فصل اول : کلیات ………………………………………………………………………………5
1-1- پیشینه تاریخی …………………………………………………………………………………………………………………….6
1-2- واژه شناسی ………………………………………………………………………………………………………………………..7
1-2-1- محاربه …………………………………………………………………………………………….. ……………………………8
1-2-2- جرم سیاسی ……………………………………………………………………………………………………………………10
1-2-3- مفسد فی الارض……………………………………………………………………………………………………………..12
1-2-3-1- فساد ………………………………………………………………………………………………………………………….12
1-2-3-2- سعی…………………………………………………………………………………………………………………………..13
1-2-3-3- فی الارض …………………………………………………………………………………………………………………13
1-2-3-4- بغی …………………………………………………………………………………………………………………………..14
1-3- مبانی جرم بغی…………………………………………………………………………………………………………………….15
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-3-1- قرآن کریم………………………………………………………………………………………………………………………..15
1-3-2- سنت ……………………………………………………………………………………………………………………………..17
1-4- شرایط بغی از دیدگاه فقها …………………………………………………………………………………………………….22
1-5- تفاوت باغی با محارب…………………………………………………………………………………………………………..23
1-6- شرایط اصلی محاربه……………………………………………………………………………………………………………..25
1-6-1- لزوم وجود قصد برهم زدن نظم عمومی ……………………………………………………………………………..25
1-6-2- لزوم به کارگیری اسلحه ……………………………………………………………………………………………………25
1-7- وجوه افتراق بغی و محاربه ……………………………………………………………………………………………………26
فصل دوم : محاربه و افساد فی الارض در فقه و قانون ……………………………………………………………..28
2-1- مبنای فقهی محاربه ………………………………………………………………………………………………………………31
2-1-1- آیات ……………………………………………………………………………………………………………………………..31
2-1-2- اخبار ………………………………………………………………………………………………………………………………34
2-1-3- کلمات فقها …………………………………………………………………………………………………………………….35
2-2- ارکان جرم محاربه ……………………………………………………………………………………………………………….37
2-2-1-رکن مادی جرم ………………………………………………………………………………………………………………..38
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-2-1-1- رفتار مرتکب ……………………………………………………………………………………………………………….38
2-2-1-2 -وسیله ………………………………………………………………………………………………………………………….39
2-2-1-3-موضوع جرم………………………………………………………………………………………………………………….39
2-2-1-4- نتیجه مجرمانه……………………………………………………………………………………………………………….39
2-2-1-5- رابطه علیت بین فعل محارب و نتیجه مجرمانه…………………………………………………………………..39
2-2-2- رکن معنوی جرم……………………………………………………………………………………………………………….40
تاثیر انگیزه در جرم محاربه ………………………………………………………………………………………………………………41
2-4- شروع محاربه ……………………………………………………………………………………………………………………….41
2-5- تفاوت اساسی جرم محاربه با جرم بغی ……………………………………………………………………………………42
2-6- راه های ثبوت و علل اسقاط جرم …………………………………………………………………………………………….43
2-6-1- طرق اثبات جرم محاربه …………………………………………………………………………………………………….43
2-6-1-1- علم قاضی …………………………………………………………………………………………………………………..43
2-6-1-2- اقرار ……………………………………………………………………………………………………………………………44
2-6-1-3- بینه ……………………………………………………………………………………………………………………………..45
2-6-2- علل اسقاط محاربه ……………………………………………………………………………………………………………46
2-6-2-1- مرگ محارب ……………………………………………………………………………………………………………….46
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-6-2-2- توبه ……………………………………………………………………………………………………………………………46
2-6-2-3- حق عفو در محاربه ………………………………………………………………………………………………………47
2-6-2-4- جنون و ارتداد …………………………………………………………………………………………………………….48
2-6-2-5- تاثیر گذشت شاکی خصوصی در مجازات محارب ……………………………………………………………48
2-7- مجازات اقسام محاربه …………………………………………………………………………………………………………..48
2-7-1- قتل ………………………………………………………………………………………………………………………………..48
2-7-2- به دار آویختن ( صلب ) …………………………………………………………………………………………………..49
2-7-3- قطع دست و پا ………………………………………………………………………………………………………………..50
2-7-4- نفی ………………………………………………………………………………………………………………………………..51
2-8- نحوه اجرای حکم ………………………………………………………………………………………………………………..53
2-8-1- تخییر ……………………………………………………………………………………………………………………………..53
2-8-2- ترتیب و تفصیل ………………………………………………………………………………………………………………53
2-9- تاثیر نظرات فقهی در قانون مجازات مصوب 92 ………………………………………………………………………54
2-10- مصادیق جرائم در حکم محاربه ……………………………………………………………………………………………55
2-10-1- برهم زدن امنیت کشور از طریق سرقت مسلحانه و قطع الطریق ……………………………………………55
2-10-2- قیام مسلحانه …………………………………………………………………………………………………………………56
