وبلاگ

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت سیستم های اطلاعات مدیریت کتابخانه های مرکزی (سامک) دانشگاه های زیر پوشش وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری و وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی واقع در شهر تهران انجام شده، و در آن به شناسایی میزان مطلوب بودن اطلاعات دریافتی مدیران تمام سطوح، شناسایی نوع و میزان اطلاعات دریافتی مدیران، بررسی وضعیت پیاده سازی سیستم­ اطلاعات مدیریت کتابخانه‌ های مرکزی(سامک)، و بررسی میزان همبستگی بین متغیرهای مورد بررسی در این دانشگاه ها مبادرت شده است. در این پژوهش پیمایشی- توصیفی از پرسشنامه محقق ساخته به منظور گردآوری اطلاعات استفاده گردید. برای انتخاب نمونه از دو روش نمونه گیری تخصیص متناسب و تصادفی طبقه ای استفاده شده است. پرسشنامه محقق ساخته با درجه بندی لیکرت (0 تا 5)، بین مدیران سطوح مختلف جامعه پژوهش (115نفر) توزیع گردید و داده های گردآوری شده از پاسخنامه ها با نرم افزار Minitab مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، ابتدا با استفاده از فراوانی، درصد، و میانگین به شرح یافته های پژوهش اقدام گردید، سپس برای بررسی میزان همبستگی بین شاخص های مورد نظر، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها نشان داد که مدیران نظر خوبی نسبت به میزان و مطلوبیت اطلاعات دریافتی ندارند. میانگین نظر مدیران در خصوص میزان اطلاعات دریافتی برابر با 078/3، کمترین میزان مربوط به اطلاعات مالی با میانگین 257/2 و بیشترین میزان مربوط به اطلاعات برای ارائه گزارش با میانگین 400/3  است. در زمینه مطلوبیت اطلاعات نیز میانگین نظر مدیران برابر با 531/3، کمترین میزان مربوط به دقت اطلاعات با میانگین 293/3 و بیشترین رضایت مندی مربوط به ایمنی اطلاعات با میانگین 655/3 است. در خصوص وضعیت استقرار سامک در کتابخانه ها نظر مدیران نشان می دهد که در هیچکدام از کتابخانه های مورد بررسی سامک به صورت کامل استقرار پیدا نکرده است. از طرفی، یافته های آزمون ضریب همبستگی بیانگر این نکته است که بین اکثر شاخص های مورد بررسی همبستگی مثبت در سطح آزمون α = 0.01 برقرار بوده و وضعیت سیستم های اطلاعات مدیریت در کتابخانه های دانشگاهی چندان رضایت بخش نبوده است. طراحی یک سامک مطلوب برای ارائه اطلاعات مدیریتی در این کتابخانه ها کاملا مشهود است. کلید واژه ها: سیستم اطلاعات مدیریت (سام)، سیستم‌ اطلاعات مدیریت کتابخانه (سامک)، کتابخانه‌های دانشگاهی، مدیریت اطلاعات، مدیریت کتابخانه. فهرست مطالب

 فصل اول: کلیات تحقیق مقدمه……………………………………….. 1 1-1- شرح و بیان مسئله پژوهش …………………… 4 1-2- اهداف تحقیق……………………………… 6 1-3- اهمیت و ارزش تحقیق……………………….. 6 1-4- کاربرد نتایج تحقیق……………………….. 7 1-5- سوالهای تحقیق……………………………. 7 1-6- تعریف مفهومی و عملیاتی اجزاء مساله…………. 8   فصل دوم: ادبیات تحقیق مقدمه ………………………………………. 10 2-1- سازمان …………………………………. 11 2-1-1- محیط سازمانی…………………………… 12 2-1-2- متغیر های سازمانی………………………. 12 2-1-2-1- مراجعان……………………………… 12 2-1-2-2-  رقیبان………………………………. 13 2-1-2-3- مراکز تامین بودجه…………………….. 13 2-1-2-4- فروشندگان……………………………. 13 2-1-2-5- تشکل­های کارکنان ……………………… 13 2-1-2-6- علایق آموزشی …………………………. 13 2-1-2-7- عوامل حقوقی، قانونی، و سیاسی…………… 13 2-1-2-8- اوضاع اقتصادی………………………… 14 2-1-2-9- تکنولوژی…………………………….. 14 2-1-2-10- عوامل اجتماعی- فرهنگی………………… 15 2-1-3- پیش بینی محیط………………………….. 15

2-1-4- ابعاد سازمانی………………………….. 15 2-1-4-1- ابعاد ساختاری سازمان………………….. 15 2-1-4-2- ابعاد محتوایی سازمان………………….. 16 2-1-5- سازمان به مثابه یک سیستم………………… 17 2-1-6- سازمان کتابخانه………………………… 18 2-2- مدیریت سازمانی…………………………… 19 2-2-1- سطوح مدیریت …………………………… 19 2-2-1-1- مدیریت استراتژیک یا عالی………………. 19 2-2-1-2-  مدیریت تاکتیکی یا میانی………………. 19 2-2-1-3- مدیریت عملیاتی……………………….. 19 2-2-2- فرایند مدیریت …………………………. 20 2-2-2-1- آرمان ها، اهداف، و مقاصد………………. 20 2-2-2-2- برنامه ریزی………………………….. 21 2-2-2-3- سازماندهی …………………………… 21 2-2-2-4- تامین نیروی انسانی……………………. 21 2-2-2-5- هماهنگی و هدایت………………………. 22 2-2-2-6- نظارت و کنترل………………………… 22 2-2-3- مدیریت کتابخانه………………………… 22 2-2-4- تاریخچه علم مدیریت و مدیریت در کتابخانه ها… 24 2-3- سیستم های اطلاعاتی………………………… 26 2-3-1- اطلاعات………………………………… 26 2-3-1-1- از داده تا اطلاعات و از اطلاعات تا دانش…… 26 2-3-1-2- خصوصیات اطلاعات……………………….. 29 2-3-1-3- گردش اطلاعات در سازمان…………………. 33   2-3-1-4- نقش اطلاعات در تصمیم گیری………………. 34 2-3-2- تصمیم گیری…………………………….. 35 2-3-2-1- مفاهیم تصمیم گیری ……………………. 35

2-3-2-2- انواع تصمیم………………………….. 36 2-3-2-3- فرایند تصمیم گیری…………………….. 37 2-3-2-4- انواع مدل های تصمیم گیری………………. 39 2-3-2-5- نقش تصمیم گیری در سازمان………………. 41 2-3-2-6- سیستم های اطلاعاتی مدیریت و تصمیم گیری در کتابخانه ها  42 2-3-3- سیستم ها………………………………. 43 2-3-3-1- مفاهیم سیستم ها………………………. 43 2-3-3-2- انواع سیستم………………………….. 48 2-3-3-3- سازمان و سیستم های اطلاعاتی…………….. 50 2-3-3-4- روند تکاملی سیستم های اطلاعاتی………….. 51 2-3-3-5- انواع سیستم های اطلاعاتی……………….. 52 2-3-3-6- ارتباط سیستم های اطلاعاتی و مقایسه برخی از ان ها  56 2-3-3-7- چرخه حیات سیستم های اطلاعاتی……………. 58 2-3-3-8- سیستم های اطلاعاتی مورد نیاز کتابخانه ها…. 61 2-4- سیستم های اطلاعات مدیریت…………………… 63 2-4-1- تعریف سیستم اطلاعات مدیریت……………….. 65 2-4-2- تاریخچه سیستم های اطلاعات مدیریت………….. 65 2-4-3- اجزاء سیستم اطلاعات مدیریت……………….. 66 2-4-3-1- افراد……………………………….. 66 2-4-3-2- سازمان………………………………. 66 2-4-3-3- وسائل و تجهیزات………………………. 66 2-4-3-4- اطلاعات………………………………. 66 2-4-3-5- روش ها و دستورالعمل ها………………… 67 2-4-4- اجزاء سیستم های اطلاعاتی مدیریت…………… 67 2-4-5- چرا مدیران به سیستم اطلاعات مدیریت نیاز دارند 68 2-5- سیستم های اطلاعات مدیریت در کتابخانه ها……… 69 2-5-1- سسیستم های اطلاعاتی مدیریت: پشتیبان مدیریت…. 69

2-5-2- طراحی سیستم اطلاعات مدیریت برای کتابخانه ها… 70 2-5-3- مشکلات بکارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در سازمان های دولتی  73 2-6- پیشینه پژوهش…………………………….. 76  فصل سوم: روش شناسی پژوهش مقدمه……………………………………….. 82 3-1- روش پژوهش……………………………….. 83 3-2- جامعه آماری……………………………… 84 3-3- برآورد حجم نمونه…………………………. 84 3-4- روش و طرح نمونه برداری……………………. 85 3-5- ابزار گردآوری داده ها…………………….. 86 3-6- ابزار تجزیه و تحلیل………………………. 92  فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته ها مقدمه……………………………………….. 93 4-1- اطلاعات کلی………………………………. 94 4-2- ارزیابی وضعیت سامک در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های شهر تهران 96 4-2-1- بررسی وضعیت پیاده سازی سامک در کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران……………………………………….. 97 4-2-1-1- بررسی وضعیت استقرار سامک در کتابخانه­ مرکزی دانشگاه­های شهر تهران……………………………………….. 97 4-2-1-2- نوع اطلاعاتی دریافتی توسط مدیران از سامک موجود در کتابخانه  99 4-2-1-3- وضعیت ارائه گزارشات مستمر……………… 100 4-2-1-4- نرم افزار مورد استفاده در کتابخانه……… 104 4-2-2- بررسی نوع و میزان اطلاعات ارائه شده به مدیران کتابخانه های مرکزی……………………………………………. 105 4-2-2-1- میزان اطلاعات دریافتی در خصوص دانش ها و مهارت های مدیریتی   110 4-2-2-2- میزان اطلاعات ارائه شده در خصوص آینده نگری در کتابخانه ها   111

4-2-2-3- میزان اطلاعات ارائه شده در خصوص مقایسه بین کتابخانه ای و بخش‌های درونی کتابخانه………………………………. 112 4-2-2-4- میزان اطلاعات ارائه شده در خصوص امور مربوط به کارکنان کتابخانه……………………………………………. 113 4-2-2-5- میزان اطلاعات ارائه شده در خصوص بودجه و مسائل مالی کتابخانه 114 4-2-2-6- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با فناوری های موجود  115 4-2-2-7- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با تجهیزات و تسهیلات فیزیکی کتابخانه ها………………………………….. 116 4-2-2-8- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با کتابخانه های اقماری    116 4-2-2-9- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با کاربران کتابخانه  117 4-2-2-10- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با سازمان مادر 117 4-2-2-11- میزان اطلاعات ارائه شده در ارتباط با منابع اطلاعاتی کتابخانه……………………………………………. 118 4-2-2-12- میزان اطلاعات ارائه شده به مدیران برای تالیف و پژوهش  119 4-2-2-13- میزان اطلاعات ارائه شده به مدیران برای تهیه گزارش     119 4-2-3- بررسی میزان مطلوب بودن اطلاعات……………. 119 4-2-3-1- میزان مرتبط بودن اطلاعات……………….. 123 4-2-3-2- میزان دقت اطلاعات دریافتی………………. 124 4-2-3-3- میزان صحت اطلاعات دریافتی………………. 125 4-2-3-4- میزان ایمنی اطلاعات دریافتی…………….. 126 4-2-3-5- میزان سرعت دسترسی و سهولت استفاده از اطلاعات 127 4-2-4- بررسی تحلیلی مطلوبیت و میزان اطلاعات ارائه شده به مدیران 128 4-2-4-1- بررسی نرمال بودن متغیرها………………. 129 4-2-4-2- استنباط آماری در خصوص میانگین متغیرها…… 131 4-2-4-3- همبستگی و رگرسیون…………………….. 133 4-2-4-4- نمودار دنباله­ای داده­ها ……………….. 134 4-2-4-5- مقایسه میانگین ها…………………….. 135   فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1- خلاصه موضوع و روش ها………………………. 136

