وبلاگ

ز لَمح بالبصر شد حشر عالم ز«نفخ روح » پیدا گشت آدم
(۷۶۱/۳۵۳)
پیامبراسلام می فرمایند:«آفرینش هریک از شما ،چهل روز درشکم مادر به صورت نطفه ،سپس چهل روز به صورت علقه ،سپس چهل روز به صورت مضغه است. آن گاه خداوند فرشته ای به سوی او فرستاده وبه چهار سخن اورا مأمور می کند و به او گفته می شود : عمل ، روزی ، عمر او و اینکه بدبخت است یاخوشبخت،بنویسد،آن گاه روح دراو دمیده می شود»(عابدینی مطلق ، ۱۳۹۲ ،۱۱۱)
۴-۲۴ عقل اول
عقل محبوبترین آفریدۀ پروردگار ،حجت باطنی انسان وموجد ایمان به خداوند و راهنما وکار گشا ی در زندگی آدمی است وانسان در پرتو نور عقل راه بهروزی را از سیه روزی تشخیص می دهد وبه مدد تفکر وتعقل وبا تمیزی بدی از خوبی و راه چاره بر ناتوانیها و نادانیها خود فائق می شود.
حکما به اولین قدرت فعالی که از هستی مطلق صادر می شود این نام را داده اند که به معنی عقل کلی است .به نظر آنان از یک فقط یک صادرمی شود وآن را عقل اول یا جوهر اول نیز می گویند.
در فلسفه و حکمت پارسی و حکمه الاشراق ،نور الانوار یا روشنی بی پایان ، درحکمت مشاء وجود واجب ودر اوستا اهورامزدا ـ همه اصطلاحاتی هستند که بر مبدأ اول اطلاق می شود . « آنگاه فلاسفۀ پارسی و اشراقی ،به استناد، قاعدۀ کلیه «از واحد صادر نمی شود جز واحد» وبه قاعدۀ امکان اشرف واخس ،می گویند،نخستین صادر آفریده شده است از مبدأ اول ،نخستین نور اسپهبدی می باشد که بهمن نامیده می شود .اما دراصطلاح حکمت مشاءنخستین صادر از واجب الوجود عقل اول است .
(رضی ،۱۳۸۴ ،۲۵۹ )
در قلب تعالیم هرمسی یک اندیشه ساده وبسیط وجود دارد: خداوند عقل اکبر است هرمس عقل اکبر خداوند را به مثابۀ چیزی وصف می کند که هر چیزی را وحدت می بخشد.
با این حال نور سایه ای انداخت،
عبوس ووحشت انگیز ،
که رو به پایین داشت ،
مانند رودهای خروشان گشت ،
آشفته وار مانند دود کف برون انداخت.
ومن صدای مویه ای شنیدم که نمی توان باز گفت
گریه ای مبهم از برای فراق
بعد از این ،نور کلمه ای گفت
که آب های خروشان را آرام ساخت
راهنمایم پرسید:
آیا اسرار این مکاشفه را دریافتی؟
من آن نورم ـ عقل خداوند
که پیش از تاریکی آشفتگی آب های توانایی وجود دارد
(فرک و گندی، ۱۳۸۴،۶۲)
شیخ محمود شبستری در این مورد چنین می گویند:
نخستین آیتش عقل کل آمد که در وی همچو باء بسمل آمد
(۲۰۵/۱۱۰)
شده ز و عقل کل حیران ومدهوش فتاده نفس کل را حلقه در گوش
(۸۲۷/۳۸۲)
از نظر شبستری عقل کل صادر اول است .در حدیثی آمده است :«اَوَلُ مَا خَلَقَ اللهُ العَقل»
آفرید آفآجاولین چیزی که خدا آفرید عقل بود.
۴-۲۵ امانت انسان
در سورۀ احزاب آیۀ ۷۲ خداوند می فرمایند: «ِانّاََ عَرَضَنا الاَمانَه عَلَی السَمواتِ و الاَرضِ و الجِبالِ فَأََبَینِ اِن یَحمَلنَها وَ اشفَقنَ مِنها وَ حَمَلَها الاِنسانَ ِانّهُ کانَ ظَلوماً جَهولا»
ما امانت را برآسمان ها وزمین وکوهها عرضه کردیم وآنها از پذیرفتن آنها سرباز زدند واز آن هراسیدند ولی انسان ، آن را بر دوش گرفت وبه راستی او ستمگری نادان است . این امانت بردوش گرفتن موضوعی درادبیات عربی وفارسی است،چنانکه حافظ شیرین سخن می فرمایند:
آسمان بار امانت نتوانست کشید قرعۀ فال به نام من دیوانه زدند
(حافظ ،۱۳۷۸، ۳/۱۸۹)
البته از نظر تمام مفسرین هیچ جای تردید نیست که این امانت از نوع امور جسمانی ومادی نیست بلکه یک امر معنوی است که خدا اسم آن را امانت گذاشته است وهیچ کس استعداد آن را نداشت جزء انسان.
هرفیضی از جانب خدا بر مخلوقات عرضه می شود وتنها کسانی آن را می پذیرند که استعداد پذیرشش را داشته باشند.مانند علم و معجزه که خدا آن را به پیامبران و امامان عرضه داشت چرا که آنها استعداد آن را داشتند .وآن امانت تکلیف و وظیفه و قانون است که در غیر انسان وجود ندارد و تنها انسان است که خداوند آن را با اختیار و آزاد گذاشته است که راه را از چاه تشخیص دهد.
هرمس در این باره می گوید:
فانی و باقی به هم آمیختند و به هم پیوستند
به طوری که آدمی قادر به
برآوردن نیازهای هر دو سرچشمه سرشت خود گشت
نخست، خدمت خداوند