وبلاگ

سهم خود را گرفتنتحصیلاتوادارکردن مرد به مقابله با خانواده اشحفظ زندگی زناشویی

گاه برخی از شیوه های خاص برای اعمال قدرتچون انجام ندادن وظایف روزمره وترک خانه تا
عدم برقراری روابط جنسی با شوهر برای برخی زنان ناپسند و گاه گناه محسوب می شود. برخی از زنان نیز بالعکس رفتار کرده و سعی می کنند با تمکین، محبت بسیار و شیوه های دیگر نظر همسرشان را به خود جلب کنند. بکارگیری این ابزارهای خاص در زندگی خانوادگی به زنان کمک می کند تا به نتایج دلخواه خود دست یابند و از این امر احساس قدرت نمایند.
۴-۱-۲- تلقی و برداشت زنان از مهریه و میزان آن
در بیشتر مصاحبه ها بیان شد که مهریه سنت است و بر عندالمطالبه بودن و اینکه حق قانونی زنان است، تاکید داشتند. اکثر این زنان معتقد بودند که در دهه های اخیر به دلایلی میزان مهریه افزایش یافته و روند صعودی داشته است. امروز دختران جوان در حین ازدواج با توجه به طبقه خانوادگی خود گاه میزان مهریه را بالای ۹۰۰ سکه تعیین می کنند و برخی هم بر تاریخ تولد خود تاکید دارند. در مواردی پیشنهاد مهریه از جانب خود زن و گاهی خانواده وی و در برخی اوقات پیشنهاد خانواده همسر و یا همسر بوده است، ولی در کل به توافق رسیده اند. به طور کلی در مورد میزان مهریه بحث هایی انجام شده و در برخی مواقع کمتر از مورد پیشنهادی توافق شده است. در مصاحبه ها مشاهده شد زنانی با تحصیلات بالا (لیسانس و بالاتر) تا حدی بر گرفتن مهریه بیشتر تاکید داشتند.همچنین به نظر می رسید برخی از زنان جوانتر و در سن ازدواج، داشتن مهریه های کلان را نوعی پرستیژ و تفاخر اجتماعی تعبیر می کنند. برخی نیز اصولا عامل افزایش مهریه را در سالهای اخیر به سبب چشم هم چشمی می دانستند، به این معنا که فرد یا خانواده او موقعیت بالای اقتصادی اقوام و همسایگان و یا دیگران را ملاک قرار می دهند. همچنین از برخی مصاحبه ها چنین برداشت شد که میزان اعتماد اجتماعی انسان ها (مخصوصا هنگام انتخاب همسر) به میزان قابل توجهی پایین آمده است و در این صورت بدیهی است که انسان ها در انجام معامله با افراد ناشناس سعی کنند میزان ریسک پذیری خود را به حداقل رسانده و برگ برنده را در اختیار خود نگه دارند.”خانم ۲۳ساله، مجرد، با تحصیلات لیسانس بیان می نمود در حال حاضر من برای انتخاب همسرم با مشکل روبرو هستم نمی توانم به خواستگارهایم اعتماد کنم اگر فامیل یا آشنا باشد راحت تر قبول می کنم چون آن ها را می شناسم”.از آن رو که ازدواج نیز نوعی معامله میان دوطرف است؛ زن و یا خانواده او به سبب شناخت ناکافی از طرف دیگر، با توسل به مهریههای سنگین سعی در به حداقل رساندن خطرات و گاه ضررهای احتمالی دارند.