5-2- بحث و نتیجه گیری…………………………. 137 5-2-1- وضعیت پیاده سازی سیستم­ اطلاعات مدیریت کتابخانه‌ مرکزی (سامک)   137 5-2-2- نوع و میزان اطلاعات ارائه شده…………….. 138 5-2-3- مطلوب بودن اطلاعات………………………. 138 5-3- تبیین نتایج پژوهش با توجه به تحقیقات پیشین….. 139 5-4- نتیجه گیری کلی…………………………… 140 5-5- پیشنهادهای کاربردی……………………….. 141 5-6- محدودیت های پژوهش………………………… 141 5-6- پیشنهادهایی جهت پژوهش های آتی……………… 141 پیوست: پرسشنامه بررسی وضعیت سیستم های اطلاعات مدیریت کتابخانه های مرکزی (سامک) دانشگاه های شهر تهران…………………………. 142 منابع و مآخذ…………………………………. 149 مقدمه ابرامی در کتاب شناختی از دانش شناسی، چهار رکن اساسی را برای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی بیان می‌کند که این چهار رکن عبارتند از: گزینش و گردآوری، نظم و سازماندهی دانش، اشاعه اطلاعات و دانش‌گستری، و سازمان و مدیریت. مدیریت کتابخانه (به عنوان چهارمین رکن کتابداری و اطلاع‌رسانی) جدای از سایر سازمان ها نیست، زیرا یک کتابخانه نیز برای اداره امور خود تابع اصول کلی علم مدیریت است. کاربران از کتابخانه انتظار دارند تا حجم عظیمی از اطلاعات، و همچنین منابع اطلاعاتی را در اسرع وقت در اختیارشان گذارد. افزایش حجم اطلاعات از یک سو و مشکل همیشگی کمبود بودجه کتابخانه ها از سوی دیگر، ضرورت مدیریت بهینه مراکز را دو چندان می‌کند. تأمین منابع اطلاعاتی پژوهشگران، صرف هزینه‌ای گزاف را می‌طلبد که بالطبع مستلزم تصمیم گیری مدیران این مراکز می‌باشد. اساس و شالوده تصمیم گیری مدیران را نیز اطلاعات تشکیل می‌دهد. فراهم آوردن این اطلاعات، که اطلاعات مدیریتی خوانده می‌شود، تنها در قالب یک سیستم میسر می‌گردد. این سیستم عبارت است از «سیستم اطلاعات مدیریت»[1] (سام) که به شکلی سازمان یافته، اطلاعات صحیح و دقیق را به سهولت در اختیار مدیر می‌گذارد (حیدری، 1378). در اوایل قرن بیستم، مخصوصا در دهه‌های 1920 و 1930، استفاده از تجهیزات داده‌پردازی الکترومکانیکی مانند برگه‌های ماشین‌خوان و وسایل محاسبه‌گر، روند پردازش اطلاعات و تهیه گزارش‌های مختلف مدیریتی از کارکردهای سازمان را، نسبت به گذشته آسان‌تر و سریع‌تر کرد. با ورود گسترده رایانه‌ ها به بازار جهانی در اوایل دهه 1950، این روند باز هم شتاب گرفت. در رایانه‌های نسل اول و دوم، ترتیب ذخیره و بازیابی اطلاعات و دسترسی به آن متوالی بود و ردگیری یک داده خاص، بدون گذر از داده‌های قبلی ممکن نبود. این امر در ذخیره و بازیابی اطلاعات لازم، محدودیت به‌وجود می‌آورد. با پیدایش رایانه‌های نسل سوم و چهارم در دهه 1960 و ایجاد امکان دستیابی تصادفی به اطلاعات و ذخیره داده‌ ها بر روی محمل‌هایی با ظرفیت بالا همچون لوح‌های فشرده(سی‌دی)، این محدودیت برطرف شد. در دهه‌های اخیر، فناوری‌های نوین، امکان ترکیب و تلخیص داده‌های به‌دست آمده از سیستم‌های اطلاعات مدیریت در سازمان های مختلف را میسر ساخته و ارتباطات دوربرد قابلیت تعامل داده‌های سیستم‌های گوناگون را ایجاد کرده‌اند (مختاری به نقل از گرانسترا[2]، 1385). یک سیستم اطلاعاتی[3] به جمع‌آوری، پردازش، ذخیره، و انتشار اطلاعات برای یک هدف خاص می‌پردازد. سیستم‌های اطلاعاتی مانند هر سیستم دیگری دارای ورودی (داده یا دستورالعمل)، خروجی (گزارش یا محاسبات) است (لاودن، پرایس، و راد، 1385). به دلیل وجود علایق، تخصص‌ها، و سطوح مختلف سازمانی، سیستم‌های گوناگونی به وجود آمده‌اند و طبیعی است که یک سیستم واحد قادر به پاسخگویی به این نیاز ها نیست. سیستم‌های اطلاعاتی دارای سه سطح اصلی می‌باشند که هر کدام هدف‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند، این سه سطح عبارتند از: 1. سیستم‌های ستادی (عملیاتی): این سیستم‌ ها (سیستم پردازش تراکنش[4]) از فعالیت‌ ها و تراکنش‌های معمول و روزمره سازمان همچون عملیات فروش، خرید، حقوق و دستمزد، جریان مواد در کارخانه، و غیره پشتیبانی به عمل می‌آورند؛ 2. سیستم‌های سطح مدیریت: این سیستم‌ ها شامل سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم پشتیبان تصمیم[5] می‌باشند که در خدمت مدیران میانی سازمان بوده و عملیات کنترل، نظارت و تصمیم‌گیری را تسهیل می‌کنند؛ 3. سیستم‌های سطح راهبردی: که در خدمت مدیران ارشد سازمان بوده و نگرانی همیشگی آنها، تطبیق قابلیت‌های سازمانی با تغییرات خارجی است. سیستم حامی مدیران اجرایی[6] از جمله سیستم‌های این سطح از سازمان‌اند (لاودن، لاودن، و فلیپ[7]، 2004). سام سیستمی است یکپارچه که از کاربر و ماشین برای ارائه اطلاعات در پشتیبانی از عملیات، مدیریت و تصمیم‌گیری در سازمان تشکیل شده‌است. این سیستم از نرم‌افزار و سخت‌افزار رایانه‌ای، راهنما ها و دستورالعمل‌ها، مدل‌هایی برای تحلیل، برنامه‌ریزی، کنترل و تصمیم‌گیری، و پایگاه اطلاعاتی بهره‌جویی می‌کند (دیویس و السون[8]، 1985). افزایش قدرت فناوری از ابزار اصلی تصمیم‌گیری مدیریت بر پایه اطلاعات و فناوری پیشرفته محسوب می‌شود. سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت یکی از ابزارهای فناوری در جهت نیل به هدف تصمیم‌گیری مدیران در موقعیت‌های حیاتی سازمان می‌باشند. از آنجا که یک تصمیم خوب تصمیمی است که بر پایه اطلاعات باشد، لذا اساس اکثر فعالیت‌ ها در یک کتابخانه، اطلاعات است. حال باید سیستمی به کار گرفته شود که بتواند اطلاعات مورد نیاز مدیران را با دقت زیاد در حجم گسترده، سرعت بالا، هزینه کم، و به موقع تأمین نماید. از این رو استفاده از یک سیستم اطلاعات مدیریت در سازمان یا کتابخانه از ضروریات است. هدف سیستم‌های اطلاعات مدیریت افزایش و بهینه‌سازی روند ارائه و اداره اطلاعات، کاهش حدس و گمان، و حل مشکلات سازمان است. امروزه ‌ایجاد و توسعه‌ی سیستم‌های اطلاعات مدیریت به امری اجتناب‌ناپذیر در سازمان ها مبدل شده، زیرا‌ این سیستم‌ ها اطلاعات لازم را جهت آگاهی مدیران سطوح مختلف از بخش‌های مختلف سازمان و اتخاذ تصمیمات مناسب برای رهبری و کنترل فراهم می‌آورد. 1-1- شرح وبیان مسئله پژوهشی از جمله نیازهای سازمان ها جهت انجام فعالیت های سازمانی خود، آگاهی از تازه های روز می باشد. امروزه برای حرکت در عرصه جهانی، نیاز به علم جدید و متدلوژیهای توسعه یافته و تجهیز شدن به تکنولوژیهای جدید برای هر سازمانی همواره مطرح است. کتابخانه‌ ها برای باقی‌ ماندن در صحنه باید خود را با تغییرات روز همگام سازند، هر چند که مفهوم سیستم‌های اطلاعاتی، مفهوم جدید و تازه‌ای نیست، ولی در طی یک دهه اخیر که فن آوری‌های رایانه و ارتباطات، پیشرفت‌های شگرفی داشته‌ است و سیستم‌های اطلاعات به سمت رایانه‌ای شدن حرکت کرده است، کتابخانه‌ باید در ساختار سازمانی خود تجدید نظر کرده و از اصول نوین مدیریتی که سیستم‌های اطلاعاتی در پیش‌روی مدیران و دست‌اندر‌کاران کتابخانه‌ می‌گذارد، به خوبی بهره ببرد (عاصمی و زال زاده، 1389). ایجاد یک سیستم اطلاعاتی مدیریت مناسب در درون کتابخانه برای مدیران کتابخانه باعث تصمیم گیری به موقع و صحیح برای ارائه هر چه بهتر خدمات اطلاعاتی است. باظهور خدمات الکترونیکی و بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک ابزار مناسب برای ارائه خدمات یک پارچه، بستری مناسب برای ایجاد سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه ای[9] فراهم شده است. با شکل گیری سیستم های اطلاعات مدیریت کتابخانه­ای سرعت ارائه خدمات و تصمیم گیری برای مدیران و به تبع آن سرعت عملیات در ارایه خدمات به کاربر افزایش می یابد. با طراحی این سیستم های اطلاعاتی، می توان به مدیران تصمیم‌گیرنده کمک کرد که در زمان محدود، تصمیم‌گیری‌های عقلایی‌تری انجام دهند. تنظیم اطلاعات درون یک کتابخانه از طریق سیستم­های اطلاعاتی موجود در کتابخانه امکان پذیر است. این سیستم­ ها ترکیبی از کامپیوتر و انسان هستند که کار گردآوری و ذخیره سازی مجموعه­های اطلاعات و انتقال داده­ ها را به شکل اطلاعات مفید به عهده می­گیرند. سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه باید قادر به برآوردن نیازهای اطلاعاتی مدیران کتابخانه باشد. طراحی سیستم­ اطلاعاتی کارآمد برای کتابخانه ها، مستلزم داشتن آگاهی کامل نسبت به کمیت و کیفیت اطلاعات رد و بدل شده در سازمان و اطلاع از میزان رضایت مدیران در این خصوص است تا بتوان بر روی هر بخش به فراخور نیاز سرمایه گذاری نمود. امروزه، به طور روز افزون نیاز به طراحی سیستم­های اطلاعاتی در کتابخانه مانند سایر سازمان ها برای مدیریت مجموعه، کارکنان، هزینه­ ها و تجهیزات، تصمیم­گیری سریع و مؤثر در کتابخانه ها احساس می­شود. برای انجام این امر باید متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی با مهندسان علوم کامپیوتر، برای رفع نیاز­های کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی و مدیریت مؤثر این مراکز همکاری نمایند. در این صورت است که نیازهای بالقوه و بالفعل یک کتابخانه در تمام بخش­های آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در طراحی یک سیستم اطلاعاتی لحاظ می­گردد. با وجود چنین سیستم­های اطلاعاتی است که گزارشات و اطلاعات تمام بخش­های کتابخانه، کارکنان، تجهیزات و هزینه­ ها وارد اطلاعات مدیریت شده، اعمال تصمیمات سریع و مؤثر را در بقا و توسعه کتابخانه سبب می­شود (عاصمی و زال زاده، 1389، ص 73). سیستم اطلاعاتی می تواند ابزار پشتیبان فعالیت‌های کتابخانه باشد. برای طراحی یک سیستم اطلاعات مدیریت طراحان باید دید گسترده ای در طراحی سیستم داشته باشند. محیط کتابخانه، ساختار کتابخانه از نظر هرم سازمانی، تخصص ها و شیوه های کار، فرهنگ و سیاست کلی کتابخانه، نوع و رهیافت مدیریت، سطحی که برنامه قرار است در آن اجرا شود، گروه های اصلی مؤثر در سیستم اطلاعات مدیریت، وظیفه و تصمیم هایی که باید سیستم های اطلاعات مدیریت از آنها پشتیبانی کند، کارکنان و علاقه و دیدگاه آنها نسبت به سیستم کتابخانه، گذشته کتابخانه و سرمایه گذاریهای قبلی در مورد سیستم اطلاعات مدیریت، برنامه ها و منابع انسانی فاکتورهای مهمی هستند که اکثر صاحب نظران در زمینه طراحی سیستم های اطلاعات مدیریت بر آنها اتفاق نظر دارند. ممکن است از نظر بیان فاکتور ها و رتبه بندی آنها با هم تفاوت هایی داشته باشند ولی همگی بر چند مورد اصلی و تأثیرگذار هم عقیده  می باشند. در میان این فاکتور ها عوامل انسانی جایگاهی ویژه دارد. طراحی سیستم های اطلاعات مدیریت کتابخانه ای بایستی به سمت و سویی پیش رود که راحتی بیشتر و سهولت کار کاربران در نظر باشد. در این راستا پژوهش حاضر سعی دارد تا به بررسی وضعیت سیستم‌های اطلاعات مدیریت موجود در کتابخانه مرکزی (سامک) دانشگاه های شهر تهران پرداخته تا با توجه به بررسی نوع و میزان اطلاعات ارائه شده توسط آنها و همچنین بررسی میزان مطلوب بودن این اطلاعات نمای کلی از وضعیت سیستم های اطلاعات مدیریت موجود در این کتابخانه ها را نشان داده، تا با استفاده از مفروضات به دست آمده بتوان اطلاعات لازم و ضروری را برای طراحی هر چه بهتر سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه ای برای کتابخانه های دانشگاهی در اختیار متخصصان کتابداری و کامپیوتر قرار دهد. 1-2- اهداف تحقیق هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت سیستم‌های اطلاعات مدیریت در کتابخانه‌ های مرکزی دانشگاه‌های شهر تهران می‌باشد. و از اهداف فرعی تحقیق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. بررسی وضعیت پیاده سازی سیستم­ اطلاعات مدیریت کتابخانه‌ های مرکزی(سامک) در دانشگاه­های شهر تهران؛
2. شناسایی نوع و میزان اطلاعات دریافتی توسط مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران؛
3. شناسایی میزان مطلوب بودن اطلاعات دریافتی توسط مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران؛
4. بررسی تحلیلی مطلوبیت و میزان اطلاعات ارائه شده به مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران.

