلک
کــه به جز روی تو چون روی تو نیست )همان: 331(
زآن ز روی تـــــو نگـــــردانم روی
چـــون ز جـــان خوش تری به دندانم )همان: 333(
کـــی به جـــان بـرکشم ز تو دندان
مـــن بـــر کنار از غم و او در کنار بود )همان: 301(
آن روزگار کـــو کـــه مرا یار یار بود
تعدادی از واژگان که در چنین ساختی بهکاررفته اند، در دیوان بسامد زیادی دارند:
– غم
شادی به غم توام ز غم افزون است
)همان: 113(
با آنکه دلم در غم هجرت خون است
غم طبع شد مرا چو به غم خوردنم تو شادی
)همان: 125(
شاد آن زمان شوی که مرا در غمی ببینی
– دست
تا به دست بلات نسپارد
)همان: 344(
دامن عافیت ز دست مده
افسوس که بس گران به دست آمده بود
)همان: 133(
ارزانش ز دست من برون کرد فلک
– سر
که دلم عشق او ز سر نگرفت
)همان: 310(
هیچ روزی مرا به سر نامد
گرچه برخاستی تو از سر این
– کار
زارم اندر کار او وز کار او هر ساعتی
در کار تو ز دست زمانه غمی شدم
– جان
با این همه من ز جان به جان آمده ام
کی به جان برکشم ز تو دندان
– کنار
آن روزگار کو که مرا یار یار بود
با چنگ بر کنار بُُد اندر کنار من
– تو
دارم سخنی هم از تو با تو
نی ز تو بتوان برید تا بشکیبم /91 من همه عمر بر سر آنم
)همان: 333(
کرد باید پیش خلق انکار و بیزاری مرا )همان: 353( ای چون زمانه بد، نظری کن به کار ما )همان: 353(
جان در تن من چه کار دارد بی تو )همان: 2410( چون ز جان خوش تری به دندانم
)همان: 333(
من بر کنار از غم و او در کنار بود )همان: 301( مخمور تا به صبح سفید از نماز شام )همان: 353(
مقصود تویی سخن بهانه است
)همان: 333( نی به تو بتوان رسید تا بشتابم
)همان: 351(
استفاده از این ساختار در میان غزلیّات و رباعی های انوری شواهد فراوانی دارد .مواردی که ذکر شد، بیشترین بسامد را دارند. موارد متعددی نیز هست که تنها یک یا چند شاهد دارد:
– غوغا
از غوغای تو )همان: 141(
است
شور
پر
شهر
برده ای
غوغا
دل به
صد هزاران
– میان
بر میان دارم
)همان: 333(
تو
بهر
ز
جان
دارم
جان
میان
عشقت اندر
/96
– شمار
این هجر بی شمار کجا در شمار بود )همان: 301(
دایم شمار وصل همی برگرفت دل
– من
از آن بپرس که بر من زمانه می گذراند )همان: 315(
ز من مپرس که بی من زمانه چون گذرانی
و از این دست شواهد بسیارند.
2–1–2. جابه جایی یا تغییر حروف اضافه
در این شیوه، شاعر به کمک تغییر جایگاه حرف اضافه ای ثابت، معنای یک ترکیب را تغییر می دهد:
بـــه ســـر او کــه عشـق او بــه سرم یــک بـــلا رایـــگان نـمـــی آرد
)همان:344(
گاه این تغییر جایگاه، سبب تغییر نقش دستوری کلمات نیز می گردد و لذّت هنری خواننده را دوچندان می کند:
دوش تـــا صبــــح یــار در بــر بــود غـــم هجــران چــو حلقه بـــر در بـود
)همان: 301( چـــون دست ز عشـــق بـر سر آوردم از دست شـــدی و ســــر بـــــرآوردی
)همان: 123(
در این بازی شگفت حروف، گاهی شاعر واژههایی ثابت را با حروفی متفاوت بهکارمی برد که جایگاه آنها را نیز تغییر داده است تا معنایی دیگرگونه خلق کند و درعینحال از موسیقی تکرار سود ببرد:
چــه باشـــد کــه من در غم او سرآیم چـــو بـــر مـــن غــم او همـ یسرنیاید
)همان: 391( چـــون چـرخ ستیزه روی با من مستیز مـــن در تـــو گریختــم تو از من مگریز
)همان: 111(
2–1–9. آوردن دو واژۀ متقابل با حروف اضافۀ متفاوت یا یکسان
انوری در بهرهجستن از حروف اضافه، گاه تقابلی در میان دو مصراع ترتیب می دهد؛ بدینگونه که دو واژة متقابل را در دو مصراع از یک بیت در برابر هم می آورد و پیش از
92/
آنها از حروف اضافه استفاده می کند. در این ساخت تقابل «میان» و «کنار» بیشترین بسامد را دارد:
تو برکناری از ما، ما در میان کارت
)همان: 332(
ای جان و روشنایی به زاین همی بباید
مانـــد آنکـــه تـــو بــاز در کنار آیــی )همان: 191(
هـــر وعـــده کــــه بود در میان آمد
گــرچـــه خــــود را بر کناری می کشم )همان: 331(
عشــق هـــر دم در میانـــم مـی کشد
هیــچ کس بـــــر کنــــار مــــی نشـود )همان: 301(
انـــوری در میــــان ایـــن احــــوال