به نظر می رسد اکثر زنان مصاحبه شونده جهت تعیین میزان مهریه مواردی را در نظر گرفته و اینکه داشتن برخی از ویژگی ها منجر به تعیین مهریه به میزان معینی شده است مثلا طبقه و پایگاه اجتماعی خانواده شخص در تعیین میزان مهریه موثر بوده هر چقدر پایگاه و طبقه اجتماعی شخص بالاتر بوده میزان مهریه انتخابی وی نیز بالا بوده است. خانمی ۲۳ساله مجرد و شاغل که از طبقه و پایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بود، گفت اگر مهریه ام از ۱۰۰۰ سکه پایین تر باشد به هیچ عنوان من و خانواده ام قبول نمی کنند و خودش بر سال تولد خود تاکید داشت”. همچنین چشم و همچشمی یکی از موارد موثر بر تعیین مهریه بود خانمی ۲۳ ساله، متاهل، شاغل بیان نمود: “با یکی از خواستگارهایم سر مهریه به توافق نرسیدیم من انتظار داشتم مهریه ام به اندازه دختر خاله ام باشد نه کمتر از او، در فامیل ما رسم است که مهریه کمتر از بقیه افراد فامیل نباشد و این کم بودن از دیگری موجب سرشکستگی شخص می شود”. بقیه عوامل موثر بر میزان مهریه نیز در لابلای مصاحبه بدست آمد که تا حدودی بر تعیین میزان مهریه موثر بودند.
جدول شماره (۴-۲):عوامل موثر بر میزان مهریه

به نظر می رسد برخی از زنان مهریه را وسیله ای می دانند که در صورت وقوع طلاق می تواند مدت زمانی مشکلات ناشی از طلاق را جبران کند.خانم ۲۱ساله دانشجو، مطلقه بیان می نمود که توانسته بعد از طلاق به صورت اقساط مهریه خود را دریافت نماید و چون شاغل نیست و ادامه تحصیل داده است و توانسته است از این مهریه استفاده کند و مشکلات مالی خود را تاحدودی رفع کند.از آن جا که به زعم بسیاری، زنان در جامعه ما بیش از مردان از طلاق متضرر می شوند؛ چراکه در مقایسه با مردان امکان ازدواج مجدد بسیار کمی دارند و معمولانیز از منابع مالی یا شغلی سود آور برخوردار نیستند، از سوی دیگر زنان دارای بیمه اجتماعی نیستند؛ در این شرایط دریافت مهریه، به خصوص اگر مبلغ قابل توجهی باشد، تا حدودی می تواند از مشکلات بعد از طلاق بکاهد. پس احتمال دارد تمایل زیاد برخی از خانواده ها به مهریه زیاد به همین سبب باشد. برخی از جامعهشناسان مهریه را تضمینی می دانند که می تواند احساس امنیت را در فرد به وجود می آورد.”خانم ۳۱ساله، شاغل، با تحصیلات کارشناسی ارشد معتقد بود،” بالا بودن مهریه ام در زندگی خیلی به من احساس امنیت می دهد چون همسرم توان پرداخت آن را ندارد خیلی رعایت حالم را می کند و من احساس می کنم همسرم ترس از درخواست مهریه ام دارد هر چند که در زندگی مشکلی ندارم ولی از اینکه مهریه ام بالا بوده احساس امنیتی برای من در قبال خواسته های نابجای همسرم است”. همچنین به سبب احتمال طلاق و عدم حمایت اجتماعی و قانون و یا امکان ایجاد کسب درآمد برای زن مطلقه، دختر و خانواده او به راهحلهای فردی کشیده شوند؛ از این رو زنی که ازدواج می کند، می تواند از طریق مهریه بالا از وقوع طلاق جلوگیری کرده یا زندگی پس از طلاق را برای مدتی تأمین کند. البته بیشتر زنان پاسخگومعتقد بودند که باید مهریه فقط هنگام بروز مشکل (طلاق – اختلافات خانوادگی- فوت همسر) به زن پرداخت شود، چنین به نظر می رسد اجتماع و عرف درخواست مهریه را ابتدای زندگی زناشویی نادرست دانسته و آن را نمایانگر اختلاف و مشکل در زندگی می داند. در نتیجه این نگرش حاکم، زنان تا زمانی که به مشکلی برنخورند، نمی توانند مهریه خود را درخواست نمایند. خانم ۵۲ ساله متاهل، خانه دار چنین گفت: “در جامعه اگر کسی درخواست مهریه کند زندگی خانوادگی با مشکل روبرو شده و کار به دادگاه و طلاق می کشد. عرف این درخواست را ابتدای زندگی نمی پسندد؛ مانند این است که زن درخواست طلاق دارد”.البته برخی معتقد بودند اگر همسر تمکن مالی داشته باشد هر زمانی که زن درخواست کرد باید مقداری از آن را پرداخت نماید.