1-3- اهمیت و ارزش تحقیق امروزه‌ ایجاد و توسعه سیستم‌های اطلاعات مدیریت به امری اجتناب ناپذیر در سازمان ها مبدل شده، زیرا‌ این سیستم‌ ها اطلاعات لازم را جهت آگاهی مدیران سطوح مختلف از بخش‌های مختلف سازمان و اتخاذ تصمیمات مناسب برای رهبری و کنترل فراهم می‌آورد. مدیران ارزش رقابتی و استراتژیکی سیستم‌های اطلاعاتی را به خوبی تشخیص می‌دهند. در بین سرمایه‌های یک سازمان اعم از سرمایه‌های مالی، ماشین‌آلات، تجهیزات، اطلاعات با ارزش‌ترین آنهاست، به این دلیل که تمام امکانات فیزیکی و محیطی از طریق اطلاعات توجیه می‌شوند. منابع فیزیکی بدون اطلاعات مربوط، کم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد داشتن اطلاعات راجع به منابع در استفاده بهینه از آنها نقش اساسی دارد. در بیشتر سازمان ها تحولی عمیق در تغییر نقش سیستم‌های اطلاعاتی از یک عامل پشتیبانی به یک ابزار مدیریتی صورت پذیرفته است (عاصمی و زال زاده، 1389). از آنجا که کتابخانه نیز مانند سازمان های دیگر برای اداره خود تابع اصول مدیریت است. وجود سیستم اطلاعات مدیریت مطلوب در کتابخانه می‌تواند راه گشای بسیاری از تصمیمات مدیر در امور کوتاه مدت و بلند مدت سازمان باشد. یک سیستم اطلاعات مدیریت می‌تواند مزایای زیادی مانند موارد زیر را برای کتابخانه داشته باشد.

• حمایت از تصمیمات مدیریت عالی کتابخانه؛
• ایجاد فرصت های متعدد برای مدیر؛
• برنامه ریزی بلند مدت با دیدگاه کاملتر از سازمان؛
• وابستگی سالم درونی میان خدمات کتابخانه.

1-4- کاربرد نتایج تحقیق از این پژوهش گروه های ذیل می توانند بهرمند شوند.

1. تمامی کتابخانه های دانشگاهی کشور در راستای طراحی سیستم اطلاعات مدیریت خود می توانند از یافته های این تحقیق استفاده نمایند.
2. کتابخانه های آموزشگاهی، عمومی، تخصصی و غیره می توانند برای بررسی میزان مطلوب بودن اطلاعات دریافتی مدیران خود از نتایج و ملاک های استفاده شده در این پژوهش بهره جویی نمایند.
3. کتابخانه های آموزشگاهی، عمومی، تخصصی و غیره می توانند برای بررسی نوع و میزان اطلاعات دریافتی مدیران خود از نتایج و ملاک های استفاده شده در این پژوهش بهره جویی نمایند.
4. کتابخانه های آموزشگاهی، عمومی، تخصصی و غیره می توانند برای بررسی وضعیت سیستم اطلاعات مدیریت خود از نتایج و ملاک های استفاده شده در این پژوهش بهره جویی نمایند.
5. طراحان سیستم های اطلاعات مدیریت در مراکز اطلاع رسانی و کتابخانه های مختلف می توانند از یافته های این تحقیق برای طراحی هر چه بهتر استفاده نمایند.
6. کلیه کتابخانه های مورد بررسی می توانند از یافته های تحقیق جهت ارتقاء سیستم های اطلاعات مدیریت خود استفاده نمایند.

1-5- سوالات تحقیق سوال اصلی تحقیق عبارت است از: سیستم­های اطلاعات مدیریت موجود در کتابخانه‌ های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران چگونه می‌باشد؟ و سوالات فرعی تحقیق عبارتند از:

1. وضعیت پیاده سازی سیستم­ اطلاعات مدیریت کتابخانه‌ مرکزی(سامک) در دانشگاه­های شهر تهران چگونه است؟
2. نوع و میزان اطلاعاتی که در اختیار مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران قرار می گیرد، چه مقدار است؟
3. تا چه میزان اطلاعات دریافتی توسط مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران مطلوب است؟
4. میزان و مطلوبیت اطلاعات ارائه شده به مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه­های شهر تهران از لحاظ تحلیل آماری چگونه است؟