تــــو بـــی معنــی از این غــم برکناری )همان: 111(
تــــو را چـه در میان غم انوری راست
هـــرچنـــد کــــه یـــار بـر کنار است )همان: 333(
ای دل منـــه از میـــان بـــرون پـای
و پس از آن تقابل «میان» و «کران» در ابیات تکرار می شود:
خـــویش را چنــــد بــــر کـران داری
)همان: 112(
در میـــان دلــــی و خواهـــی بـــود
واجب چنان کند که چنین بر کران نباشی
)همان: 111(
ای در میان کار کشیده به یک رهم را
عجب هــم در میان هـــم بــــر کـــرانی )همان: 199(
اگر با من نی ای بی تــو نـــی ام مـــن
پــای ملامت بـــه میـــان خوش تــر است )همان: 331(
مـــن بـــه کـرانی شدم از دست هجر
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………….1
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2
فصل اول: کلیات
1-1- تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………. 5
1-2- سطح زیر کشت و تولیدات ……………………………………………………………………………………… 5
1-3- اهمیت و دانۀ غلات از نظر غذایی……………………………………………………………………………. 6
1- 3-1- دانه (میوه)……………………………………………………………………………………………………………. 6
1-3-2- لایه آلئورون…………………………………………………………………………………………………………… 7
1-3-3- آندوسپرم ……………………………………………………………………………………………………………… 7
1-3-4- جنین ……………………………………………………………………………………………………………………. 7
1-4- رشد و نمو غلات……………………………………………………………………………………………………….. 7
1-4-1- جوانه زدن……………………………………………………………………………………………………………… 7
1-4-2- پنجه زنی……………………………………………………………………………………………………………….. 9
1-4-3- تشکیل ساقه (ساقه رفتن )……………………………………………………………………………….. 14
1-4-4- مرحله سنبله رفتن (خوشه رفتن)……………………………………………………………………. 15
1-4-5- مرحله گل دادن و باروری…………………………………………………………………………………… 16
1-4-6- مرحله تشکیل و رسیدن دانه…………………………………………………………………………….. 17
1-4-7- ورس (خوابیدگی غلات)…………………………………………………………………………………… 18
1-5- اهمیت اقتصادی گندم……………………………………………………………………………………………. 18
1-6- نواحی کشت گندم در دنیا……………………………………………………………………………………… 19
1-7- تقسیم بندی گندم بر مبنای خصوصیات ژنتیكی……………………………………………19
1-7-1- گندمهای تک دانه یا Einkorn (دیپلوئید)……………………………………………………. 20
1-7-2- گندمهای جفت دانه (تتراپلوئید)……………………………………………………………………….. 20
1-7-3- گندمهای معمولی یا نان (دهگزاپلوئید)…………………………………………………………….. 20
1-8- ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی دانه گندم:……………………………………………………………20
1-8-1- کربوهیدرات………………………………………………………………………………………………………… 20
1-8-2- مواد پروتئینی……………………………………………………………………………………………………… 21
1-8-3- مواد چربی…………………………………………………………………………………………………………… 21
1-8-4- مواد سلولزی……………………………………………………………………………………………………….. 21
1-8-5- مواد معدنی…………………………………………………………………………………………………………. 21
1-8-6- ویتامین ها…………………………………………………………………………………………………………… 22
1-9- دانه گندم…………………………………………………………………………………………………………………. 22
1-9-1- خفتگی بذر (خواب بذر)…………………………………………………………………………………….. 22
1-10- تراکم بوته ها………………………………………………………………………………………………………… 22
1-10-1 تراکم و ساقه های حامل سنبله گندم…………………………………………………………….. 24
1-11- گروه های گندم و واکنش به عوامل محیطی……………………………………………………. 25
1-11-1- گندم و واکنش به نور و حرارت ………………………………………………………………… ….25
1-11-2رطوبت………………………………………………………………………………………………………………… 25
1-11-3- خاک………………………………………………………………………………………………………………….. 26
1-11-4- تناوب زراعی…………………………………………………………………………………………………….. 26
1-11-5- کود……………………………………………………………………………………………………………………. 27
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده
2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………………….. 29
فصل سوم: مواد و روشها
3-1- مواد و روشها……………………………………………………………………………………………………………. 35
