وبلاگ

حجه‌الاسلام محزونیه

پاییز 93

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است) چكیده: از آن‌جا كه یكی از ابزارهای بسیار نیرومند برای دفاع از آموزه‌های اسلامی و اثبات حقانیت آن‌ها و دعوت انسان‌ها از دیگر ملل و نحل به اسلام ناب، مناظره است، لذا؛ این پایان‌نامه با موضوع بررسی تحلیلی مناظره‌های پیامبر اكرم 6،كه اصول، روش‌ها و ابعاد مناظره‌های آن حضرت 6را بررسی می‌نماید، با هدف بیان بهترین شیوه‌های گفت‌وگو و مناظره برای انتقال مفاهیم و آموزه‌های دینی، از میان آیات و روایات، با روش اسنادی و كتابخانه‌ای نگارش یافت. همچنین مبانی و اصول گفت‌وگو و مناظره از منظر آیات و روایات و منطق نیز مورد توجه بوده است. از بررسی این تحقیق می‌توان دریافت، مناظره‌های رسول اكرم 6منطبق و هماهنگ با اصول قرآنی و استوار بر جدال احسن با شیوه‌ها و روش‌های مختلفی همچون روش‌های عقلی، استدلالی و جدلی، تكیه بر اصول مشترك بین ادیان، بهره‌گیری از مسلمات و مقبولات طرف مناظره و شیوه‌های متعدد دیگر بنا شده است و در موضوعات مختلفی نظیر توحید، نبوت، معاد و لزوم پیروی همگان از آیین توحید ابراهیمی 7 صورت پذیرفته است، كه الگویی بسیار دقیق و صحیح گفت‌وگو خصوصاً برای مبلغان دینی می‌باشد.   كلیدواژه‌ها: احتجاج، مناظره در اسلام، احتجاجات رسول اكرم6، مبانی و اصول مناظره، جدال احسن.       فهرست مطالب مقدمه………………………………………. 1 فصل اول: كلیات………………………………. 3 1- چگونگی و نحوه انتخاب موضوع…………………. 4 2- بیان مسئله……………………………….. 4 3- سؤالات تحقیق………………………………. 5 4- فرضیه‌های تحقیق……………………………. 5 5- مفاهیم تحقیق……………………………… 5 6- پیشینه موضوع تحقیق………………………… 6 7- بیان نوع روش تحقیق………………………… 7 فصل دوم: سیمای مناظره در اسلام…………………. 8 مفهوم‌شناسی مناظره، مجادله، محاجه، منازعه……….. 9 1- مناظره…………………………………… 9 الف: معنای لغوی……………………………… 9 ب: معنای اصطلاحی……………………………… 9 2- مجادله…………………………………… 10 الف: معنای لغوی…………………………….. 10 ب: معنای اصطلاحی…………………………….. 10 3- محاجه……………………………………. 12 4- منازعه…………………………………… 12 پیشینه، جایگاه و اهمیت مناظره………………… 13 1- حجت‌های مناظره‌گونه در كلام خداوند…………….. 14 الف: گفت‌وگوی با منكران توحید…………………. 14 ب: گفت‌وگوی با كسانی كه فرشتگان را دختران خدا می‌دانستند   15 ج: گفت‌وگوی با منكران معاد……………………. 16 د: گفت‌وگوی با منكران قرآن……………………. 17 ه: گفت‌وگوی خداوند با ابلیس…………………… 18 2- حجت‌های مناظره در سخن پیامبران………………. 20 الف: مناظره حضرت نوح 7 با قوم خویش…………….. 20     ب: مناظره حضرت ابراهیم 7 با اشخاص و اقوام مختلف…. 22 – مناظره با آذر…………………………….. 22 – مناظره با بت‌پرستان………………………… 23 – مناظره با ستاره‌پرستان……………………… 26 – مناظره در فضای بتكده………………………. 27 – مناظره با نمرود…………………………… 30 ج: مناظره حضرت موسی 7 با فرعون………………… 31 مبانی مناظره از دیدگاه منطق………………….. 36 شرایط و لوازم مناظره از دیدگاه قرآن كریم………. 37 1- حفظ كرامت انسان…………………………… 37 2- فطری بودن جدل و گفت‌وگو در قرآن……………… 38 3- دعوت به تفكر و تعقل……………………….. 