1-6- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه های پژوهش سیستم اطلاعات مدیریت: سیستمی است یکپارچه که از کاربر و ماشین برای ارائه اطلاعات در پشتیبانی از عملیات، مدیریت و تصمیم‌گیری در سازمان تشکیل شده‌است. این سیستم از نرم‌افزار و سخت‌افزار رایانه‌ای، راهنما ها و دستورالعمل‌ها، مدل‌هایی برای تحلیل، برنامه‌ریزی، کنترل و تصمیم‌گیری، و پایگاه اطلاعاتی بهره‌جویی می‌کند (دیویس و السون، 1985، ص6). سیستم های اطلاعاتی: یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمع‌آوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات در یک مؤسسه، سازمان یا هر حوزه تعریف شده دیگر از جامعه (یانگ[10]، 1983). کتابخانه مرکزی: منظور از کتابخانه مرکزی در این پژوهش، کتابخانه ای است که در هر کدام از دانشگاه های مورد بررسی برای جوابگویی به نیاز اطلاعاتی دانشجویان و اساتید تاسیس شده، و کتابخانه های اقماری آن دانشگاه را تحت پوشش دارد. دانشگاه: منظور از دانشگاه در این پژوهش، تمامی مراکز آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری و وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی، که به صورت دولتی و رایگان دانشجو جذب می کنند. مدیر: منظور از مدیر در این پژوهش، تمامی افرادی است که در ساختار سازمانی کتابخانه به عنوان مسؤول، مدیر، معاون، و ریاست مشغول به فعالیت بوده، در فرایند تصمیم گیری کتابخانه مشارکت داشته و حداقل دو نفر نیرو تحت سرپرستی آنها مشغول به کار هستند. سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه: منظور از سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه در این پژوهش، یک سیستم کامل طراحی شده برای تولید، جمع‌آوری، سازماندهی (پردازش)، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات مدیریتی در کتابخانه است. اطلاعات: منظور از اطلاعات در این پژوهش، داده، اطلاعات، و دانشی است که مدیران کتابخانه را در امر برنامه ریزی، تصمیم گیری، و سایر وظایف مدیریتی پشتیبانی می کند.    مقدمه در این پژوهش به مفاهیمی چون مدیریت کتابخانه، سازمان، اطلاعات، تصمیم گیری، سیستم های اطلاعاتی، و سیستم اطلاعات مدیریت پرداخته شده است. بنابراین لازم است جهت روشن شدن مفاهیم مزبور به گونه ای علمی، توضیحاتی ارائه گردد؛ از این رو، ابتدا به شرح مدیریت کتابخانه پرداخته و سپس توضیحاتی در خصوص سازمان و محیط سازمانی، اطلاعات و انواع آن، انواع تصمیم گیری ها در سازمان، سیستم ها و انواع آن، و توضیحاتی در خصوص سیستم اطلاعات مدیریت داده شده است. و در پایان نیز  برخی از پژوهش های مرتبط با پژوهش صورت گرفته معرفی می شوند. 2-1- سازمان در جامعه­ شناسی، سازمان ها را معمولا نظام های اجتماعی که برای دستیابی به اهدافی خاص طراحی شده­اند، تعریف می کنند. ولی این تعریف در برگیرنده مجموعه های اجتماعی زیادی است که با مشخصه های مورد توافق مطابقت نمی­کند؛ به طور مثال تعریف مذکور شامل اجتماعات داوطلبانه گروه ها و نیروهای عملیاتی نیز می­گردد، که کاملا با سازمان هایی که مصداق تعریف خاص هستند متفاوتند. اگر چه بعضی از اصول نظریه سازمان می تواند در سایر مجموعه های اجتماعی مانند گروه ها، خانواده ها، و حتی در سطح ملت ها کاربرد داشته باشد. ولی این مجموعه ها تابع اصول دیگری نیز هستند که قسمت عمده ای از نظریه سازمان در آنها کاربرد چندانی ندارد. تعریف سازمان بر اساس ویژگی های مذکور عبارت خواهد بود از: سازمان مجموعه ای اجتماعی است با حداقل 5 سال سابقه و حداقل 10 عضو حقوق بگیر که اکثر آنها به صورت تمام وقت در طول سال فعالیت داشته باشند و ضمن استفاده از یک تکنولوژی محوری باید در مشاغلی متنوع و از قبل تعیین شده سازماندهی شوند تا به اهداف خاص جمعی دست یابند (محمدزاده، 1374، ص5). گروهی دیگر سازمان را اینگونه تعریف کرده­اند، سازمان پدیده­ای اجتماعی به شمار می آید که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتا مشخص بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی، بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می کنند(رابینز، 1376، ص 21). جوادکار[11] (1382) واژه سازمان را در دو بخش معنا کرده است، معنای اول عبارت است از یک موسسه یا گروه وظیفه­ای. سازمان بازرگانی، بیمارستان، و دانشگاه موسسه می باشند. معنای دوم عبارت است از ترتیبی از افراد در موسسه با در نظر گرفتن مفهوم تقسیم کار، اختیار، مسؤولیت و [قدرت] تصمیم گیری طوری که موسسه یک سیستم با ثبات محسوب شود و به طور منسجم برای دستیابی به اهداف عمل کند (ص50). 2-1-1- محیط سازمانی «هیچ کتابخانه ای جزیره نیست» این جمله باید با قوت در ذهن تمامی کتابداران و مدیران کتابخانه ها شکل بگیرد. کتابخانه ها در همکاری با سایر کتابخانه ها و خدمات اطلاع رسانی کار می کنند و محیط درونی و برونی ای که در آن عمل می کنند، بر آنها تأثیر دارد. مدیران باید درک روشنی از پویایی این دو محیط داشته باشند. هر سازمانی در محیطی دو گانه (فرهنگ سازمانی درونی و بیرونی) عمل می کند که خواه ناخواه هم بر سازمان و هم بر مدیریت تأثیر دارد. در کتابخانه ها و سازمان های خدمات اطلاع رسانی محیط سه گانه است. علت وجود این محیط سوم این است که کمتر کتابخانه و سازمان اطلاع رسانی ای مستقل است. برعکس، کتابخانه ها معمولا جزیی از یک سازمان بزرگتر از قبیل دانشگاه، شهرداری، مدرسه، یا شرکت هستند. به این ترتیب مدیران کتابخانه ها و سازمان های اطلاع رسانی یک محیط داخلی دارند که بر آن کنترل دا رند؛ بعد محیط سازمان مادر است که بر آن کنترل اندکی دارند؛ و بالاخره محیط بیرون سازمان مادر (محیط بیرونی) است که اطلاع رسان تقریبا هیچ کنترلی بر آن ندارد. کتابخانه برای آن که موفق باشد باید هر سه محیط را دریابد و به آنها واکنش مناسب نشان دهد (اونز، لیزل وارد، و بندیک[12]، 1388).

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چکیده نظریات و شکل­های روایتی بی­شماری دردنیا وجود دارد که تنوع گونه­­های آن شگفت انگیز است گویی تمام دنیا را می­توان ظرفی برای روایت کردن داستان­های بشر دانست. از گذشته تا به امروز، خصوصا در چند سال اخیر بسیاری از نظریه­پردازان، در مورد روایت اظهار نظرهایی کرده­اند که یکی از آنها دیوید بوردول می­­­باشد. او برای سینما چهار شیوه روایت بر می­گزیند­ که این چهار شیوه از جانب من سرمشق و الگویی، برای تحلیل روایی مستند­های ایرانی در دهه هشتاد قرار گرفت. سینمای مستند ایران قدمتی همپای کل سینمای ایران دارد. این سینما در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد شمسی با فعالیت­های سینمایی آزاد، جشنواره­های فیلم و در بعضی مواقع فشارهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فرصتی را فراهم آورد که فیلم­هایی در حوزه­ی سینمای مستند پدید آورد که از حیث روایی قابل تامل و بررسی می­باشند. کلمه “روایت­شناسی” که در عنوان آورده شده است، اصطلاح به نسبت تازه­ای است ولی بحث از روایت نه تنها مقوله­ای جدیدی  نیست، بلکه در سنت غرب سابقه آن به افلاطون و ارسطو باز می­گردد­­. روایت شناسی به بررسی جوانب مشابه و متفاوت روایت­های مختلف، از منظر ساختاری می­پردازد. در این نوشتار سعی شده است تا با تحلیل روایی مستندهای این­ دهه، فیلم­­­ها را از منظری دیگر بررسی کنیم.   کلید واژه­ها: روایت، سینمای مستند، دهه هشتاد، نوفرمالیست، راوی، شخصیت، دیوید بوردول   فهرست عنوان                                                                                     صفحه مقدمه…………………………………………………………………………………………………..1 فصل اول: کلیات 1-1طرح مساله…………………………………………………………………………………………… 2 1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق…………………………………………………………………….. 4 1-3 اهداف تحقیق………………………………………………………………………… 5 1-4 سوالات تحقیق ………………………………………………………………….. 5 1-5 پیشینه­ی تحقیق…………………………………………………………….. 5 1-6 روش و فنون اجرایی پژوهش………………………………………………………………… 7 1-7محدودیت­های پژوهش …………………………………………………………………. 7 فصل دوّم: مبانی نظری 2-1چهارچوب نظری……………………………………………………………..9 2-2مستند………………………………………………………………………….. 12 2-2-1-تعاریف مستند…………………………………………………………..13 2-2- 2نگاهی اجمالی به تاریخچه سینمای مستند ایران………………………….16 2-3 روایت فیلمی………………………………………………………………….22 2-4 روایت سینمایی………………………………………………………..24 2-5 نظریه های تقلیدی روایت…………………………………………………………… 26 2-5-1 شاهد نامرئی…………………………………………………………………………… 27 2-5-2  آیزنشتاین: روایت به مثابه صحنه آرایی……………………………………. 28 2-6 نظریه های زبان- بنیاد روایت…………………………………………………………. 30 2-6-1روایت فیلم به مثابه فرازبان……………………………………………………… 32 2-6-2روایت فیلم به مثابه بیان……………………………………………………… 33 2-7 نکاتی در باب  فرمالیست­ها و نوفرمالیست­ها……………………………………… 34 2-7-1 عناصر شکل روایی و غیر روایی از منظر نوفرمالیست­ها………………………38 2-7-2 اصول شکل روایی………………………………………………………………….38 2-7-3 تمایز داستان و طرح………………………………………………………38 2-7-4 علت………………………………………………………………………………….39 2-7-5 زمان…………………………………………………………………………….40 2-7-6 فضا…………………………………………………………………………….40 2-8 نظریات دیوید بوردول درباره روایت…………………………………………….41 2-8-1روایت کلاسیک…………………………………………………………….43 2-8-2روایت سینمای هنری………………………………………………………47 2-8-3روایت مبتنی بر ماده­گرایی تاریخی……………………………………51 2-8-4روایت پارامتریک……………………………………………………………………55 فصل سوّم: روش تحقیق 3-1 روش تحقیق…………………………………………………………… 61 فصل چهارم: یافته‌های تحقیق 4-1 مستند انیمیشن…………………………………………………………………66 4-1-1سیانوزه………………………………………………………………..67 4-2 مستند­های اتوبیوگرافیک – خود بیانگر(Self- portrait)…………………………………69 4-3درام مستند (داکیو درام)………………………………………………….75 4-4 مستند داستانی (Docufiction)……………………………………………….78 4-5 مستند­های حیات وحش و محیط زیست………………………………………….79 4-6 ملف گند…………………………………………………………………………….. 81 4-6-1 شناسنامه ی فیلم……………………………………………………. 81 4-6-2‌ داستان فیلم……………………………………………………………………..82 4-6-3 تحلیل روایتِ فیلم………………………………………………….. 83 4-7 ترانه اندوهگین کوهستان…………………………………………………..86 4-7-1 شناسنامه ی فیلم……………………………………………………86 4-7-2 داستان فیلم…………………………………………………………………………87 4-7-3 تحلیل روایتِ فیلم………………………………………………………….. 88 4-8 رئیس جمهور میرقنبر………………………………………………………… 91 4-8-1 شناسنامه ی فیلم………………………………………………………….91 4-8-2 داستان فیلم………………………………………………………………. 92 4-8-3 تحلیل روایتِ فیلم…………………………………………………………….93 4-9 فقط کمی نور ………………………………………………………………………….. 97 4-9-1 شناسنامه ی فیلم…………………………………………………………….. 97 4-9-2 داستان فیلم………………………………………………………………………… 98 4-9-3 تحلیل روایت فیلم…………………………………………. 98 4-10 بهترین مجسمه­ی دنیا ………………………………………………… 102 4-10-1 شناسنامه­ی فیلم…………………………………………………..102 4-10-2 داستان فیلم………………………………………………………………….103 4-10-3 تحلیل روایت فیلم………………………………………………………………104 4-11  ده فیلم مستند برتر سال1390…………………………………………………107 4-12معرفی مستند­های مهم سال­های 1391تا1393………………………………115 فصل پنجم: نتیجه گیری 5-1 جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………122 5-2 پیشنهادات………………………………………………………………………….127 فهرست منابع منابع ……………………………………………………………………………129 چکیده انگلیسی مقدمه جمله معروف « انسان درون روایت زندگی می‌كند » تاکید بر فراگیری روایت را نشان می‌دهد و تاكیدی است بر این نكته كه در زندگی روزمره با انواع روایت‌ها روبروییم. از سوی دیگر، بله، این سخن درست است كه بشر همیشه خودش، چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی، موضوع روایت بوده است. روایت با تاریخ بشر آغاز می­شود. تا زمانی که ÷انسانی برای زیستن وجود دارد، روایت هم است. در سرتاسر تاریخ نمی­توان مردمانی را یافت که بدون روایت باشند. روایت­های بی­شماری در دنیا وجود دارد. هرکس در هر مرتبه، منطقه و موقعیت روایت خودش را دارد. اصولا انسان­ها از شنیدن و روایت کردن برای یکدیگر لذت خواهند برد. حکایت­ها و داستان­ها، افسانه­ها و اسطوره­هایی که در گذشته برایمان نقل کرده­اند، با خاطرات کودکی و باورهای زندگی­مان عجین شده است و این، میراثی گرانبها از پدران­مان می­باشد که تا ابد در ذهنمان حک شده است. شاید همه نداند که چگونه خوب روایت کنند ولی همه می­دانند که چگونه روایت کنند علاوه بر این همه روایت را از غیر روایت تشخیص می­دهند و به راحتی می­دانند که چه چیز روایت است و چه چیز روایت نیست (پرینس، 1389: 5 ) روایت‌ها، شرح زندگی‌های زیسته یا نازیسته بشر است؛ زندگی‌های نازیسته‌­ای كه البته محتملند؛ یعنی بالقوه امكان تحقق آنها در گذشته، اكنون یا آینده وجود دارد. به نظر می‌رسد، نخستین برخورد و رویارویی ما با روایت از همین میل به تجربه زندگی‌های دیگر یا آن‌طور كه امروزه مطرح است، امكان زیستن در جهان‌های موازی سرچشمه می‌گیرد. در حین خواندن روایت، به‌طور موقت به زندگی دیگران، همان شخصیت‌های قصه، وارد می‌شویم. این ورود در وهله نخست، از سر كنجكاوی است كه ظاهرا از نیروهای غریزی در وجود بشر است که بعدا به مسائلی همچون دانش‌اندوزی و كسب تجربه یا فقط حظ و لذت زیبایی‌شناختی می‌رسیم.   1-1 طرح مساله روایت ضرورتا باید کسی را داشته باشد تا متن را ارائه کند  مولف، قصه­ی داستان را روایت کند  راوی، در جهان داستان زندگی کند، غم­ها و شادی­های آن را به جان بخرد  شخصیت،  گوش دهد، تماشا کند و دلش بخواهد تا داستان ادامه پیدا کند  تماشاگر. این عناصر جزء لاینفک روایت در تمام دوران­ها و مشترک بین همه ملت­ها است و عدم وجود یکی از آن­ها باعث می­شود تا روایتی وجود نداشته نباشد.