3-1-1- انواع مشخصات محل آزمایش……………………………………………………………………………. 36
3-1-2روش های اندازه گیری………………………………………………………………………………………….. 37
3-2- خصوصیات خاک…………………………………………………………………………………………………….. 40
3-3- مشخصات ارقام………………………………………………………………………………………………………… 41
3-4- عملیات داشت…………………………………………………………………………………………………………. 41
3-4-1- مبارزه با آفات و بیماریها……………………………………………………………………………………. 41
3-5. عملیات برداشت……………………………………………………………………………………………………….. 42
3-6- اندازه گیری …………………………………………………………………………………………………………….. 44
3-6-1. وزن کاه با سنبله…… 45
. 3-6-2. وزن کاه…… 45
3-6-3. ارتفاع گیاه…………………………………………………………………………………………………………….. 45
3-6-4. بوته های خشك شده………………………………………………………………………………………….. 45
3-7. اندازه گیری شاخص برداشت…… 45
3-8. اندازه گیری صفات…… 46
فصل چهارم: نتایج و بحث
4-1 نتایج و بحث…………………………………………………………………………………………… 48
4 –2 – اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر صفات مورد بررسی قبل از تنش………………….. 49
4–3- اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم بر صفات مورد بررسی…………….. 50
4–4 – اثر ارقام مختلف بر صفات مورد بررسی بعد از تنش…………………………………………. 52
4–5- اثر ارقام مختلف بر میانگین صفات مورد بررسی بعد از تنش……………………………. 53
4–6- اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم بر صفات مورد بررسی……………… 58
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………… 70
پیشنهادات……………………………………………………………………. 72
منابع………………………………………………………………………………. 73
چکیده
برای بررسی تأثیر تراکم های مختلف کشت گندم در شرایط دیم بر روی تغییرات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد و شناخت تراکم مطلوب بر روی دو رقم گندم کوهدشت و دهدشت آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و در 4 تکرار در شهرستان گچساران ، در مرکز آموزش کشاورزی امامزاده جعفر در سال زراعی 91-90 به مرحله اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی عبارت بودند از فاکتور A، ارقام گندم دیم (دهدشت و کوهدشت) و فاکتور B ، تراکم در 6 سطح (50 و 100 و 200 و 300 و 400 و 500 ) در متر مربع. نتایج تجزیه واریانس بر روی صفات مورد بررسی نشان داد که دو رقم دهدشت و کوهدشت از نظر طول سنبله، در سطح احتمال یک درصد و در صفت عرض پهنک برگ در سطح احتمال پنج درصد با هم اختلاف معنی دار آماری دارند. همچنین اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر طول سنبله، عرض پهنک برگ، طول ساقه و طول پهنک برگ معنی دار نبود. اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم مورد استفاده بر طول پهنک برگ در سطح احتمال آماری یک درصد معنی دار بود. همچنین نتایج جدول تجزیه واریانس نیز نشان داد که دو رقم گندم دهدشت و کوهدشت از نظر ضریب پنجه، تعداد بوته خشک شده در متر مربع و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد و در صفات ضریب پنجه غیر مثمر، تعداد دانه در سنبله، وزن کاه و ارتفاع بوته در سطح احتمال پنج درصد با هم اختلاف معنی دار آماری دارند. همچنین ارقام مورد استفاده از نظر ضریب سنبله بارور، عملکرد دانه در مترمربع، عملکرد تک بوته، وزن سنبله با کاه، وزن دانه در متر مربع و تعداد دانه در متر مربع و عملکرد دانه در هکتار، با هم تفاوتی نداشتند.
همچنین اثر سطوح مختلف تراکم بذر بر ضریب پنجه مثمر، ضریب پنجه غیر مثمر و وزن کاه در سطح احتمال پنج درصد و تعداد بوته خشک شده در متر مربع در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده و بر سایر صفات تاثیر معنی داری نداشت.
اثر متقابل سطوح مختلف تراکم بذر و نوع رقم مورد استفاده بر ارتفاع بوته و تعداد بوته خشک شده در متر مربع تاثیر معنی داری داشت. درهر دو رقم بیشترین عملکرد مربوط به تراکم 500 بوته در متر مربع بود. با افزایش تراکم دانه در هر دو رقم تعدا پنجه مثمر، وزن هزار دانه کاهش یافت.