در گفتگو با زنان مطلقه مشاهده شد برخی از آن ها مهریه خود را در قبال اجازه طلاق بخشیده اند، برخی از زنان بیوه مهریه خود را به فرزندان خود بخشیده و برخی نیز بعد از فوت همسرشان دریافت نموده اند. البته بسیاری از زنان اظهار داشتند که اگر مرد توان مالی نداشته باشد بعد از فوت همسر، میزان مهریه معنی نخواهد داشت.
در رابطه با میزان مهریه در خلال مصاحبه ها اکثرا بر سطح طبقاتی و اینکه در کل خانواده میزان مهریه رایج چقدر بوده تاکید داشتند و حدود تقریبی این میزان بالای ۵۰۰ سکه بوده است، کمترین میزان مهریه در این مصاحبه ها ۱۴ سکه و بیشترین آن ۱۳۶۵ سکه است. هرچند در این میان خانمی بود که زمین و ملک مهریه اش بود و توانسته بود از ارث همسرش مهریه اش را دریافت کند، به بیان وی در حال حاضر هیچ احتیاجی به دیگران و فرزندان خود ندارد و از پس هزینه زندگی و بیماری اش برآمده است. در یک مورد نیز مهریه خانمی۸۱ ساله (۱۳۲۰) حدود ۲۰۰۰ تومان پول نقد بوده که در قبال سفر حج آن را بخشیده بود.
در کل زنان تاکید داشتند که باید مرد با توجه به وضعیت مالی خود میزان مهریه را بپذیرد چون مهریه به زن تعلق می گیرد و بر قابل اجرا بودن مهریه تاکید داشتند.
۴-۱-۳- تاثیر میزان مهریه بر احساس قدرت زنان
در حین مصاحبه مشاهده شد که برخی از زنان مجرد بر این باورند که میزان مهریه بالا می تواند تاحدودی منجر به جلوگیری از ازدواج مجدد مرد و حتی خیانت احتمالی وی شود و همچنین مانعی برای طلاق در هر شرایطی می دانستند، آنان این میزان بالا را تضمینی برای حفظ خانواده و آرامش آن می دانستند.
در ارتباط با تاثیر مهریه بر احساس قدرت در زنان، خانم ۲۴ساله مجرد و شاغل به ما گفت: “در بین دوستانم شاهد مهریه های متفاوتی بودم ولی خودم ترجیح می دهم مهریه ام بالا باشد چون احساس می کنم می توانم از مهریه در برابر زیاده خواهی همسرم استفاده کنم؛ اگر مهریه ام کم باشد احساس می کنم باید به راحتی در برابر هر مشکل کوتاه بیایم. زنان با مهریه سنگین می توانند از خیانت احتمالی همسرشان و اینکه نتوانند هر زمانی به راحتی درخواست طلاق دهند، جلوگیری کنند”. همچنین خانم ۲۲ ساله، دانشجو، مجرد معتقد بود: “چون معمولا دختران بدون آشنایی کافی با شخصیت و اخلاق پسران، تن به ازدواج می دهند مهریه باید هنگفت و سنگین باشد تا اختلاف جزئی شیرازه ی زندگی را از هم نگسلد، از این لحاظ مهریه، تضمین و وثیقه ی زندگی زناشویی محسوب می شود”.