1-4-ضرورت و اهمیت پژوهش………………………………………………………………………………..6 1-5-تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها………………………………………………………………..8 1-5-1-افسردگی……………………………………………………………………………………………………..8 1-5-1-1-تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………….8 1-5-1-2-تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………….8 1-5-2-اضطراب……………………………………………………………………………………………………….8 1-5-2-1-تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………….8   1-5-2-2-تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………….9 1-5-3-مؤلفه­های ذهن­آگاهی………………………………………………………………………………….9 1-5-3-1-تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………….9 1-5-3-2-تعریف عملیاتی…………………………………………………………………………………….10 1-5-4-مؤلفه­های صبر…………………………………………………………………………………………..10 1-5-4-1-تعریف مفهومی……………………………………………………………………………………..10 1-5-4-2-تعریف عملیاتی…………………………………………………………………………………….11 فصل دوم: چهارچوب نظری و پیشینه پژوهش 2-1-مبانی نظری…………………………………………………………………………………………………..13 2-1-1-افسردگی……………………………………………………………………………………………………13 2-1-2-اضطراب منتشر…………………………………………………………………………………………14 2-1-3-تفاوتهای بین افسردگی و اضطراب…………………………………………………………..15 2-1-4-ذهن­آگاهی…………………………………………………………………………………………………16 2-1-4-1-ریشه­های تاریخی ذهن­آگاهی………………………………………………………………16 2-1-4-2-انتقال ذهن­آگاهی به روانشناسی………………………………………………………….18 2-1-4-3-ذهن­آگاهی در روانشناسی بالینی:موج سوم رفتاردرمانی…………………….21 2-1-4-3-1-موج اول رفتاردرمانی……………………………………………………………………….21 2-1-4-3-2-موج دوم رفتاردرمانی……………………………………………………………………….22 2-1-4-3-3-موج سوم رفتاردرمانی……………………………………………………………………..23 2-1-4-3-3-1-مداخلات مبتنی بر آموزش ذهن­آگاهی……………………………………..24 2-1-4-3-3-2-مداخلاتی که ذهن­آگاهی مؤلفه کلیدی آنهاست………………………..26 2-1-4-4-تعاریف ذهن­آگاهی……………………………………………………………………………….29 2-1-4-5-مفهوم­سازی ذهن­آگاهی در روانشناسی بالینی…………………………………….31 2-1-4-6-رابطه ذهن­آگاهی با مراقبه……………………………………………………………………36 2-1-4-7-سازه­های مرتبط با ذهن­آگاهی…………………………………………………………….38 2-1-4-7-1-شیوه­های پردازشگری ذهنی……………………………………………………………38 2-1-4-7-2-اشکال هشیاری رفلکسی………………………………………………………………….40 2-1-4-8-رابطه بین ذهن­آگاهی، شناخت ضمنی و آشکار………………………………….43 2-1-5-مبانی نظری صبر………………………………………………………………………………………46 2-1-5-1-مفهوم صبر……………………………………………………………………………………………46 2-1-5-2-انواع صبر………………………………………………………………………………………………49 2-1-5-3-رابطه صبر با مفاهیم مشابه………………………………………………………………….50 2-1-5-4-صبر در عرفان اسلامی………………………………………………………………………….51 2-1-5-5-مفهوم صبر در قرآن……………………………………………………………………………..53 2-1-5-6-زمینه­های صبر در قرآن……………………………………………………………………….55 2-1-5-7-صبر و سایر مفاهیم در قرآن………………………………………………………………..59 2-1-5-8-نشانگان صبر…………………………………………………………………………………………60 2-1-5-9-پیامدهای صبر………………………………………………………………………………………63 2-1-5-10-صبر در روانشناسی…………………………………………………………………………….65 2-1-5-11-کارکردهای صبر…………………………………………………………………………………66 2-1-5-12-پایه­های روانشناختی صبر………………………………………………………………….69 2-2-پیشینه پژوهش……………………………………………………………………………………………..75 2-2-1-ذهن­آگاهی………………………………………………………………………………………………..75 2-2-2-صبر……………………………………………………………………………………………………………78 2-3-سؤالات پژوهش……………………………………………………………………………………………..79 فصل سوم: روش و ابزارهای پژوهش 3-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….81 3-2-جامعه آماری، نمونه و روش نمونه­گیری……………………………………………………….81 3-2-1-داده­های توصیفی نمونه…………………………………………………………………………….82 3-3-ابزارهای پژوهش……………………………………………………………………………………………84 3-3-1-آزمون افسردگی بک…………………………………………………………………………………84 3-3-2-آزمون اضطراب پنهان و آشکار اشپیلبرگر………………………………………………..84 3-3-3-پرسشنامه صبر………………………………………………………………………………………….85 3-3-3-1-روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..85 3-3-3-2-پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..86 3-3-4-پرسشنامه پنج مؤلفه ذهن­آگاهی……………………………………………………………..87 3-3-4-1-روایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..87 3-3-4-2-پایایی پرسشنامه…………………………………………………………………………………..91 3-4-روش اجرا……………………………………………………………………………………………………….92 3-5-روش آماری……………………………………………………………………………………………………92 فصل چهارم: یافته­ها 4-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….94 4-2-یافته­های توصیفی………………………………………………………………………………………….95 4-2-1-یافته­های توصیفی مربوط به مؤلفه­های ذهن­آگاهی…………………………………95 4-2-2-یافته­های توصیفی مربوط به مؤلفه­های صبر……………………………………………96 4-3-آمار استنباطی……………………………………………………………………………………………….97 4-3-1-یافته­های مربوط به سؤال اول…………………………………………………………………..97 4-3-2-یافته­های مربوط به سؤال دوم……………………………………………………………….102 فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری 5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………….108 5-2-بحث و نتیجه­گیری در مورد سؤال اول پژوهش…………………………………………108 5-3-بحث و نتیجه­گیری در مورد سؤال دوم پژوهش………………………………………..112 5-4-محدودیت­ها………………………………………………………………………………………………..114 5-5-پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………..114 فهرست منابع منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………116 منابع لاتین…………………………………………………………………………………………………………..121 پیوست­ها پرسشنامه پنج مؤلفه ذهن­آگاهی…………………………………………………………………………135 پرسشنامه صبر……………………………………………………………………………………………………..137 پرسشنامه افسردگی بک………………………………………………………………………………………139 پرسشنامه اضطراب آشکار و پنهان اشپیلبرگر…………………………………………………….144 چکیده به زبان انگلیسی……………………………………………………………………………………….14 فهرست جدول­ها جدول(3-1)توزیع گروه نمونه بر حسب سن…………………………………………………………82 جدول(3-2)توزیع گروه نمونه برحسب متغیر جنسیت…………………………………………83 جدول(3-3)توزیع گروه نمونه برحسب متغیر تحصیلات………………………………………83 جدول(3-4)ضرایب پایایی مؤلفه­های صبر…………………………………………………………….86 جدول(3-5)نتایج تحلیل عوامل پرسشنامه پنج مؤلفه ذهن­آگاهی به روش مؤلفه­های اصلی با چرخش واریماکس……………………………………………………………………………89 جدول(3-6)ضرایب پایایی مؤلفه­های ذهن­آگاهی………………………………………………….91 جدول(4-1)میانگین و انحراف معیار پنج مؤلفه ذهن­آگاهی در افراد افسرده، مضطرب و بهنجار……………………………………………………………………………………………………95 جدول(4-2)میانگین و انحراف معیار مؤلفه­های صبر در افراد افسرده، مضطرب و بهنجار……………………………………………………………………………………………………………………..96 جدول(4-3)نتایج آزمونMANOVA مربوط به مؤلفه­های ذهن­آگاهی……………97 جدول(4-4)نتایج مربوط به آزمون تحلیل واریانس تفاوت مؤلفه­های ذهن­آگاهی بین گروه­های افسرده، مضطرب و بهنجار………………………………………………………………98 جدول(4-5)نتایج آزمون تعقیبی توکی مربوط به مؤلفه مشاهده…………………………98 جدول(4-6)نتایج آزمون تعقیبی توکی مربوط به مؤلفه توصیف………………………….99 جدول(4-7)نتایج آزمون تعقیبی توکی مربوط به مؤلفه عمل توأم آگاهی………..100 جدول(4-8)نتایج آزمون تعقیبی توکی مربوط به مؤلفه عدم قضاوت………………..100 جدول(4-9)نتایج آزمون تعقیبی توکی مربوط به مؤلفه عدم واکنش………………..101 جدول(4-10)نتایج آزمونMANOVA مربوط به مؤلفه­های صبر…………………….102 جدول(4-11)نتایج آزمون تحلیل واریانس تفاوت مؤلفه­های صبر بین گروه­های افسرده، مضطرب و بهنجار…………………………………………………………………………………..103 جدول(4-12)نتایج آزمون توکی مربوط به مؤلفه شکیبایی……………………………….103 جدول(4-13)نتایج آزمون توکی مربوط به مؤلفه رضایت…………………………………..104 جدول(4-14)نتایج آزمون توکی مربوط به مؤلفه استقامت………………………………..104 جدول(4-15)نتایج آزمون توکی مربوط به مؤلفه درنگ…………………………………….105 جدول(4-16)نتایج آزمون توکی مربوط به مؤلفه متعالی شدن………………………….106   فهرست نمودارها نمودار(2-1)پایه­های روانشناختی صبر…………………………………………………………….74 چکیده اهداف پژوهش حاضر ، مقایسه مؤلفه های ذهن آگاهی و صبر در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی، اضطراب منتشر و افراد بهنجار بود. طرح این پژوهش از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از کلیه بیماران افسرده و مضطربی که از خرداد تا شهریور 1390 به مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی مشهد مراجعه می کردند. نمونه مورد مطالعه شامل 30 بیمار مبتلا به اختلال افسردگی اساسی، 30 بیمار مبتلا به اختلال اضطراب منتشر و 30 فرد بهنجار بود. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از : پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه اضطراب اشپیلبرگر، پرسشنامه پنج مولفه ذهن آگاهی و پرسشنامه صبر. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می دهند که میان افراد افسرده، مضطرب و بهنجار از نظر مؤلفه های ذهن آگاهی و صبر ، تفاوت معناداری وجود دارد