39 4- تأكید بر اختیار انسان……………………… 39 5- امر به مشورت و تضارب آراء………………….. 40 آداب و اخلاق مناظره از منظر قرآن كریم………….. 41 1- گوش دادن به سخنان مخاطب……………………. 41 2- شناخت نقاط مشترك………………………….. 42 3- خوش‌خویی………………………………….. 43 4- توانایی مناظره‌كننده……………………….. 43 5- اهانت حریف را تحمل نماییم………………….. 45 6- برای حریف آن پسندیم كه برای خود می‌پسندیم…….. 46 فصل سوم: اصول مناظره………………………… 49 اصول مناظره از دیدگاه منطق…………………… 50 اصول چهارگانه مناظره در علم منطق……………… 50 اصول مناظره از دیدگاه قرآن كریم………………. 55 1- مناظره استوار بر علم و منطق………………… 55 2- برهان‌طلبی………………………………… 57 3- جدال احسن………………………………… 58 4- احترام به ادیان الهی………………………. 63 5- حق‌جویی…………………………………… 64 6- تنوع‌پذیری در مناظره ………………………. 66 اصول مناظره‌های رسول اكرم 6……………………. 68 1- آگاهی و علم………………………………. 68 2- برهان‌طلبی………………………………… 74 3- جدال احسن………………………………… 76 4- احترام به ادیان الهی………………………. 78 5- حق‌جویی…………………………………… 80 6- تنوع‌پذیری در مناظره……………………….. 83 فصل چهارم: روش و شیوه‌های مناظره‌های رسول اكرم 6….. 85 تحلیل روش و شیوه‌های مناظره‌های رسول اكرم6……….. 86 1- امهال یا مجال حرف زدن به مخاطب……………… 87 2- استفاده از روش‌های عقلی و منطقی در گفت‌وگو…….. 88 3- الزام طرف مناظره با استفاده از اعتقادات وی…… 89 4- عدم سوء استفاده از جهل مخاطب……………….. 90 5- بهره‌گیری از اعجاز یا تصرف در امور طبیعی……… 92 6- بهره‌گیری از تمثیل و تشبیه در مناظره‌ها……….. 94 7- مطابقت سخن با مقتضای حال طرف مناظره…………. 97 8- بهره بردن از پیش‌گویی یا علم لدنی……………. 98 9- عدم احتجاج به باطل………………………… 99 10- خلق تكریم و احترام به طرف مناظره………….. 100 11- معرفی دقیق خداوند متعال در مناظره…………. 101 12- ترسیم چهره صحیح از خود…………………… 103 13- تكیه بر اصول مشترك بین ادیان……………… 106 14- موعظه در حین مناظره……………………… 106 15- بهره‌گیری از وحی در مناظره………………… 107 16-  بهره گیری از مباهله در مناظره……………. 109 17- استفاده از استدلال جدلی در مناظره………….. 110 ابعاد و موضوع‌های مناظره‌های رسول اكرم6 ………… 113 مناظره‌های پیامبر اكرم 6در قرآن كریم…………… 113 1- مناظره با مشركین…………………………. 113 الف: نفی شرك و بت‌پرستی………………………. 113 ب: معرفی الله به عنوان مبدأ و معاد آفرینش………… 114 ج: نفی ولایت و سرپرستی غیر خدا………………… 115 د: امكان مبعوث شدن مردگان……………………. 116 هـ: عدم رضایت حضرت مسیح به پرستش وی…………… 117 و: لزوم پی جویی دین بر اساس لزوم دفع ضرر احتمالی.. 118 2- مجادله با اهل كتاب……………………….. 119 الف: تعیین پیامبران از سوی خداوند…………….. 119 ب: نفی انحصار بهره‌مندی یهود و نصاری از نعمت‌های بهشتی 119 ج: نفی پیمان عدم خلود در آتش با یهود از جانب خداوند 120 د: نزول كتاب بر فردی از نوع بشر………………. 121 هـ: لزوم پیروی همگان از آیین توحید ابراهیم7 …… 121 و: نفی منزلت ویژه یهود و نصارا نزد خداوند……… 122 ز: عیسی7 پیامبری همانند دیگر پیامبران…………. 123 مناظره‌های پیامبر اكرم6 در روایات……………… 124 1- اثبات وحدانیت پروردگار عالم……………….. 