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-10-3- ریختن طرح براندازی حکومت اسلامی …………………………………………………………………………….58
2-4-10- نامزد شدن برای تصدی یکی از پستهای مهم کودتا …………………………………………………………….60
فصل سوم : جرم سیاسی و بغی در فقه و حقوق ایران ……………………………………………………………….63
3-1- ماهیت و مبانی بغی در فقه امامیه و حقوق ایران ……………………………………………………………………….65
3-1-1- مبانی جرم بغی …………………………………………………………………………………………………………………66
3-1-1-1- قرآن کریم ……………………………………………………………………………………………………………………66
3-1-2- سنت ………………………………………………………………………………………………………………………………69
3-2- ضوابط تشخیص جرم بغی …………………………………………………………………………………………………….72
3-2-1- ظابطه اقتدار …………………………………………………………………………………………………………………….73
3-2-2- مسلمان بودن باغبان ………………………………………………………………………………………………………….73
3-2-3- ظابطه جداشدن از حکومت ……………………………………………………………………………………………….73
3-2-4- ظابطه وجود گروه و تشکیلات منسجم ……………………………………………………………………………….74
3-2-5- ظابطه داشتن توجیه و مجوز شرعی برای قیام ………………………………………………………………………74
3-2-6- مشروعیت نظام ………………………………………………………………………………………………………………..74
3-3- جرم سیاسی …………………………………………………………………………………………………………………………75
3-3-جرم سیاسی در حقوق موضوعیه ایران ……………………………………………………………………………………..76
فهرست مطالب
عنوان صفحه
3-3-1- مصادیق جرم سیاسی در ایران …………………………………………………………………………………………..78
3-3-3- اظهارنظر اساتید حقوق راجع به جرم سیاسی ……………………………………………………………………..82
3-3-3-4- تمییز جرم سیاسی و عمومی …………………………………………………………………………………………88
3-3-4-1- شکل بیرونی عمل ……………………………………………………………………………………………………….88
3-3-4-2- انگیره مجرم ……………………………………………………………………………………………………………….89
3-3-5- تفکیک جرم سیاسی از جرم عادی …………………………………………………………………………………….93
3-3-6- ظابطه جرم سیاسی ………………………………………………………………………………………………………….94
3-3-7- وجوه افتراق جرایم سیاسی و عادی ………………………………………………………………………………….94
3-3-8- فوائد تفکیک جرم سیاسی از جرم عمومی …………………………………………………………………………95
3-3-9- عناصر جرم سیاسی …………………………………………………………………………………………………………95
3-3-9-1- عنصر مادی ………………………………………………………………………………………………………………..95
3-3-9-2- عنصر معنوی ………………………………………………………………………………………………………………96
3-3-9-3- عنصر قانونی………………………………………………………………………………………………………………..96
3-4- احکام محاربه و تفاوت آن با بغی و جرم سیاسی ……………………………………………………………………..96
نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………………………………….100
منابع و مأخذ ……………………………………………………………………………………………………………………………..103
Abstract …………………………………………………….. 106
چکیده
یکی از مصادیق بارز جرم سیاسی، شورش در برابر حاکم و حکومت اسلامی، و خروج گروهی از مسلمانان بر امام عادل است، که در فقه، تحت عنوان بغی از آن یاد می‌شود. تعریف و احکامی را که فقها در کتاب‌های فقهی برای این جرم ارائه داده‌اند، محدودتر از آن چیزی است که از آیات و روایات فهمیده می‌شود و بسیاری هم در کتاب‌ها و مقاله‌های خود به ذکر همان احکام و شرایط بسنده می‌کنند آنچه مهم است این است که محاربه جرم علیه امنیت اجتماع است ولی بغی و جرم سیاسی جرم علیه امنیت نظام است . با توجه به مبهم بودن تعریف جرم سیاسی تعریفی جامع و مانع از آن در هیچ یک از متون حقوقی دیده نمی شود ومصادیق این جرم نیز ما را در رسیدن به تعریف کامل یاری نمی کند در این پایان نامه به بررسی جرم محاربه ، بغی و جرم سیاسی در فقه و حقوق در سه فصل پرداخته شده است و نظرات فقها و قانونگذار و حقوقدانان بیان شده است .
کلمات کلیدی : جرم سیاسی ، باغی ، محاربه ، مفسد فی الارض
مقدمــه
بغی یکی از مسائل فقه حکومتی است که فقها در باب جهاد به بررسی آن پرداخته اند. به نظر می رسد دلیل ذکر آن در باب جهاد، ارتباط مستقیم جنگ با جرم سیاسی باشد. البته حقوقدانان و فقها به صراحت قائل به این نیستند که بغی همان جرم سیاسی است و در آن اختلاف نظر دارند؛ ولی با توجه به تعاریفی که فقها از بغی و حقوقدانان از جرم سیاسی ارائه داده اند، اگر نتوان گفت که بغی همان جرم سیاسی است و همه مصادیق و شرایط آن را داراست، دست کم می توان گفت که بین آن دو رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار است. به بیان دیگر بغی، مصداق بارز جرم سیاسی و دربرگیرنده بیشتر احکام جرم سیاسی خواهد بود.
جرم بغی از جرایم مطرح شده در حقوق اسلام است و با نظم و امنیت در جامعه اسلامی ارتباط مستقیم دارد. در کشور ما نیز جرم سیاسی در قانون و مقررات بیان شده است و اصل ۱۶۸ قانون اساسی مقرر نموده است : «رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی علنی است و با حضور هیات منصفه در محاکم دادگستری صورت می‌گیرد. نحوه انتخاب،
فرم در حال بارگذاری ...