چکیده 1 فصل اول: کلیات پژوهش 1-1- مقدمه- 3 1-2- بیان مسأله- 4 1-3- اهداف تحقیق- 8 1-4- فرضیات تحقیق- 9 1-5- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق- 9 1-6- روش تحقیق- 11 1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق- 11 1-8- تعاریف نظری و عملیاتی- 12 1-8-1- سبک‌های اسنادی: 12 1-8-2- هوش معنوی: 12 1-8-3- سخت رویی- 13 فصل دوم: بررسی منابع 2-1- مقدمه- 15 2-2- نظریه‌های اسناد 16 2-3- پیش‌آیندهای اسناد 18 2-3-1- عوامل محیطی- 18 2-3-2- عوامل شخصی- 19 2-4- پیامدهای اسنادها 23 2-5- ابعاد انگیزشی اسنادها 24 2-5-1- بعد مکان کنترل- 24 2-5-2- بعد ثبات– 24

2-5-3- بعد کنترل پذیری– 25 2-6- ارتباط ابعاد اسناد در عقاید انتظاری– 26 2-6-1- اصل انتظار- 26 2-6-1-1 اصل تبعی یک: 26 2-6-1-2 اصل تبعی دو: 27 2-6-1-3 اصل تبعی سه: 27 2-7- ارتباط ابعاد اسناد و هیجان‌ها 27 2-8- نقش ارزیابی مسئولیت– 29 2-9- تفاوت‌های گروهی و رشدی در اسنادها 30 2-10- تفاوت‌های رشدی– 30 2-11- کاربرد تئوری اسناد در کلاس درس– 33 2-11-1- در مورد رفتار دانش آموز اطلاعات کافی داشته باشید 33 2-11-2- اجتناب از سوگیری‌های اسنادی– 33 2-11-3- نقش مهم بازخورد 34 2-11-4- نقش بازآموزی اسنادی– 34 2-12- نظریات اسناد 34 2-12-1- نظریه روان‌شناسی ساده هایدر(1958) 34 2-12-2- نظریه استنباط جونز و دیویس(1965) 37 2-12-3- نظریه تغییر همگام هارولد کلی(1980) 37 2-12-4- نظریه ترکیبی شیور(1975) 37 2-12-5- نظریه سه بعدی واینر(1985) 38 2-13- اسناد و سازمان- 38 2-13-1- تفاوت قائل شدن/تمایز/اختصاص— 39

2-13-2- اجماع و توافق- 39 2-13-3- ثبات رویه در رفتار- 40 2-13-4- تئوری اسناد رهبری– 41 2-14- اسناد و سوگیری‌ها 41 2-15 هوش معنوی– 42 2-15-1- نظریه هوش چندگانه هوارد گاردنر- 43 2-15-2- نظریه هوش سه گانه دانا زوهار و یان مارشال- 43 2-16- رابطه هوش‌ها (سیندی ویگلورث) 45 2-17- هوش معنوی و مدیریت– 48 2-18- جایگاه هوش‌معنوی در سازمان- 54 2-19- بررسی الگوهای رایج هوش‌ معنوی— 57 2-19-1- الگوی ایمونز- 57 2-19-2- الگوی امرام و درایر- 57 2-19-3- الگوی سیسك و تورنس– 58 2-19-4- الگوی زوهار (2004)(بر گرفته از رجایی، 1388) 59 2-20- سخت رویی- 62 2-20-1- فواید آموزش سخت رویی- 63 2-21- نظریه‌های مهاجرت– 69 2-21-1- نظریه‌های سطح کلان- 69   2-21-1-1- نظریه نوسازی و اقتصاد دوگانه- 70 2-21-1-2- دیدگاه مارکس و نظریه وابستگی- 71 2-21-1-3- دیدگاه‌های اکولوژیک— 71 2-21-2- نظریه‌های در سطح خرد 72

2-21-3- نظریه‌های در سطح میانه- 74 2-22- پیشینه تحقیق- 77 2-22-1- پژوهش‌های داخلی- 77 2-22-2- پژوهش‌های خارجی- 83 فصل سوم: روش تحقیق 3-1- مقدمه- 95 3-2- نوع پژوهش– 95 3-3- جامعه آماری پژوهش– 95 3-4- نمونه و روش نمونه‌گیری– 96 3-5- ابزارهای گردآوری اطلاعات– 96 3-5-1. پرسشنامه سبک اسنادی (ASQ): 96 3-5-2. پرسشنامه سخت رویی دیدگاه‌های شخصی کوباسا: 99 3-5-3. پرسشنامه هوش معنوی جامع (ISIS): 100 3-6- روایی و پایایی آزمون- 101 3-6-1. روایی: 101 3-6-2. اعتبار: 102 3-7- روش‌های آماری– 103 3-8- قلمرو تحقیق- 104 3-8-1- قلمرو زمانی پژوهش– 104 3-8-2- قلمرو مکانی پژوهش– 104 3-8-3- قلمرو موضوعی پژوهش– 104 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 4-1- مقدمه- 106

4-2- توصیف داده‌ها 106 4-2-1. هوش معنوی– 107 4-2-2- سبک‌های اسنادی– 108 4-2-3- سخت رویی- 109 4-3- تحلیل نتایج- 109 4-3-1- همگنی ماتریس کوواریانس– 110 4-3-2- همگنی واریانس گروه‌ها 110 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 5-1- مقدمه- 118 5-2- خلاصه پژوهش– 118 5-3- بحث و نتیجه گیری– 124 5-4- پیشنهادات پژوهشی- 126 5-5- پیشنهاداتی برای پژوهشگران آینده 128 5-6- محدودیت های پژوهش– 128 فهرست منابع منابع فارسی- 131 منابع لاتین- 135      

جدول 3-1- اعتبار پرسشنامه سبک‌های اسنادی– 102 جدول 3-2- اعتبار پرسشنامه هوش معنوی– 103 جدول 4-1- میانگین و انحراف استاندارد مؤلفه‌های هوش معنوی بر اساس قومیت– 107 جدول 4-2- میانگین و انحراف استاندارد سبک‌های اسنادی بر اساس قومیت– 108 جدول 4-3- میانگین و انحراف استاندارد سخت رویی بر اساس قومیت– 109 جدول 4-4- خلاصه آزمون لوین جهت بررسی همگنی واریانس گروه‌ها در سبک‌های اسنادی– 110 جدول 4-5. خلاصه آزمون تحلیل واریانس چند متغیره جهت مقایسه سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان ایرانی و افغانی- 111 جدول4-6-آزمون واریانس یک راهه پس ازManova برای مقایسه سبک‌های اسنادی گروه‌ها 112 جدول4-7-خلاصه آزمون لوین جهت بررسی همگنی واریانس گروه‌هادرمؤلفه‌های هوش معنوی– 113 جدول 4-8.- خلاصه آزمون تحلیل واریانس چند متغیره جهت مقایسه هوش معنوی دانش‌آموزان ایرانی و افغانی- 113 جدول4-9- آزمون واریانس یک راهه پس از Manova برای مقایسه مؤلفه‌های هوش معنوی— 114 جدول4-10-خلاصه آزمون لوین جهت بررسی همگنی واریانس گروهادرمؤلفه‌های سخت رویی- 115 جدول 4-11- خلاصه آزمون تحلیل واریانس چند متغیره جهت مقایسه سخت رویی دانش‌آموزان ایرانی و افغانی- 115 جدول4-12- آزمون کواریانس یک راهه درمتن Manova برای مقایسه مؤلفه‌های سخت کوشی– 116      

نمودار 2-1- چارچوب نظریه اسناد 39 نمودار 2-2- دیدگاه اسنادی انگیزش کارکنان- 40 نمودار 2-3 – سطوح مختلف هوش– 51 نمودار 4-1- نمودار ستونی میانگین زیر مقیاس‌های هوش معنوی بر اساس قومیت– 107 نمودار 4-2- نمودار میانگین سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان ایرانی و افغانی- 108 نمودار 4-3- نمودار ستونی میانگین سخت رویی دانش‌آموزان افغانی و ایرانی- 109          