کلمات کلیدی: گندم، تراکم، شرایط دیم، عملکرد، اجزای عملکرد و صفات مورفولوژیک
مقدمه:
غلات نقش ویژه و مهمی در الگوی مصرف هر کشوری را در دنیا دارد و به همین دلیل از دیر باز حکومتهای حاکم بر دنیا برخوردی فعال در جهت ازدیاد غلات بویژه گندم مورد نیاز کشور خود کرده اند. از سقراط نقل می کنند که گفته است، نظامی می تواند بر آتن حکومت کند که قادر باشد نان آنرا براحتی تأمین کند. جمعیت دنیا در 7000 ـ 147000سال قبل از میلاد 10-5 میلیون نفر و در ابتدای قرن بیستم حدود 5/1 میلیارد نفر در سال 1960 بالغ بر 3 میلیارد نفر بوده است و در سال 1965 رشد جمعیت دنیا 2% بوده است که بعداً در سالهای (1977-1970) به 9/1% و در سالهای (90-1988) به 6/1 درصد کاهش یافته است. چنانچه رشد جمعیت بدین ترتیب ادامه یابد، جمعیت دنیا در سال 2025. احیاناً به 2/8 میلیارد نفر خواهد رسید. بیش از ⅔ جمعیت دنیا در ممالک در حال توسعه زندگی می کنند و بیش از 20% جمعیت ممالک توسعه نیافته در قحطی به سر می برند و متجاوز از 50% فقر غذایی دارند که خود عامل مهم بیماری و ناتوانایی جسمی است. افزایش جمعیت دنیا یکی از مسائل مهم قرن آینده خواهد بود. یکی از مهمترین تولیدات غذایی برای انسان غلات می باشند تقریبا 55% از پروتئین ها و 15% از چربی ها،70% از گلو سید ها و به طور کلی 55-50% کالری مصرف شده توسط انسان در دنیا به وسیله غلات تامین می گردد. (نورمحمدی و همكاران، 1389).
گندم به عنوان مهمترین محصول استراتژیك همواره نقش اساسی درامنیت اقتصادی كشور هارا ایفا نموده است. هزاران سال است كه گیاه گندم و خواص بی همتای آن شناخته شده است. گذشت زمان و تنوع زیستی گیاه باعث گردیده تا مبدأ اصلی اجداد گندم امروزی مورد تردید قرار گیرد.
طبقه بندی گیاه گندم نانوایی به صورت زیر است :
قلمرو : گیاهان = Plantae
بخش : گل داران = spermatophyta
زیر بخش : نهان دانگان = angiosperm
رده : تك لپه ای ها = monocotyledon
راسته : گرامینالس = Graminales
خانواده یا قبیله : تری تی سه آ = Triticeae
جنس : گندمیان = Triticum
گونه : گندم نان = Aestivum
متخصصان گندم را به 16 گونه تقسیم و بر حسب اینکه سلولهای به وجود آورند ه آن دارای 7 و 14 یا 21 جفت کروموزوم باشند و آنرا به سه گروه تقسیم می کنند بنابراین جنس گندم 16 گونه دارد. مهمترین گونه های زراعی که قابلیت فرآوری را دارندشامل T.dorumو T.vulgare یا T.aestiveumو T.cumpactumمیباشند.(کریمی،1371) .
1-1 تاریخچه:
اسناد و پژوهشهای باستانشناسی نشان داده اند که از قدیم الایام استفاده از غلات بویژه گندم برشته، به عنوان غذا برای انسان، همواره معمول بوده است. قدمت گندم را به 15 – 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح در خاورمیانه و بخصوص فلات ایران نسبت می دهند . (نورمحمدی و همكاران، 1389).
1-2 سطح زیر کشت و تولیدات :
غلات گروهی از گیاهان زراعی متعلق به قبیله پوآسه ( گرامینه ) هستند و از هزاران سال پیش تاکنون در تغذیه انسان و دام دارای اهمیت زیادی می باشند. در این گروه از گیاهان زراعی،گندم، ذرت، چاودار، یولاف، ذرت خوشه ای، ارزن و برنج قرار دارند و در ممالک مختلف دنیا بنا به ویژگیهای آب و هوایی، مسائل اقتصادی ، خاک و ….. دارای اهمیتهای متفاوتی هستند و بعضی از آنها در ممالکی که آشنایی زیادی با آنها ندارند اصلاً کشت و کار نمی شوند و یا در سطح بسیار کمی کاشته می شوند، همانند یولاف و چاودار در ایران . غلات به دلیل اهمیت بسیار زیادی که در تغذیه انسان و دام دارند بیشترین سطح زیر کشت را در میان تمامی گیاهان زراعی دارا می باشند.
جدول شماره (1-1) بیانگر سطح زیر کشت، میانگین عملکرد و کل تولید جهانی می باشد. سطح زیر کشت گندم،جو، ذرت و برنج افزایش داشته و ذرت خوشه ای، ارزن ثابت مانده ولی چاودا و یولاف کاهش یافته است
جدول شماره 1-1سطح زیر کشت غلات، میانگین محصول در هکتار و تولید جهانی غلات
( 1993 FAO )