124 2- عبادت مخصوص خداوند یگانه (توحید عبادی)……… 126 3- اثبات نبوت رسول اكرم6 ……………………. 126 4- مناظره با یهودیان در جواز نسخ شرایع و تغییر قبله 129 5- جبرئیل عامل به امر خداست………………….. 130 6- برتری رسول اكرم6 بر سایر انبیاء الهی……….. 132 فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادهای علمی و كاربردی… 135 1- نتیجه‌گیری فصول…………………………… 136 2- نتیجه‌گیری نهایی………………………….. 137 پیشنهادها………………………………….. 138 پیشنهادهای علمی…………………………….. 138 پیشنهادهای كاربردی………………………….. 138 منابع……………………………………… 140       «ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ…» مقدمه یكی از ابزار نیرومند برای دفاع از آموزه‌های اسلامی و اثبات حقانیت آنها، مناظره است. از آنجایی كه مهمترین اعجاز پیامبر اكرم6 یعنی قرآن كریم از سنخ كلام است، اهمیت گفت­وگو از نظر اسلام مشخص می‌شود. خدای متعال امر دعوت را بر حكمت، وعظ نیكو، و جدال احسن استوار ساخته است و می‌فرماید: «ادْعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ…»[1] سنت و سیره عملی پیامبر اسلام 6 و پیشوایان دینی هم بر این منوال بوده است. پیامبر اكرم 6 سالها تبلیغ آیین تازه را بر پایه اخلاق نیكو، وعظ حسن و مجادله احسن پیش برد. قرآن كریم به برخی مناظره‌ها یا گفت وگوی پیامبران با مشركان و یا سران ادیان اشاره كرده است و بسیاری از انسانهایی كه به دین الهی گرویده‌اند، تسلیم گفت وگو و منطق صحیح انبیاء الهی بوده‌اند. امامان نیز به تأسی به سیره پیامبر اكرم 6 بدین روش عمل می‌كردند. احتجاجات امیرالمؤمنین علی 7 در شرایط مختلف، امام صادق 7 و شاگردان وی، امام رضا 7، و سایر ائمه كه در كتب دینی ثبت شده است،[2] نشان می‌دهد كه مناظره به عنوان یك سنت و فرهنگ، از جایگاه ممتازی در شیوه دعوت به اسلام برخوردار است. علماء اسلام نیز در طول تاریخ از این روش دعوت، بسیار بهره برده‌اند. افرادی مانند شیخ صدوق، شیخ مفید، علامه حلی مناظرهای متعددی با دیگراندیشان داشته‌اند.[3] به این ترتیب مناظره به یك سنت تبدیل شد، و در فرهنگ مسلمانان از جایگاه ممتازی برخوردار گردید. در نتیجه دانش و فن مناظره و جدل به دست عالمان مسلمان گسترش یافت، و رفته رفته به كمال رسید. این تحقیق كه با موضوع بررسی تحلیلی مناظره‌های پیامبر اكرم 6 نگارش خواهد یافت به بررسی مبانی، اصول، شیوه‌ها و ابعاد گفت‌وگوها و مناظره‌های حضرت در 5 فصل به قرار ذیل خواهد پرداخت. فصل اول، كلیات: دراین فصل چگونگی و نحوه انتخاب موضوع، بیان مسئله، سؤالات اصلی و فرعی، فرضیه تحقیق، مفاهیم تحقیق، پیشینه موضوع تحقیق و بیان نوع و روش تحقیق بیان خواهد شد. فصل دوم: در این فصل تحت نام سیمای مناظره به مفهوم‌شناسی مناظره، مجادله و محاجّه و منازعه، پیشینه، جایگاه و اهمیت مناظره مبانی مناظره از دیدگاه منطق، شرایط و لوازم مناظره از دیدگاه قرآن كریم، آداب و اخلاق مناظره از منظر قرآن كریم، پرداخته خواهد شد. فصل سوم: در این فصل اصول مناظره از دیدگاه منطق، اصول مناظره از دیدگاه قرآن كریم و اصول مناظره‌های رسول اكرم 6 بررسی می گردد.