شکل 2-1- تقسیم بندی انواع هوش– 50             چکیده پژوهش از نظر هدف، جزو پژوهش‌های کاربردی و از نظر روش اجرا، جزو پژوهش‌های علی مقایسه‌ای (پس رویدادی) است. در این نوع پژوهش پژوهشگر علت احتمالی متغیر وابسته را مورد بررسی قرار می‌دهد چون متغیر مستقل و وابسته درگذشته رخ‌داده‌اند. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه ایرانی (7000 نفر) و افغانی (750 نفر) شهرستان اسلامشهر در سال تحصیلی 93-1392 هستند که در 35 دبیرستان مشغول به تحصیل می‌باشند.در پژوهش حاضر ابتدا 180 نفر از دانش‌آموزان افغانی با استفاده فرمول تعیین حجم نمونه کوکران انتخاب شد. در مرحله دوم، به روش نمونه‌برداری چند مرحله‌ای و به صورت هدفمند، تعداد 180 نفر از دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه ایرانی انتخاب شد. بدین صورت که از بین 35 دبیرستان دخترانه، ابتدا به تصادف، 6 دبیرستان انتخاب و از بین دانش‌آموزان 6 دبیرستان 180 نفر انتخاب شدند.برای جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از سه پرسشنامه، پرسشنامه سبک اسنادی (ASQ)  و پرسشنامه سخت رویی دیدگاه‌های شخصی کوباسا و پرسشنامه هوش معنوی جامع (ISIS) استفاده شده است. در این پژوهش محدوده زمانی، اوایل زمستان 1392 تا اواخر پائیز 1393 می­باشد. موقعیت جغرافیایی که تحقیق در آن انجام شده، كلیه دبیرستان‌های دخترانه اسلامشهر می باشد. محدوده­ای است که موضوع پژوهش پیرامون آن شکل گرفته است. در این پژوهش، تحقیق در سه حوزه سبک‌های اسنادی، هوش معنوی و سخت رویی انجام شده است.نتایج تحقیق نشان داد بین دانش‌آموزان دختر ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان های دخترانه اسلامشهر از لحاظ سبک‌های اسنادی، هوش‌معنوی وسخت‌رویی، با کنترل سن و مقطع تحصیلی، تفاوت معنادار وجود دارد.   واژگان كلیدی: سبک اسنادی- سخت رویی- هوش معنوی- اتباع افغانی و دانش آموزان ایرانی         فصل اول کلیات پژوهش             1-1- مقدمه پرداختن به مفاهیمی همچون هوش‍معنوی، سبک‌های اسنادی و سخت‌رویی، از دو جهت قابل توجه است: نخست آن که این مفاهیم دارای ارزش تربیتی بوده و هرکدام به عنوان بخش مهمی از اهداف تربیتی در هر نظام آموزشی، باید مورد توجه قرار بگیرند و دوم آن که مؤثر‌بودن و کارآمدی هر فرد در نقش‌هایی که بر عهده خواهد گرفت منوط به رشد و توسعه هر یک از ابعاد مذکور است .بطور مثال اسنادها دلایل یا عللی را شامل می‌شوند که افراد برای یک اتفاق خاص و مرتبط با خود یا دیگری قائل می‌شوند. فرضیه اصلی اسنادی این است که مردم فعالانه در جست‌و‌جوی علل وقوع وقایع هستند. پیشاوندهای اسنادی تا حدی مبتنی بر اطلاعات بدست آمده و باورهایی است که خود ناشی از تجارب شخصی یا استنتاج از گفته‌های سایرین است و پیامدهای آن به میزان قابل توجهی بر سطح انتظارات آتی، میزان انگیزش و پایداری در تلاش اثرگذار است. تجربیات سرشار از شکست همراه با سرزنش‌های احتمالی می‌تواند موجب اسنادهای منفی و در نتیجه کاهش سطح انتظارات خود کم بینی و تقلیل اهداف و کاهش تلاش فرد شود. همچنین هوش مفهومی است که آدمی از دیرباز به پژوهش و تفحص در زمینه ابعاد، ویژگی‌ها و انواع آن علاقمند بوده است. یکی از ابعاد هوش تحت‌عنوان هوش‌معنوی از حوزه‌هایی است که تحقیقات چندان منسجم و نظام‌مندی جهت شناخت و تبیین ویژگی‌ها و مؤلفه‌های آن در مقایسه با سایر انواع هوش صورت نپذیرفته ‌است و این امر خود موجب بروز شکافهای مطالعاتی زیادی در مسیر شناخت این حوزه شده است. در واقع هوش‌معنوی از روابط فیزیکی و شناختی فرد با محیط پیرامون خود فراتر رفته و وارد سطح شهودی و متعالی دیدگاه فرد به زندگی می‌گردد و همین مسئله پاسخ به سوالاتی همچون «من کیستم؟»، «چرا این جا هستم؟» را برای انسان روشن ساخته تا فرد بتواند با کشف منابع پنهان عشق و لذت، به خود و دیگران کمک نماید. در مورد سخت‌رویی نیز نتایج تحقیقات حاكی از وجود اثرات سودمند سخت‌رویی‌ بر سلامتی و نقش تعدیل‌كننده‌ی آن بر استرس است (همتی‌راد، 1385). افراد سخت‌رو، حوادث زندگی را كمتر استرس‌زا می‌دانند (قربانی و دیگران[1]،2000) و با این حوادث بهتر سازگار می‌شوند (بیاضی،‌1376). كوباسا[2](1984) اشاره می‌کند افراد سخت‌رو در مواجهه با استرس، از مقابله گشتاوری و فعال استفاده می‌كنند كه این مقابله با استفاده از راهبردهای مسأله‌مدار، استرس را به تجربه‌ای بی‌خطر تبدیل می‌كند. برعكس، افرادی که سخت‌رو نمی‌باشند، از شیوه‌های مقابله، واپس روی مشكل، كناره‌گیری و انكار استفاده می‌كنند كه نه تنها مشكل را حل نمی‌كند بلكه باعث افزایش مشكلات هیجانی و ناسازگاری نیز می‌شود (فلورین و همكاران[3]،1995). به هر حال هوش معنوی،سبک های اسنادی وسخت رویی همگی در میزان موفقیت و کیفیت زندگی افراد مؤثرند و این تحقیق به مقایسه سبک‌های اسنادی، هوش معنوی و سخت رویی دربین دانش آموزان دخترایرانی و اتباع افغانی درمقطع متوسطه شهرستان اسلام شهر می‌پردازد. 1-2- بیان مسأله بیش ازسه دهه از ورود مهاجرین افغان به کشور ایران می‌گذرد. در این مدت نسبتاً طولانی، نسلی از افغان‌ها در این کشور شکل گرفته‌اند. جوانان، نوجوانان و کودکانی که با فرهنگ ایران رشد کرده و می‌کنند و از این نظر بین دو هویت ایرانی و افغانی سرگردانند. مقصود از تابعیت، پیوندی حقوقی، سیاسی و معنوی بین شخص و دولتی معین است، به گونه‌ای که شخص از اعضا جمعیت اصلی تشکیل‌دهنده آن دولت به شمار آید (دانش‌پژوه،1381). در اغلب تحقیقات، عوامل گوناگونی به عنوان عوامل مهاجرت، در کنار عوامل اقتصادی مورد تاكید قرار گرفته است (تودارو[4]، 1383)که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1-عوامل اجتماعی ؛2- عوامل طبیعی ؛3- عوامل جمعیتی ؛4- عوامل ارتباطی ؛ منظور از سبک اسنادی الگوی علت‌هایی است که برای بیان اتفاقات خوشایند یا ناخوشایند زندگی خود مطرح می‌کنیم ( سیدمحمدی،1391). روانشناسان سه عنصر را برای سبك اسنادی مطرح کرده‌اند كه عبارت‌اند از: عنصر شخصی، ثبات و نفوذ، كه هر كدام دارای دو حالت است، که در ادامه به آن اشاره می شود. 1- عنصر شخصی: اسناد بیرونی و اسناد درونی؛2- ثبات: ثبات و غیرثبات؛ 3- نفوذ: حالت کلی و خاص؛ با توجه به این عناصر، دسته‌بندی سبک‌های اسنادی به شرح زیر است (سلیگمن و تیزدل[5]،1987): الف) سبک اسناد درونی –بیرونی: هنگامی که اتفاقی رخ می‌دهد، می‌توان آن را به علت‌های درونی یا علت‌های بیرونی نسبت داد. ب) سبک اسناد پایدار- ناپایدار: در یافتن علت برای اتفاقات و پدیده‌های اطراف خود، می‌توان آن‌ها را به علت‌های پایدار و یا ناپایدار نسبت داد. ج) سبک اسناد کلی – اختصاصی: رویدادها، اتفاقات و پدیده‌های اطراف خود را می‌توان به علت‌های کلی یا علت‌های اختصاصی نسبت داد. در اسنادهای کلی موفقیت یا شکست به عواملی که در موقعیت‌ها و شرایط مختلف وجود دارند، نسبت داده می‌شود. در اسنادهای اختصاصی موفقیت یا شکست به عواملی که در یک مورد خاص، محدود و مشخص وجود دارند نسبت داده می‌شود، نه در کل موارد. در نگاهی کلی‌تر دو سبک اسنادی وجود دارد :

• سبک اسنادی بدبینانه: افرادی که خود را در مورد حوادث منفی زندگی سرزنش می‌کنند و معتقدند این حوادث پایدارند و بر همه جنبه‌های زندگی آن‌ها اثر می‌گذارد.
• سبک اسنادی خوش‌بینانه: افرادی که تمایل دارند در رویدادهای منفی،‌ دیگران را سرزنش کنند و معتقدند که حوادث ناپایدارند و بر جنبه‌های دیگر زندگی آن‌ها تأثیر نمی‌گذارند.

