وبلاگ

موضوع این رساله چگونگی ادراك وجود نزد پارمنیدس و هراكلیتوس است . اهمیت این مسئله ازآن جا ناشی می شود كه پس از پدیدآمدن شكاف معرفت شناسی میان فاعل شناسا و متعلق شناسایی كه در دورة جدید مورد تأكید قرار گرفت ، عده ای از متفكرین كه منتقد انحصار روش شناخت در این نوع خاص شاخت مبتنی بر شكاف معرف شناختی بودند كوشیدند در اندیشه های موجود در جریان تاریخی اندیشه غرب در پی متفكرینی بگردند كه به گمان ایشان در آن ها ما با شناختی از نوعی دیگر مواجه هستیم . دو تن از این اندیشمندان بی شك پارمنیدس وهراكلیتوس هستند . در این رساله تلاشی شده است در جهت درك درست كیفیت شناخت عالی ترین حقیقتی كه هر یك از این دو متفكر در منظومه فكری خود از آن خبر داده اند . روشن است كه انتخاب عنوان كیفیت ادراك وجود نزد پارمنیدس وهراكلیتوس به ما این معنی را انتقال می دهد كه گویی این هر دو از وجود سخن گفته اند لذا در مورد این عنوان توضیح زیر لازم است : لغت وجود در اصطلاح سنت فلسفی كشور ما ، پس از ملاصدرا قرین نوعی خارجیت اصالت ، وحدت و فراگیری است . جستجوی از چگونگی درك شدن وجود به معنایی كه ما امروز از ان در سنت فلسفی خود می فهمیم ، در واقع پرسیدن سوالی است از دو اندیشمندی كه در فضایی اندیشیده اند كه از رنج های معرفت شناسانه دنیای معاصر فارغ بوده است . در واقع پرسیدن این سوال است كه عالی ترین حقیقتی كه شما در اندیشه خود آن را درك می كردید چگونه درك می شود . برای مثال عنوان این رساله را می شد كیفیت ادراك عالی ترین حقیقت نزد پارمنیدس و هراكلیتوس گذاشت . البته در آن صورت ممكن بود كسی انتقاد كند كه مثلاً مگر در پارمنیدس حقایق متعدد وجود دارد كه شما از عالی ترین آن ها سخن می گوئید و قص علی هذا … ، هنگامی كه موضوع این رساله به هیئت داوری موضوع تقدیم شد ، به صورتی كاملاً عادی من از بستر فكری خویش كه فضای فلسفی كشور ماست این سوال را از پارمنیدس و هراكلیت پرسیدم و پس از تصویب این موضوع و پس از كاربر روی آن دریافتم كه عناوین دقیق تری نیز برای آن ممكن بود . به هر حال امیدوارم اكنون مقصود روشن باشد . ناگزیر می باید تحقیقی می شد در مورد تاریخ لفظ وجود و لفظ لوگوس تا معلوم شود پیش از پارمنیدس وهراكلیت این كلمات به چه معنایی استفاده شده اند این كار در 1 . 1 و 1 . 2 انجام شده است . سپس با مراجعه به متن قطعات این دو، به بررسی وجود و لوگوس در منظومه فكری آن ها پرداخته شده است . این كار را به این صورت ارائه شده كه برخی از اهم صفات وجود و لوگوس بر اساس نظر این دو به صورت مجزا استخراج و تبیین شده است . ( در 2 . 1 به بعد و 2 . 2 به بعد ) در فصل سوم به دلیل این كه سروكار این رساله از یك طرف با مسئله ادراك بوده است اقسام مختلف درك كردن تا حد امكان ، در اندیشه یونانیان باستان استقصا شده است و 8 نوع مختلف درك كردن مورد اشاره قرار گرفته است . در فصل چهارم در واقع اندیشه اصلی این رساله ارائه شده است كه وجود برای پارمنیدس و لوگوس برای هراكلیت خود معرف خود میباشد. در ارائه این مطلب كار از برخی ملاحظات تاریخی و اسطوره ای آغاز شده و سپس به تبیین نظرات این دو پرداخته شده است. در فصل پنجم ، با فرض درستی تلقی این رساله از كیفیت ادراك وجود نزد پارمنیدس و هراكلیتوس به بررسی حل مسئله رابطه كثرت و وحدت نزد این دو پرداخته شده است . چرا كه اگر چه هم پارمنیدس و هم هراكلیتوس قائلند عالی ترین حقیقتی كه می شناسند خود معرف خود است ولی در تبیین رابطه این حقیقت اعلی باكثرات هر یك تبیینی خاص ارائه كرده اند . در بخش آخر نیز كه تحت عنوان كلام آخر آمده است تلاشی شده است در جهت تبیین این مطلب كه تفاوت آن چه این دو اندیشمند بدان قائل بودند با دستگاه های فكری كه پس از آن ها آمده است چیست ؟ روشن است كه در حین تحقیق نتایجی نیز حاصل شده است ـ كه اگر چه از جریان موضوع اصلی این رساله خارج است ولی به نوعی تفسیر نویی است البته تقریباً نو ! ـ از برخی بحث های موجود در تفسیر پارمنیدس و هراكلیتوس . از آن جمله تلقی خاص این رساله از okestin و estin نزد پارمنیدس ، و تفسیر ویژه از كروی بودن وجود نزد او ـ كه در فصل های یك و چهار به آن ها اشاره شده است ـ هم چنین تبیین خاص این رساله از «راه گمان» كه بر خلاف تفسیر رایج است و چگونگی ارتباط وحدت و كثرت در پارمنیدس كه در فصل پنجم مورد بحث قرار گرفته است . در هراكلیت نیز دو نكته نسبتاً جدید وجود دارد : یكی كیفیت خاص ادراك وجود نزد هراكلیت است كه به شكلی كه این جا مورد بحث قرار گرفته است ـ در فصل چهارم ـ در سایر منابع مشاهده نشد و دیگری تبیینی است كه به لحاظ معرفت شناختی از كیفیت ادراك وجود نزد هراكلیت ارائه شده است ـ در فصل پنجم ـ كه تقریباً جدید است .