سخت رویی[6] یك ویژگی شخصیتی بسیار بارز و مهم است كه سهم بسزایی در شناخت انسان به‌عنوان موجودی مختار و ارزشمند داشته‌است. این ویژگی از انسان فردی كارآمد و توانا می‌سازد كه می‌تواند حتی در بحرانی‌ترین شرایط و فشارزا ترین موقعیت‌ها به مقابله‌ای منطقی و معقولانه و كارساز دست بزند و كماكان روان و جسم خود را حفظ نماید (کوباسا، 1979). سخت‌رویی‌ از جمله نظام باورهایی است كه نقش بنیادی در كیفیت زندگی آدمی داشته و ایجاد تعادل بین ابعاد مختلف آن را به عهده دارد (بیاضی، 1376). در واقع سخت‌روی را یك انگیزشی و عامل درونی هدایت می‌کند و به همین جهت از ثبات و پایداری زیادی برخوردار می‌باشد) كوباسا،1979). سخت‌رویی که ریشه در فلسفه وجودی دارد، توسط سوزان کوباسا (1979) معرفی و توسط همکارانش توسعه یافت. این مفهوم که با واژه‌هایی، مانند استقامت، تهور، جسارت، بی پروایی و شهامت وجه مشترک دارد، نوعی سبک شخصیتی است که مجموعه‌ای از صفت‌های روانی را در بر می‌گیرد (جمهری،1380). سخت‌رویی نگرشی مرکب از سه زیرمؤلفه تعهد، کنترل و چالش است که با تبدیل شرایط بحرانی به یک تجربه بالنده، به حل موفقیت‌آمیز اضطراب کمک می‌کند (مدی[7]،1996). هوش‌عاطفی یا هوش‌هیجانی توسط سالوی[8] (1990) و هوش‌معنوی توسط ایمونز[9](1999) بنیان‌گذاری شد. اجزای هوش‌معنوی عبارت‌اند از: عقل شهودی و ادراک مستدل. مهارت‌ها در هوش‌معنوی در چهار حوزه تقسیم‌بندی شده‌اند: 1) خودآگاهی برتر: آگاهی نسبت به جهان خویشتن و مشاهده دنیایی که درآن زندگی می‌کنیم. 2) آگاهی فراگیر: آگاهی از بهم پیوستگی زندگی یعنی هیچ بخشی از زندگی ما جدای از بخش دیگری از زندگی ما نیست3) خود والاتر یا رهبری فراخود: تعهد نسبت به رشد معنوی، فرد خود را متعهد می‌داند که در هرشرایطی باید تلاش کند تا به رشد وتعالی برسد. 4) رهبری اجتماع: زمانی که می‌خواهیم برای رده بالایی از سازمان یا جامعه، مدیری را انتخاب کنیم این حیطه باید درفرد بسیارتقویت شده باشد. هوش معنوی، بنا به تعریف آمرام[10] (2007)، یعنی بکار بردن و استفاده از منابع معنویت و ارزش‌ها در فعالیت‌های روزمره و ایجاد رضایتمندی از خود. هوش معنوی زیربنای ارزش‌های فرد و نقشی است که این باورها و ارزش‌ها در کنش‌هایی که فرد انجام می‌دهد و به زندگی خود شکل می‌دهد ایفا می‌کند. به سخن دیگر هوش معنوی به دلیل پیوندش با معنا، ارزش و پرورش تخیل، می‌تواند به انسان توان تغییر و تحول بدهد (صمدی، 1385). فردی با هوش معنوی بالا دارای انعطاف، خودآگاهی، ظرفیتی برای رو به رو شدن با دشواری‌ها و سختی‌ها و فراتر از آن رفتن، ظرفیتی برای الهام و شهود، نگرش کل نگربه جهان هستی، در جست و جوی پاسخ برای پرسش‌های بنیادی زندگی و نقد سنت‌ها و آداب و رسوم است (امونز، 2000). اما فردی که سخت رو و دارای هوش معنوی بالاست الزاماً در زندگی خود رویکرد اسنادی خوش بینانه خواهد داشت؟ در این تحقیق به بررسی این مقوله و تأثیر گذاری تابعیت بر سه عامل ذکر شده خواهیم پرداخت. این کار به کمک مطالعه موردی در دبیرستان‌های شهرستان اسلامشهر و تحقیق روی دو گروه دختران دانش آموز ایرانی و اتباع افغانی انجام خواهد گرفت. از این رو دراین تحقیق برآن هستیم تا تأثیر تابعیت را بر هوش معنوی ومتعاقب آن برسخت رویی و سبک اسنادی افراد در دبیرستان‌های دخترانه شهرستان اسلام شهر بررسی کنیم. بنابراین سؤالات تحقیق به شرح زیر است: 1) آیا میان دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان های دخترانه شهرستان اسلامشهر از لحاظ سبک‌های اسنادی تفاوت معنادار وجود دارد؟ 2) آیامیان دانش‌آموزان ایرانی واتباع افغانی دبیرستان­های دخترانه شهرستان اسلامشهر از لحاظ هوش‌معنوی تفاوت معنادار وجود دارد؟ 3) آیا میان دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان های دخترانه شهرستان اسلامشهر از لحاظ سخت رویی تفاوت معنادار وجود دارد؟ 1-3- اهداف تحقیق * هدف اصلی: مقایسه سبک‌های اسنادی، هوش‌معنوی و سخت رویی دانش آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه شهرستان اسلامشهر. * اهداف فرعی: 1- بررسی تفاوت بین سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه ایرانی و اتباع‌افغانی اسلامشهر از لحاظ سبک‌های اسنادی ؛ 2- بررسی تفاوت بین هوش معنوی دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه ایرانی و اتباع‌افغانی اسلامشهر از لحاظ هوش معنوی ؛ 3- بررسی تفاوت بین­سخت­رویی دانش‌آموزان دبیرستان دخترانه ایرانی واتباع‌افغانی اسلام‌شهر از لحاظ سخت رویی . 1-4- فرضیات تحقیق فرضیه اصلی: بین دانش‌آموزان دختر ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه اسلام شهر از لحاظ سبک‌های اسنادی، هوش‌معنوی وسخت‌رویی، با کنترل سن و مقطع تحصیلی، تفاوت معنادار وجود دارد. فرضیه‌های فرعی: 1) بین دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه اسلامشهر از لحاظ سبک‌های اسنادی، با کنترل سن و مقطع تحصیلی، تفاوت معنادار وجود دارد. 2) بین دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه اسلام شهر از لحاظ هوش‌معنوی، با کنترل سن و مقطع تحصیلی، تفاوت معنادار وجود دارد. 3) بین دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه اسلام شهر از لحاظ سخت‌رویی‌، با کنترل سن و مقطع تحصیلی، تفاوت معنادار وجود دارد. 1-5- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق بیش ازسه دهه از ورود مهاجرین افغان به کشور ایران می‌گذرد. در این مدت نسبتاً طولانی، نسلی از افغان‌ها در این کشور شکل گرفته‌اند. جوانان، نوجوانان و کودکانی که با فرهنگ ایران رشد کرده و می‌کنند و از این نظر بین دو هویت ایرانی وافغانی سرگردانند. پژوهش‌های مارجی ‌شیلد[11]وریچارد بهرام[12](2002) دوپژوهشگر بخش مطالعات مهاجرت یونیسف كه در مقاله‌ای با عنوان «آینده كودكان» به چاپ رسید نشان داد تفاوت‌های فاحشی میان كودكان و خانواده‌های كودكان مهاجر با كودكان و خانواده‌های بومی وجود دارد. از شاخص‌ترین نتایج این پژوهش می‌توان به این نكات اشاره كرد: 1) مقایسه كودكان و والدین خانواده‌های بومی و مهاجر نشان از سلامت جسمی و روحی خانواده‌های بومی در مقایسه با خانواده‌های مهاجر دارد؛ 2) گرایش شدید خانواده‌های مهاجر به افراد هم وطن و محدود كردن روابط خود با افراد خارجی با هدف حفظ فرهنگ و آداب و رسوم خود. آنچه از نتایج این تحقیق می‌توان اقتباس کرد عبارت است از: ناتوانی در صحبت كردن به زبان كشور هدف، تحمل تبعیض نژادی و قومی؛ ناتوانی در برقراری ارتباط با همسالان و همكلاسی‌ها، شكاف فرهنگی میان والدین و كودكان به دلیل پذیرش فرهنگ جدید و بی‌اهمیتی به فرهنگ بومی خود؛ دوگانگی شخصیتی، ‌احساس ناخوشایند متفاوت بودن از دیگران؛ شكست‌های آموزشی ناشی از تبعیض‌نژادی – قومی و ناتوانی در فراگیری به دلیل عدم تسلط به زبان كشور هدف و…كودكان مهاجر با آن دست به گریبان هستند. مشکلات روانی که برای مهاجران به وجود می‌آید را از دو نظر می‌توان بررسی کرد؛ عواملی که در کشور میزبان وجود دارد و همچنین عوامل روانی که در خود شخص موجود است، این‌ها دست به دست هم داده باعث سازگاری یا عدم سازگاری فرد با شرایط کشور میزبان می‌شود، البته این مشکلات در افرادی که محیط کشور میزبان زادگاهشان است بیشتر جلوه می‌کند. برای مثال کودکان افغانی که در ایران به دنیا آمده یا رشد کرده‌اند که در اصطلاح نسل دوم گفته می‌شوند به خاطر اینکه پیش زمینه ذهنی از افغانستان ندارند، نیاز به سازگاری با محیط کشور میزبان دارند و اگر این نیازشان درست از سوی جامعه برآورده نشود دچار تعارض شخصیت می‌شوند. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع مهاجرت و تاثیرات قابل توجه آن در وضعیت روحی و فرهنگی دانش آموزان برآنیم که در تحقیق خود تفاوت سبک‌های اسنادی، هوش معنوی و سخت رویی دانش آموزان دختر ایرانی و اتباع افغانی بررسی نماییم. 1-6- روش تحقیق این تحقیق از نظر هدف توصیفی و از نظر ماهیت علی- مقایسه‌ای و از لحاظ روش گردآوری داده‌ها، میدانی است. متغیرهای کنترل عبارت‌اند از سن و مقطع تحصیلی، که جهت مقایسه در متغیرهای ذکر‌شده همسان می‌شوند. تحقیق حاضر از نظر گردآوری اطلاعات از نوع میدانی می‌باشد وجهت جمع‌آوری اطلاعات ازپرسشنامه استفاده گردیده است. جامعه‌ی تحقیق حاضر را دانش‌آموزان ایرانی و اتباع افغانی دبیرستان دخترانه اسلام شهر تشکیل می‌دهند. تعداد نمونه شامل 360 نفر می‌باشد که 180 نفر از اتباع ایرانی و 180نفر از اتباع خارجی را دربرمی‌گیرد و مطابق با جدول مورگان محاسبه می‌گردد. 1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق مهاجرت، تأثیراتی با ابعاد مختلف را بر ساختار خانواده و کل اعضای آن متحمل می‌سازد. تحقیقات انجام شده مؤید این نکته است که سیستم روانی کودکان و نوجوانان متعلق به خانواده‌های مهاجر به طور خاص در معرض آسیب قرار می‌گیرد. در واقع بزرگ‌ شدن در خانواده مهاجر می‌تواند به بحران‌های ویژه دوران نوجوانی، اشکال متفاوتی داده و حتی منجر به افزایش این بحران‌ها گردد. بنابراین بررسی و پژوهش در زمینه تاثیرات محیط‌های تحصیلی بر سیستم روانی کودکان و نوجوانان مهاجر از وظایف مهم هر جامعه‌‌ای است. متاسفانه در این حوزه تحقیقات قابل توجهی صورت نگرفته است. این تحقیق سابقاً فقط با محوریت یکی از موارد سبک اسنادی، هوش‌معنوی، سخت‌روی‌ای زیر انجام شده و تا به حال این سه عامل با هم دریک پژوهش مورد بررسی قرار نگرفته است. 1-8- تعاریف نظری و عملیاتی 1-8-1- سبک‌های اسنادی: تعریف نظری: از نظر‌هایدر (1985) اسناد عبارت است از فرایندی که افراد به کار می‌گیرند تا رویدادها یا رفتارها را به عوامل زیربنایی خود پیوند دهند. نتایجی که ما درباره علل رفتار دیگران به دست می‌آوریم بر ارتباطات ما تأثیر می‌گذارد. از اینرو اسنادها نقش مهمی در بسیاری از جنبه‌های رفتار اجتماعی از جمله متقاعدسازی، پیش‌داوری، ارتباطات درازمدت، نفوذ اجتماعی و تعارض ایفا می‌کنند (آذربایجانی، 1387: 57).